Freeman John Dyson (Crowthorne, Berkshire, 1923ko abenduaren 15a - Princeton, New Jersey, 2020ko otsailaren 28a) britainiar fisika teorialaria eta astrofisikaria izan zen.

Freeman Dyson

(2005)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakFreeman John Dyson
JaiotzaCrowthorne (en) Itzuli1923ko abenduaren 15a
Herrialdea Erresuma Batua
 Ameriketako Estatu Batuak  (1957 -
BizilekuaAmeriketako Estatu Batuak
HeriotzaPrinceton2020ko otsailaren 28a (96 urte)
Heriotza modua: falling from height (en) Itzuli
Familia
AitaGeorge Dyson
AmaMildred Atkey
Ezkontidea(k)Verena Huber-Dyson (en) Itzuli  (1950 -  1958)
Seme-alabak
Hezkuntza
HeziketaCambridgeko Unibertsitatea 1946)
Winchester College (en) Itzuli
(1928 - 1932)
Twyford School (en) Itzuli
(1932 - 1936)
Winchester College (en) Itzuli
(1936 - 1941)
Trinity College
(1941 - 1945)
Hezkuntza-mailadoktoretza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakmatematikaria, fisikari teorikoa, fisikari nuklearra, katedraduna, estatistikaria eta fisikaria
Enplegatzailea(k)Londresko Imperial College  (1945 -  1946)
Birminghamgo Unibertsitatea  (1949 -  1951)
Cornell Unibertsitatea  (1951 -  1953)
Princetongo Ikasketa Aurreratuen Institutua  (1953 -  2020)
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakRichard Feynman
KidetzaRoyal Society
Frantziako Zientzien Akademia
Linzeen Akademia
Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Zientzien Bavariar Akademia
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Zientzien Errusiar Akademia
Amerikako Sozietate Filosofikoa
Ameriketako Fisika Elkartea

ias.edu…
IMDB: nm0246032 TED: freeman_dyson Last fm: Freeman+Dyson Musicbrainz: b3540e45-57f9-4a94-b650-1cd45950ca5d Find a Grave: 207501007 Edit the value on Wikidata

Cambridgeko Unibertsitatean egin zituen ikasketak, eta matematika aplikatuetan lan egin zuen gero britainiar gobernuarentzat. Sei urtez ikerkuntzan jardun ondoren Britainia Handian eta Estatu Batuetan, fisikako eskolak ematen hasi zen Cornelleko Unibertsitatean, Estatu Batuetan, 1951n. 1953an Princentoneko Unibertsitateko Ikasketa Aurreratuetako Institutuan hasi zen lanean. Dysonen ikerkuntza-lana fisikaren une kritiko batean hasi zen. Bigarren Mundu Gerraren ondoko urteetan froga esperimental berriek arazo berriak sortu zituzten, quantumen teoriaren eta materiaren eta argiaren elkarrekiko ekintzaren inguruan besteak beste. Baina quantumen elektrodinamika hori sortzeko erabili ziren teknika matematikoek zenbait eragozpen zituzten, eta emaitza absurdoak eragin zituzten. Hala ere, 1949 aldera, matematika-arazo horiei buruzko bi konponbide teoriko sortu ziren: teoria horietako bat estatubatuar fisikari Richard P. Feynmanek asmatu zuen, eta bestea bere herrikide Julian S. Schwinger fisikariak, eta baita, bere aldetik, japoniar fisikari Shin'ichiro Tomonagak ere. 1950 aldera Dysonek frogatuta utzi zuen bi teoria horiek formalismo soil batera murritz zitezkeela, eta berehala nabarmendu zen ideia horien aplikazioan. Hortik sortu zen teoria eta horren inguruko teknika matematikoak fisika teoriko modernoaren muina izan ziren XX. mendearen bigarren erdian. Lan nagusiak: Unibertsoaren perturbazioa (1979) eta Armak eta itxaropena (1984). Sari ugari jaso ditu, horien artean Max Planck domina (1969) eta Templeton saria (2000). American Physical Society, Estatu Batuetako National Academy of Sciences eta Londresko Royal Societyko kide izan zen.

Erreferentziak aldatu

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Freeman Dyson