Hikaru Utada
Hikaru Utada (japonieraz: 宇多田 ヒカル Utada Hikaru) , (New York, 1983ko urtarrilaren 19a) J-pop abeslari eta aktore japoniarra da, Estatu Batuetan jaioa bada ere.
Japoniako musikaren historiako abeslaririk famatuena da, bere disko eta singleen 50 milioi kopia saldu baititu. Telefono mugikorretan ere gehien deskargatu diren abestiak ditu. Flavor of Life abestiaren legezko 15 milioi deskarga egin dira, abesti batek inoiz izan duen deskarga kopuru handiena da mundu mailan[1].
Izena aldatu
Hikaru Utada jaio zen, baina japoniarrek abizena lehenesten dutenez Utada Hikaru gisa ere ezagutzen da. Kazuhiro Iwashita-rekin ezkondu zenean Hikaru Iwashita bihurtu zen baina 2007an dibortziatu eta bere aurreko izena berreskuratu zuen. Estatu Batuetako zaleek Hikki esaten zioten eta ingelesez abesten hasi zenean Utada soilik erabili zuen.
Biografia aldatu
Hasierak aldatu
Manhattanen jaio zen 1983an. Aita Teruzane Utada musika ekoizlea du eta ama Keiko Fuji japoniar musika tradizionaleko abeslaria. New York eta Tokio artean pasa zuen haurtzaroa eta japoniako musikaz gain mendebaldeko talde esanguratsuenak ere ezagutu zituen. 13 urte zituela Toshiba-EMI diskoetxeak japoniar pop estiloko abestiak egin zitzan eskatu zion eta hamabost urte zituela Close to You singlea grabatu zuen, "Cubic U" ezizenarekin. Urte berean atera zen Precious diskoa, bere aurrenekoa, ingelesez idatzitako abestiekin. Automatic / Time Will Tell singlearen bi milioi kopia saldu ziren, Japoniako musika historian bigarren salduena delarik.
1998-2010 aldatu
1998 urtearen amaieran Tokiora joan zen bizitzera eta hamasei urte zituela bigarren diskoa atera zuen, First Love, oraingoan japonierazko abestiekin[2]. Diskoaren 10 milioi kopia saldu ziren, oraindik ere Japoniako diskorik salduena da. Atera eta lehenengo astean "disko multiplatinoa" izan zen. 2000 urtean Errekorren Guinness Liburuan sartu zen Asiako abeslari popularrena zelako. Hurrengo hilabetetan ateratako single guztiek arrakasta itzela izan zuten. 2000 urteko udan Japonian kontzertu ugari eman ondoren New Yorkera itzuli zen Columbiako Unibertsitatean ikasketak egitera, baina urtebetera bertan behera utzi zituen.
2001 urtean Distance diskoa atera zuen. Munduko diskorik salduena izan zen urte hartan, eta Japoniako historiako laugarrena. 2002an Deep River ateratzear zegoela obarioetan tumore onbera aurkitu zioten eta ebakuntza egin behar izan zuen[3]. Garai horretan kontzertuak eta elkarrizketak bertan behera utzi zituen. Urte berean Kazuaki Kiriya zuzendari eta argazkilariarekin ezkondu zen.
2003 eta 2008 artean oso aktibo egon zen Hikaru Utada. 2004an Exodus diskoa atera zuen ingelesez[4] eta bere single ezagunenekin bilduma disko bat ere egin zuen. 2007an "Flavor Of Life" singlea atera zuen eta Japoniako telebistako Hana yori dango telesaileko abesti nagusia izan zen. Arrakasta itzela izan zuen eta munduan digitalki gehien saldu den abestia izan da[1]. 2008an bi diska atera zituen, bata japonieraz, Heart Station, eta bestea ingelesez, This Is the One[5]. 2010 urtean atsedenaldi mugagabea hartuko zuela iragarri zuen[2].
Itzulera aldatu
2014an Hikaru Utadaren abestien "cover"-ekin disko bat atera zen. Abeslari guztiak ziren Utadaren gustokoak, eta partehartze bereziena Ayumi Hamasaki artistarena izan zen, Hikaru Utadaren lehiakide komertziala baitzen. Urte berean First Love diskaren edizio berria atera zen Hikaru Utadaren musika ibilbideko 15. urteurrena ospatzeko[6]. Honek ere izan zuen arrakastak animatuta diska berriak egiteari ekin zion. 2016an Fantôme eta 2018an Hatsukoi argitaratu zituen.
Diskografia aldatu
Japonieraz aldatu
- First Love (1999)
- Distance (2001)
- Deep River (2002)
- Utada Hikaru Single Collection v.1 (2004) - bilduma
- Ultra Blue (2006)
- Heart Station (2008)
- Fantôme (2016)
- Hatsukoi (2018)
Ingelesez aldatu
- Precious (1999)
- Exodus (2004)
- This Is the One (2008)
Sariak aldatu
- Japoniako diskoen errekorrak:
- First Love: historiako diskorik salduena (7 milioi kopia) eta azkarren saldu dena (5 milioi lehen hilabetean)
- Distance: lehen astean salduena (3 milioi kopia)
- Exodus: lehen astean ingelesezko diskorik salduena (521.000 kopia)
- Yusen Sariak:
- 1999: Artista berri onena, eta sari berezia
- Japan Record Awards:
- 1999: diskorik onena (First Love) eta aipamen berezia
- The Japan Gold Disc Awards:
- 2000: koroa hirukoitza, urteko artista, urteko abestia, urteko diskoa, urteko bideoklipa
- 2001: urteko abestia
- 2002: urteko pop-rock diskoa
- 2003: koroa hirukoitza, urteko artista, urteko abestia, urteko pop-rock diskoa
- 2005: urteko abestia, urteko pop-rock diskoa, nazioarteko pop-rock diskoa, urteko bideoklipa
- 2006: urteko abestia
- 2007: urteko pop-rock diskoa,
- 2008: urteko abestia, urteko ordenagailurako abestia
- World Music Awards:
- 2000: disko gehien saldu dituen Asiako artista.
- 2004: disko gehien saldu dituen japoniarra.
- Jasrac:
- 2000: urrezko saria.
- MTV Japonia:
- 2001: ikusleek aukeraturiko bideoa
- 2002: R&B artista onena
- 2003: emakumezkoen bideoklip onena
- 2008: filme baterako bideoklip onena
- SpaceShowerTV:
- 2002: bideo zuzendaritza, emakumezkoen bideoklipa, urteko bideoklipa
- 2003: urteko emakumezkoen bideoklipa
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «Sales of 'Flavor Of Life' by Japan's Utada Hikaru pass 7.5 million» web.archive.org 2008-02-16 (Noiz kontsultatua: 2019-01-27).
- ↑ a b (Ingelesez) «Utada Hikaru upended the Japanese music scene like no one before — or since» Public Radio International (Noiz kontsultatua: 2019-01-27).
- ↑ «About Questia | Questia, Your Online Research Library» www.questia.com (Noiz kontsultatua: 2019-01-27).
- ↑ (Ingelesez) «Utada Hikaru "Ultra Blue"» The Japan Times 2006-06-23 (Noiz kontsultatua: 2019-01-27).
- ↑ «Utada» web.archive.org 2009-08-10 (Noiz kontsultatua: 2019-01-27).
- ↑ (Ingelesez) Ronald. (2016-10-28). «Sexy Zone and Utada Hikaru Top the Oricon Charts for the Week of 10/17 – 10/23» ARAMA! JAPAN (Noiz kontsultatua: 2019-01-27).
Kanpo loturak aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Hikaru Utada  |
Datuak: Q234598
Multimedia: Hikaru Utada / Q234598
