Félix Galipaux
Félix Galipaux (Bordele, 1860ko abenduaren 12–Paris, 1931ko abenduaren 7) idazlea, antzerkigile, aktore, biolin-jotzailea eta umorista frantziarra izan zen. Berak zabaldu zuen galipette hitza. Prentsan "Félix Mayran" izengoitia erabili zuen; Henri Pagat-ekin idazten zuenean, aldiz, "Pagalipaux".[1]
| Félix Galipaux | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Félix-Martin Fénelon-Galipaux |
| Jaiotza | Bordele, 1860ko abenduaren 12a |
| Herrialdea |  Frantzia |
| Lehen hizkuntza | frantsesa |
| Heriotza | Parisko 1. barrutia, 1931ko abenduaren 7a (70 urte) |
| Hobiratze lekua | Père Lachaise hilerria Grave of Galipaux (en)  |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | frantsesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | antzerkigilea, aktorea, eleberrigilea, komediantea, biolin-jotzailea eta zinema aktorea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
  | |
 | |
Biografia aldatu
Bordelen jaio zen Félix Martin guraso ezezaguneen semea. Louise Fénélon-Galipaux-ek, bere ama, aitortu zuen 1866ko apirilaren 27an eta abizena eman zion. Parisko Kontserbatorioan lehen saria lortu ondoren, nahiago izan zuen Théâtre du Palais-Royal antzokira joan Comédie-Française baino. Ondoren, Palais-Royal antzokitik Renaissance-ra joan zen.
Hainbat antzezlan, komedia, zirriborro, bakarrizketa eta fantasia egile izan zen. Gaur egungo "komiko" antzekoa zen; bete testuekin barre eragin nahi zuen, garaian oso ohikoa zen berezitasun fisikorik edo ahoskera akatsik erabili gabe.
Félix Galipaux 1931an hil zen, Parisko Père Lachaise hilerrian lurperatu zuten. Egun, hilobian, bere brontzezko bustoa ikus daiteke.[2]
Obra idatzia aldatu
Galipettes aldatu
Galipaux izan zen hitza zabaldu zuena. Hitza, antza, Frantziako mendebaldeko dialektoetan ezaguna zen. Euskaraz Itzulipurdiak esango genuke.[3] Idazleak narrazio bilduma bat idatzi zuen 1887tik 1905era izenburu horrekin. Arrakasta handia izan zuen. Re-Galipettes, Histoires de théâtre 1930ean berrargitaratu zen, idazlea hil aurretik.
- Galipettes, Paris, Jules Lévy, 1887. Aurélien Schollen hitz aurrearekin.
- Encore des Galipettes ;
- Toujours des Galipettes ;
- Rien que des Galipettes ;
- Plus que jamais des Galipettes 1911 ;
- Re-Galipettes, Histoires de théâtre 1930.
Beste idazlanak aldatu
- Nos Acteurs dans la rue ;
- Monologues et récits ;
- Confetti ;
- Pour casinoter. Komediak, saineteak, bakarhizketak. Paris, Paul Ollendorf, 1895 ;
- Théâtricule ;
- La Tournée Ludovic ;
- Petits Vers sur de grands mots ;
- Gorgibus et Sganarelle ;
- Un monsieur qui a un tic ;
- Le Raid Paris-Monte Carlo en deux heures ;
- Le Premier cigare du collégien ;
- Les sifflets du merle, soliloques gais, Paris, Librairie théâtrale, 1931 ;
Elkar lanean idatzitako lanak aldatu
- 1905 : La Mémoire des dates, Edmond Guiraudekin idatzita.
- 1921 : La guerre en pantoufles, Gabriel Timmoryekin idatzita.
- 1928 : Nous allons passer une bonne soirée !, Gabriel Timmoryekin idatzita.
Filmografia aldatu
- 1991: Un monsieur qui a un tic, Albert Capellani zuzendariaren filma.
Erreferentziak aldatu
Kanpo estekak aldatu
- (Ingelesez):Félix Gallipaux IMDb webgunean.
- (Frantsesez):Félix Galipauxen grabazioak.
- (Frantsesez):Idazlearen testuak Interneten.
Datuak: Q3092443
Multimedia: Félix Galipaux / Q3092443
