Musulmanek Iberiar penintsula konkistatzea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Addbot (eztabaida | ekarpenak)
t Robota: hizkuntza arteko 20 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q1455917 orrian
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Espanyamusulmana.png|thumb|right|250px|Hispania 711-714 bitartean.]]
 
'''Iberiar penintsulako konkista musulmana''' ([[711]]-[[719]]) [[bisigodo]]en erresuma desagerrarazi eta [[Hispania]] ([[Iberiar penintsula]]) [[musulman]]en menpemende jarri zuen prozesu militarrari deritzo.
 
Konkista, [[Damasko]]ko [[Al-Walid I.a]] kalifa omeiarraren agindupean eta [[Tariq ibn Ziyad]] buru zutela, islamdar bihurtu berri ziren [[bereber]]ez osatutako armada [[Ipar Afrika]]tik [[Gibraltar]]rera (Jabal Tāriq (جبل طارق), Tariq-en mendia etimologikoki) heltzean, [[711]]ko [[apirilaren 30]]ean, hasi zen. [[Guadaleteko gudua]]n ([[uztailaren 19]]an) [[Rodrigo]] errege bisigodoaren armada suntsituta, musulmanek nahiko aise eta azkar bere kontrolpera eraman zuen Hispania hurrengo urteetan.
 
Musulmanen agindua penintsula osora hedatu bazen ere, ipar-mendebaldean ([[Galizia]] eta [[Asturias]]) zein [[Pirinioak|Pirinio]] aldeko lurralde [[Euskal Herria|euskaldunetan]] ahulagoa izan zen. Hala ere, [[Iruñea]]k 714ean, [[Huesca]]k pixka bat geroago, eta [[Bartzelona]] hiriekk [[719]]an onartu zuten musulmanen agindua. Are gehiago, Pirinioz bestaldera ere hedatu ziren, harik eta [[732Karlos Martel]]. urteanburuzagi [[Karlos Martelfranko]]a buruzagihaiekin hainbatetan gudukatu eta omeiatarren oldea iparralderantz eta ipar-ekialderantz hedatzeari utzi egin zion ([[franko732]]ak. urtean [[Poitiers]]en garaituizan ziren garaituak, eta 737an Arles, Nimes eta Avignonen. 759tik aurrera [[Iberiar penintsula]]rantzra azpiratumugatu zituenzituzten artehaien mendeko lurralde iraunkorrak, Pepin Laburra frankoaren kanpaina militarrak behartuta. EgungoAldiz, musulmanek ez zituzten egungo [[Frantzia]]n musulmanenerasoak arriskuagelditu [[975]] arte, berriz, ez zen guztiz desegin.
 
Musulmanek mende luzez izan zituzten Iberiar penintsulan lurraldeak, [[Al-Andalus]] izenpean. Hala ere, domeinu horien agintariek erlijio berdina zuten arren (musulmana), lurraldeok desberdintasun handiak zituzten haien artean, nola populazioaren eta talde etnikoen ezaugarriei dagokionez, hala interes politikoei dagokienez. Domeinu horiek tarteka erresuma bakar batean elkartuta zeuden Kordoba edo Sevilla hiriburu zutela, baina beste askotan lurraldeetako jauntxoek beren bidetik jo zuten, erresuma txikiak sortuz (''taifa'' direlakoak).
Musulmanek mende askoz azpiratu zuten Iberiar penintsula, [[Al-Andalus]] izenpean, kristauen [[Errekonkista]] askoz luzeagoa eta neketsuagoa izan baitzen. [[Pelaio Asturiaskoa|Pelayo]] buru zutela [[722]]ko [[Covadongako gudua|Covadongako gudu]] mitikoan hasi zen, eta [[1492]]an baino ez zen amaitu.
 
Musulmanek[[Errekonkista]] mendedeitu askozizan azpiratu zutenzaio Iberiar penintsula,Penintsulan [[Al-Andalus]]VIII eta IX. mendeetan sortuz joan ziren erresuma kristauek hegoalderantz hedatzeko izenpeanmugimenduari, kristauenbetiere [[Errekonkista]]lurralde askozmusulmanen luzeagoalepotik. XIX eta neketsuagoaXX. izanmendean baitzen.ondutako ideia horren arabera, Errekonkista [[Pelaio Asturiaskoa|Pelayo]] buru zutela [[722]]ko [[Covadongako gudua|Covadongako gudu]] mitikoan hasi zen, eta [[1492]]an baino ez zen amaitu.
 
{{Al Andaluseko historia}}