12:35, 23 uztaila 2016ko berrikusketa aldatu Lainobeltz (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 270.129 edits itzulia txantiloia eztabaida orrira mugitu ← Aurreko ezberdintasuna		22:17, 30 uztaila 2016ko berrikusketa aldatu desegin Marklar2007 (eztabaida \| ekarpenak) 212.793 edits t Kategoria:Astronomia kendua; Kategoria:Izar kumuluak gehitua HotCat bitartez Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Central Region Omega Centauri.jpg\|thumb\|[[Omega Centauri]]ren egungo erdialdeko eskualdea (goiko irudia) eta etorkizunekoa (beheko irudia), [[Hubble espazio teleskopioa]]k hartua.]]▼ '''Kumulu globular''' bat ({{lang-en\|globular cluster ~~[[ingeles]]ez~~}}), elkarren artean [[grabitate]] bidez lotutako 100.000 eta 1.000.000 izar zaharrek (II populaziokoak) osatutako [[izar elkarte]] bat da. Gutxi gora-behera esferikoki banatzen dira eta [[galaxia]] baten inguruan [[ilargi]] baten antzera orbitatzen dute. Izar zahar hauek dira kumulu globularrei euren [[urre]] kolore bereizgarria ematen diena, soilik kolorezko argazki bidez ikus daitekeena. == Osaketa == Kumulu globularrak, ~~orohar~~oro har, ehundaka milaka izar zaharrez osatuta daude, [[galaxia espiral]] baten [[erraboil galaktiko]]a osatzen dutenen mota berekoak, baina soilik [[parsec]] kubiko gutxi batzuko bolumen batean mugatuak. Kumulu globularren batzuk ([[Esne Bidea]]n dagoen [[Omega Centauri]] eta [[Andromeda (galaxia)\|Andromeda]]ko G1 kasu) bereziki masiboak dira, zenbait milioi [[eguzki masa]] dutenak. Beste batzuk, [[M15]] kasu (Esne Bideko beste kumulu bat), nukleo biziki masiboak dituzte, euren erdigunean [[zulo beltz]]ak egon daitezkeela pentsarazten duena. Nabarmengarriak diren salbuespen gutxi ~~batzurekin~~batzuekin, kumulu globular bakoitzak adin zehatz bat duela dirudi. Hau da, kumulu globular bateko izar guztiak euren eboluzioaren etapa berean daude, guztiak aldi berean sortu zirela iradokitzen duena. Gertaera honen errekonozimendua izan zen, kumulu globularren [[Hertzsprung-Russell diagrama]]k aztertuz, izarren eboluzioaren lehen teoria ~~sorarazi~~sorrarazi zuena. Kumulu globularrek izar dentsitate oso altua dute, berau osatzen duten izarren artean elkarreragin indartsuak daudelarik, eta euren arteko talkak ere nahiko ohikoak izaten dira. Izar mota exotikoren batzuk, [[atzeratutako izar urdin]]ak ({{lang-en\|blue stragglers ~~ingelesez~~}}) ~~milisegundu~~milisegundo [[pultsar]]rak eta [[masa gutxiko izar bitar X izpi igortzaile]]ak, askoz ohikoagoak dira kumulu globularretan. == Nonahikotasuna == 16 ⟶ 17 lerroa: Galaxia askotan (bereziki galaxia eliptiko masiboetan) [[metaltasun]] ezberdineko kumulu globularren bi populazio egon daitezke. Kumuluen azpipopulazio hauek ohi "metaletan pobre" eta "metaletan aberats" bezala ezagutzen dira, metal gehiago duen populazioaren metaltasuna gure eguzkiarenera iristen ez den arren. Zenbait teoria iradoki dira azpipopulazio hauek azaltzeko, fusio galaktiko bortitzak, galaxia nanoen akrezioa eta galaxia bakar batean [[izar eraketa]]ren fase anitzak kasu. Esne Bidean, metaltasun gutxiko kumuluak [[halo galaktiko]]arekin lotuta daude, "aberatsak" erraboil galaktikoarekin lotuta dauden bitartean. [[Kategoria:~~Astronomia~~Izar kumuluak]]▼ ▲[[Fitxategi:Central Region Omega Centauri.jpg\|thumb\|[[Omega Centauri]]ren egungo erdialdeko eskualdea (goiko irudia) eta etorkizunekoa (beheko irudia), [[Hubble espazio teleskopioa]]k hartua.]] ▲[[Kategoria:Astronomia]]

Kumulu globular: berrikuspenen arteko aldeak