Chatham uharteak
Chatham uharteak (ingelesez: Chatham Islands) Ozeano Bareko hegoaldeko uharteak dira, Zeelanda Berriko ekialdetik 800 km-ra. 963 km2 eta 520 biztanle. Sumendi jatorrikoak dira.
| Chatham uharteak | |
|---|---|
| |
| Bertako izena | Chatham Islands |
| Geografia | |
| Kokapena | Ozeano Barea |
| Uharteak denera | 10 |
| Uharte nagusiak | Chatham uhartea, Pitt uhartea |
| Azalera | 966 km² |
| Punturik garaiena | Maungatere muinoa |
| Politika | |
| Herrialdea |  Zeelanda Berria |
| Hiri populatuena | Waitangi |
| Gizartea | |
| Biztanleria | 650 |
Historia aldatu
1500 urtearen inguruan Moriori herria iritsi zen uhartera[1]. Nunuku-whenua izeneko liderrak, gerretatik ihesi, bakean biziko zen talde bat osatu zuen. Broughton itsasgizon britainiarrak aurkitu zituen 1791. urtean[2]. 1835ean Ngāti Mutunga eta Ngāti Tama Māori maori iwietako kideek uhartea inbaditu zuten eta Morioriak ia desagertarazi zituzten. Bizirik iraun zutenak esklabo bilakatu zituzten. Zeelanda Berriko lurrak dira 1842. urtetik aurrera. Morioriera 1898an desagertu zen, azken hiztunaren heriotzarekin batera[3].
Uharteak aldatu
| Izena | Moriorierazko izena | Maorierazko izena |
|---|---|---|
| Chatham uhartea | Rekohu | Wharekauri |
| Pitt uhartea | Rangiaotea | Rangiauria |
| Hego-ekialdeko uhartea | Rangatira | Rangatira |
| The Fort uhartea | ezezaguna | Mangere |
| Mangere Txikia uhartea | ezezaguna | Tapuenuku |
| Star Keys uhartea | Motuhope | Motuhope |
| The Sisters uhartea | Rangitatahi | Rangitatahi |
| Forty-Fours uhartea | Motchuhar | Motuhara |
Klima aldatu
 Datu klimatikoak (Chatham uharteak) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 17.8 | 18.1 | 17.1 | 15.1 | 12.8 | 11.1 | 10.4 | 10.9 | 11.8 | 13.1 | 14.5 | 16.5 | 14.1 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 14.7 | 15.1 | 14.2 | 12.5 | 10.2 | 8.7 | 8.0 | 8.5 | 9.3 | 10.5 | 11.8 | 13.7 | 11.0 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 11.7 | 12.1 | 11.3 | 9.8 | 7.7 | 6.4 | 5.5 | 6.1 | 6.8 | 7.9 | 9.1 | 10.9 | 8.8 |
| Euria (mm) | 54 | 55 | 74 | 70 | 93 | 99 | 95 | 76 | 71 | 63 | 59 | 55 | 855 |
| Euri egunak (≥ 1mm) | 8 | 7 | 10 | 10 | 15 | 15 | 16 | 14 | 12 | 10 | 9 | 8 | 133 |
| Eguzki orduak | 179 | 143 | 122 | 99 | 79 | 63 | 55 | 93 | 106 | 136 | 152 | 162 | 1415 |
| Hezetasuna (%) | 80.1 | 83.1 | 81.7 | 82.6 | 84.1 | 84.3 | 84.5 | 83.2 | 82.9 | 83.5 | 80.2 | 80.3 | 82.4 |
| Iturria: NIWA CliFlo data Musselburgh[4] | |||||||||||||
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/4/24 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ King, Michael. (2000). Moriori : a people rediscovered. (Rev. ed. argitaraldia) Viking ISBN 0-14-010391-0. PMC 46651725. (Noiz kontsultatua: 2021-12-28).
- ↑ (Maorieraz) Taonga, New Zealand Ministry for Culture and Heritage Te Manatu. «From first settlement to 1860» teara.govt.nz (Noiz kontsultatua: 2021-12-28).
- ↑ (Ingelesez) King, Michael. (2017-05-01). Moriori: A People Rediscovered. Penguin Random House New Zealand Limited ISBN 978-0-14-377128-9. (Noiz kontsultatua: 2021-12-28).
- ↑ NIWA. CliFlo data Musselburgh (5402, 15752). .
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q115459
Multimedia: Chatham Islands
