Boluntariotza

Boluntariotza komunitate edo ingurumen baten alde dohainik, norberaren erabakiz eta askatasunez lan egiten duten pertsonen lana da. Boluntariotza deritzo pertsona horien multzoari ere, hau da, boluntarioei. Definizioz, boluntarioek ez dute beren lanagatik kobratzen.

Espainiako Boluntariotzaren Plataformak boluntariotzaren definizio hau adostu du bere erakunde eta plataformekin:

Borondatezko Ekintza antolatua irabazi-asmorik gabeko erakunde baten barruan garatzen den ekintza da, pertsona fisikoek garatzen dutena, modu altruistan eta solidarioan, pertsonekin eta errealitate sozialarekin esku hartzen dutenak, bizi-kalitate hobea lortzeko eta kohesio eta justizia sozial handiagoa lortzeko eskubide edo aukera urraketen, gabezien edo aukeren aurrean, herritartasun aktibo antolatuaren adierazpen gisa.

Hainbat motibazio daude pertsona horiek beren denboraren zati bat soldatarik gabe lan egitera bideratzen dutenak. Era berean, boluntario izateko modu desberdinak daude: oinarrizko sailkapen batek borondatezko boluntario formala (irabazi-asmorik gabeko erakundeen barruan egindakoa) bereizten du (boluntarioak bakarka jarduten dute edo erregistratu gabeko taldeetan). Oinarrizko beste sailkapen batek bereiziko lituzke boluntarioak, non lanak ingurumena hobetzen duen (oro har, edo haren zati bat: animaliak, landareak, etab.).

Borondatezko lanak hiru baldintza bete beharko lituzke:

• Desinteresatua izatea: boluntarioak ez du inolako onurarik edo neurririk lortu nahi laguntzagatik.

• Nahita egina izatea: boluntarioak helburu positiboa lortu nahi du (beste baten egoera hobean bilatu behar da) eta legitimoa (boluntarioak behar adinako gaitasuna du laguntza egiteko eta laguntza emateko, lagun diezaion).

• Justifikatuta egotea: onuradunaren benetako premiari erantzuten dio. Ez da denbora-pasa bat, ezta entretenimendua besterik gabe, baizik eta aldez aurretik zehaztutako beharrizana asetzea.

Boluntarioek osatzen dute administrazio publikoaren eta gizarte-ekintzako profesionalen lana, baina inoiz ez lituzke ordezkatu behar.

Boluntarioen motibazioa

• Altruismoa: boluntarioek beste batzuen onura nahi dute, hori dela eta, inolako ordainsaririk jaso gabe.

• Solidaritatea (soziologia): beste batzuentzat lan egiten da, bere arazoak berezko moduan sentituz, eta horiek konpontzeko ekintzak eta horrela lortutako onurak.
• Bizi-kalitatea: besteei laguntzea boluntarioak ondo sentiarazten. Lehen ekintza soziala egin ondoren, behin eta berriz errepikatzen da, lortutako emaitza intrintsekoak nahiko motibatuta daudelako.

• Jasotako mesedeak itzultzea: beste batzuen borondatezko lanari etekina atera ziotenek gizarteari jasotakoa itzultzen diote.

• Erlijioa (erlijio ordezkapenak): fedeak boluntario fededunak mugitzen ditu.
• Lan-aukerak handitzea: enpresaburu askok borondatezko lana balioeztatzen dute (ekimena, erantzukizuna eta abar). Boluntariotza bereziki erabilgarria da gizarte-eremuan lana aurkitzeko.
• Gizarte-harremanak areagotzea: boluntarioen bidez jende asko ezagutu ohi da. Gainera, helburu bera duten boluntarioek interes komunak izaten dituzte.

Pertsona bat boluntario izaten jarraitzeko boluntario-lana egitean ondo sentitu behar da eta beharrezkoa da atzeraelikadura egotea. Boluntario bat ez bada sentitzen konpentsatua (ez naiz batere materialaz ari) lan hori egitearren, lan hori egiteari utziko diozu, eta ez baduzu astirik izan, boluntario gisa, ez daukazula batere gustura sentitzen zoriontsu sentitzeko modu bat aurkitu arte, besteen alde zerbait egiteagatik.

Boluntarioak, printzipio humanitario gisa

Boluntariotza zentzu zabalean uler daiteke, ordaindutako enpleguaren eta erantzukizun normalen mugak gaindituz, egin beharreko jarduera gizatearentzat eta norbere buruarentzat baliagarria dela sinetsita. Termino horietan, pertsonen espiritu humanitario eta errukidunaren esanahia sakondu daiteke.

Terminologia

Boluntarioak, pertsona bati aplikatuta, ez du esan nahi inolako ordainsaririk gabe lan egiten duenik, baizik eta bere borondatez lan egiten duela, kanpoan inposatu gabe. Armada batean boluntarioak deitzen zaie beren borondatez nahi duten gizonei, legeak behartuta egon gabe, edo misio arriskutsu edo zaila betetzeko eskaintzen direnak.

Zerbitzu-espiritua

Zerbitzatu nahi duenak, bere buruaren zati bat sakrifikatu, beste batzuen alde, Jean-G Lossier-ek idatzi zuen. Bere ustez, beharrezkoa da, lehenik eta behin, elkar ezagutzea, bere burua ezagutzea eta beste guztiak aurkitzeko eta aurkitzeko bide bakarra. Gure barne-aberastasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta fruitu gehiago izango ditugu gure lana. Gurean argirik ez badago, nola argiztatuko dugu bidea?

Boluntarioen eskubidea

• Hasieran zein behin betiko, informazioa, prestakuntza, orientazioa, laguntza eta, hala badagokio, esleitutako eginkizunak betetzeko behar diren baliabide materialak jasotzea.
• Diskriminaziorik gabe tratatuak izatea, askatasuna, duintasuna, intimitatea eta sinesmenak errespetatuz.
• Aktiboki parte hartzea, txertatzen diren erakundean, programak egiten, diseinatzen, gauzatzen eta ebaluatzen, betiere, beren estatutuen edo aplikazio-arauen arabera.
• Borondatezko jardueratik zuzenean eratorritako istripu- eta gaixotasun-arriskuen aurka aseguratuak izatea, arautegia ezartzen diren ezaugarriak eta kapital aseguratuak kontuan hartuta.
• Bere jardueretan egindako gastuek ordaindutakoak izatea.
• Boluntario izatearen egiaztagiria edukitzea.
• Bere jarduera segurtasun- eta higiene-baldintza egokietan egitea, haren izaera eta ezaugarrien arabera.
• Bere ekarpenaren balio soziala errespetatzea eta aitortzea.

Boluntariotza motak

Boluntarioa edo boluntarioa kultur eremuaren testuinguruaren azpian moldatzen da, hobekien identifikatzeko, bere ekarpen boluntarioek komunitateen bizi-baldintzak hobetzen laguntzen dutelako.

Ekintza-eremu handien arabera

• Ekintza soziala edo gizarte ekintza: proiektu batean parte hartzen du, bizi den herrialdean eta, besteak beste, desgaitasuna, migrazioa, bazterkeria eta abar.
• Ingurumeneko boluntarioak: ingurumena eta animaliak babesteko eta babesteko proiektuekin lotura duena da.
• Boluntarioak larrialdietan: krisiarekin eta noizbehinkako hondamendiekin lotutakoa da, adibidez, Prestige bezalako herri edo isurketak jasaten dituzten hondamendi naturalak.
• Boluntarioak lankidetzan: bizi den herrialde bateko komunitate batean garatzen diren proiektuekin zerikusia duena da.
• Kultura-arloko boluntarioak: jarduerak antolatzen laguntzen da arte-aretoetan, museoetan, liburutegietan eta kulturarekin zerikusia duten beste espazio edo erakunde batzuetan. Horren barruan, hizkuntza-boluntariotzaren kasua interesgarria da, hizkuntza baten erabilera irakaskuntzan eta sustapenean sustatzeko.

Boluntario motak lankidetzan

• Egoitza: herrialde horretatik kanpoko proiektuak dituen erakunde batean bizi den herrialdeaz arduratzen da, sentsibilizazio-jarduerak, funtsak erakartzen, kudeaketan laguntza ematen, etab.
• Nazioarteko boluntarioak: zuzenean parte hartzen duen proiektu batean parte hartzen du, normalean bizi den beste herrialde batean. Erakunde batzuek nahiago dute "Turismo solidarioa" edo "bidaia solidarioa" deitzea.

Boluntarioen helburua ulertzeko moduaren arabera

• Boluntario asistentzialista: bazterketaren ondorioak arintzen ditu, egoera hori aldatzeko erarik bilatu gabe.
• Boluntario garatzailea: bazterkerian aldaketa bat bilatzen du, hau gainditzeko tresnak sufritzen dituzten pertsonei zuzenduz.
• Boluntariotza aktibista: bazterkerian aldaketa bat bilatzen du, haiek sortzen dituzten baldintzak salatuz eta horiek desagertzeko exijituz.
• Lan merke gisa boluntarioak: erakunde askok erabiltzen dute proiektuen kostuak murrizteko.

Erakunde batean parte hartzearen arabera

• Boluntariotza formala: boluntariotza eratutako erakunde baten barruan egiten da.
• Boluntariotza informala: boluntariotza elkarterik edo fundaziorik gabe egiten da, hau da, legez eratutako erakunde baten bidez ez da parte hartzen.

Erakundean boluntarioek duten mailaren arabera

• Oinarrizko boluntarioak: jarduera bat gauzatzean zuzenean inplikatutako boluntarioak barne hartzen ditu.
• Boluntarioak: boluntario-talde bat koordinatzen duten edo proiektu baten ardura duten pertsonak barne hartzen ditu.
• Kargurako boluntarioak: gobernu-organo bateko kargu baten bidez erabakiak hartzen dituzten pertsonak inplikatzen ditu.

Egoitzako boluntarioaren presentzia-mailaren edo absentziaren arabera

• Boluntariotza presentziala: boluntarioak zentro batean edo entitatearen espazio fisiko batean egiten dira, erakundeko beste pertsona batzuekin harremanetan eta/edo zaintzen diren pertsonekin zuzenean harremanetan.
• Boluntario birtuala: boluntariotza telematikoki egiten da, internet, telefono bat eta abar erabiliz.
• Online boluntarioak: boluntarioak Internet bidez bakarrik egiten dira.
• Boluntariotza erdipresentzial: boluntarioen parte bat birtuala da eta presentziala.

Proiektuari eskainitako denboraren arabera

• Boluntariotza puntuala edo mikroboluntariotza: ordu edo egun batzuetan parte hartzea beharrezkoa da. Erakunde batzuek nahiago dute boluntario honi parte hartzeko modu gisa erreferentzia egitea, baina ez boluntario gisa; izan ere, boluntarioek ohiko konpromisoa eskatzen dute.
• Boluntarioak oporretan: pertsona bat oporretan sartzen da, nahiz eta erakunde askok aurreko prestakuntza bat jaso eta/edo eskatzen duten, eta gogoeta eta aktibismo aldian parte hartu.
• Boluntariotza jarraitua: boluntarioaren ohiko konpromisoa behar da, seguruenik gutxienez urtebetekoa.

Ohiko profiletako boluntario-motak

• Adingabekoen boluntarioak: 18 urtetik beherakoei borondatezko jarduera batean sartzen zaie. Boluntarioei buruzko legegintza-gehienen arabera, 18 urtetik gorako pertsonak bakarrik dira boluntarioak, beraz, boluntarioek profil horretara egokitutako jarduera jakin batzuk diseinatu behar dituzte. Boluntarioei buruzko Estatuko legeak ez du gutxieneko adina ezartzen boluntariotza egiteko.
• Boluntarioak familian: familia-kargak dituzten pertsonei laguntzeko aukera emateko pentsatua, begizta eta -ez, adin txikikoak sentsibilizatzen hasteko.
• Adineko boluntarioak: zahartze aktiboa sustatzen du eta helduen ezagutzak eta esperientziak ez dira galtzen.
• Boluntariotza aditua: denbora gutxiago duten baina gai batean ezagutza maila handiak dituzten proiektuetan inplikatzea sustatzen du, proiektu batean aholkularitza emateko. Ohikoa da boluntariotza intelektuala eta birtuala izatea.
• Boluntario korporatiboa: izaera horretan, enpresa batek bere plantillako pertsonen inplikazioa sustatzen du proiektu batean, askotan boluntariotzaren Egunean, boluntario gisa, boluntariotza mota gisa, enpresaren irudia garbitzeko modu bat iruditzen zaiolako. Bestalde, GKE askok dirua biltzeko erabiltzen dute. Korporazioko boluntarioek enpresetako adituak diren profesionalen kudeaketa eta parte-hartzea ahalbidetzen dute, eta, beraz, proiektuen garapenari profesionaltasuna gehitzen zaio.
• Boluntariotza "enbaxadorea: pertsona ospetsu edo ospetsu baten konpromisoa sustatzen du, bere irudia bere irudia zabaltzeko tresna gisa aprobetxatzeko

Bazterkeriarekiko harremanaren arabera

• Ez dago inolako harremanik: boluntarioak lagundu egiten du pertsona edo kolektiboarekin zuzeneko harremanik izan gabe.
• Familiakoa: boluntarioa, adiskidetasuna edo familiako pertsona batek bazterketa egoera bat jasaten duelako sartu da.
• Protagonista: baztertutako pertsona bera, aldi berean, proiektuaren onuradun eta borondatezkoa da. Kasu hori oso ohikoa da LGTB kolektiboan (lesbianak, gay, transexualak, bisexualak), eta beste kolektibo batzuetan sustatu nahi da.
• Protagonista ohia: pertsona onuradun izaten hasi zen, eta azkenean boluntario bihurtu zen. Ohiko kasua da scout mugimenduan, non haur askok (esploratzaileak) talde berrietarako begirale bihurtzen diren (scouterrak).

Egindako jardueraren arabera

• Boluntario pedagogikoa: boluntarioa irakaskuntza-proiektu batean inplikatzen da.
• Ziberboluntariotza: boluntarioak teknologiaren erabilera irakasteko proiektu batean parte hartzen du.
• Aisialdiko eta denbora libreko boluntarioak: baztertutako kolektiboarekin jolas-jardueretan parte hartzen da.
• Boluntarioak sentsibilizazioan: herritarrak kontzientziatzeko jardueretan parte hartzen da kolektibo baten egoeraren edo kausa baten inguruan.
• Kudeaketan laguntzeko lanak: boluntarioak honako hauek lagundu ditzake: administrazio-lanetan, komunikazioan, informatikan, proiektuen formulazioan, baliabideen bilaketan, testuen itzulpenean, interpretazioan …

• Boluntariotza intelektuala: boluntarioak erakunde bat edo pertsona bat edo batzuk aholkatzen ditu, proiektu bat nola hobetu behar den kontuan hartuta.

• Aldi baterako harrerako boluntarioak: familia osoa edo pertsona bat boluntarioa da eta etxean bertan pertsona bat hartzen du. Ohiko kontua da haurrak aldi baterako hartzea, eta osasun zainketak behar ditu jatorrizko herrialdean lortzeko.
• Boluntariotza laguntza emozionalean: boluntarioak lagundu egiten du egoera pertsonal oso zaila jasaten duten pertsonei laguntzen. Adibide bat da boluntariotza doaneko telefono-lineetan, iraupen luzeko gaixotasunak dituzten pertsonen depresioa edo ospitaleetan dauden pertsonentzat.
• Boluntarioak kirolean sartzeagatik: boluntarioak kirola erabiltzen duen proiektu batean parte hartzen du, baztertutako kolektibo baten egoera hobetzeko. Adibidez: etxerik gabeko pertsonentzako futbola edo buruko gaixotasunak dituzten pertsonentzako bidezidorrak.
• Boluntariotza "ordezkari tutoretza": adimen-minusbaliotasun batek legez ezgaitutako pertsona bat ordezkatzen eta babesten du.

Boluntariotza.eus

Boluntariotza.eus Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte politiketako Sailak diruz lagundutako web-tresna bat da, eta Euskadin egiten diren boluntariotzako programak bisibilizatzea du helburu. Batekin (Araban), Bolunta (Bizkaian) eta Gizalde (Gipuzkoa) boluntariotzako hiru agentziek emandako informazioarekin, eta hainbat iragazkiren bidez, tresnak programen bilaketa zehatza egiteko aukera ematen du, mapan geolokalizatuta dauden aukerak itzuliz. Era berean, programa bakoitzari buruzko informazio gehiago lortu nahi izanez gero, "Ikusi fitxa" klikatuz, tresnak lurraldeko Boluntariotza Agentziaren webgunera eramango gaitu, bertan baitago informazio guztia.

Erreferentziak

• Datuak: Q188844
• Multimedia: Volunteering / Q188844