Wikipedia

1812ko Espainiako Konstituzioa Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t est
1. lerroa:
[[1812]]<nowiki/>ko [[1812ko Espainiako Konstituzioa|Espainiaren '''Cádizko Konstituzioa''']] epe labur batez ezarri zen Hego '''Euskal Herrian'''. Konstituzio liberal horrek espainiar herriari emanematen zion subiranotasunaren iturria lehen aldiz; ez zuen, baina, harenmonarkiako aurrekoedo lehenagoko beste egitura politikoren existentziarik aipatzenaitortzen; beraz, ezta Euskal Herriko foru erakunde eta legeena ere, une horretan erregearen botere absolutuari ihes egiten zion jurisdikzio multzo bakarra. Euskal Herriko ordezkari politikoekpolitiko askok ongi ikusten zuten ordu arteko beren erakundeen ikuskeraren antzeko antolamendu politikoapolitiko bat ezartzea, [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseauk]] zabaldutako [[Gizarte kontratu|gizarte kontratuaren]] ideiaren hurbilekoa. Ondorioz, Konstituzio1812ko horrenKonstituzioaren hedakuntzak eta ezarpenak eragozpenak aurkitu eta ezaugarri bereziak izan zituen bertan.
 
[[Iberiar Penintsulako gerrarenGerra|Iberiar Penintsulako Gerraren]] erdian aldarrikatu zutenean, Euskal Herria [[Napoleon Bonaparte|Napoleon Bonaparte frantses enperadorearen]] tropen okupazioaren pean zegoen. Beraz, Cádizko Konstituzioaren inguruko eztabaidak geroago piztu ziren, eta ezarpena geroago hasi zen gurean, frantses armadak kanporatu ahala. Hala ere, [[1814|1814an]] [[Fernando VII.a Borboikoa (Espainia)|Fernando VII.a erregea]] tronuratu zenean, Konstituzioa bertan behera geratu zen, eta hark [[Foruen amaiera Hego Euskal Herrian|indargabetutako euskal foru erakundeak]] berrezarri egin ziren.
 
==Cádizko Konstituzioaren harrera Euskal Herrian==
7. lerroa:
 
Konstituzioaren lehen aldia 1814ko udaberrian amaitu zen, bat-batean; iraun zuen denbora bitartea laburregia izan zen, beraz, euskal lurraldeek errejimen berriaren ondorioak ezagutzeko. Fernando VII.a Espainiara itzuli eta berehala, konspirazio bat izan zen konstituzio erregimenaren kontra, erregeak berak babestua. Ez zen bakarrik 1812an sortutako sistema liberalaren amaiera izan, baita liberal guztiena ere, era batera edo bestera sistema liberalaren alde egin zutenena alegia. Konstituzioaren alde gehien nabarmendu zirenek, Gasteizen [[Pablo de Jerica]]k esaterako, konstituzioa zabaldu eta erakunde berrietan parte hartu zutenek, espetxea, atzerriratzea eta erbestea jasan zituzten 1814az gero. Zapalkuntza horretan probintzietako agintariek –foru diputazioek– parte hartu zuten. Agintari horiek monarkia berrezartzearekin batera, 1808ko krisiaren aurretik ari ziren bezala hasi ziren lanean.
 
== Ikus, gainera ==
 
* [[Antzinako Erregimenaren krisia Hego Euskal Herrian|Antzinako Erregimenaren amaiera Hego Euskal Herrian]]
* [[Euskal Herriko historia#Iberiar Penintsulako Gerraren itzalean|XIX. mendearen hasiera Euskal Herrian]]
 
[[Kategoria:Iberiar Penintsulako Gerra]]
"https://eu.wikipedia.org/wiki/1812ko_Espainiako_Konstituzioa_Euskal_Herrian"(e)tik eskuratuta