Katalina Aragoikoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Koro (eztabaida | ekarpenak)
Orrialde berria: Katalina Aragoi eta Gaztelakoa edo Katalina Trastamarako (Alcalá de Henares, 1485eko abenduaren 16a - Kimbolton, Ingalaterra, 1536ko urtarrilaren 7a). ...
 
Kabri (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Michel Sittow 002.jpg|right|thumb|Aragoiko Katalina.]]
'''Katalina Aragoi eta Gaztelakoa''' edo '''Katalina Trastamarako Trastamarakoa''' ([[Alcalá de Henares]], [[Espainia]], [[1485]]eko [[abenduaren 16]]a - [[Kimbolton]], [[Ingalaterra]], [[1536]]ko [[urtarrilaren 7]]a). [[Aragoi]] eta [[Gaztela]]ko Infanta, [[Ingalaterra]]ko erregina izan zen [[Henrike VIII.a]]ren emazte bakarra garaiko kristauentzat, eta sei emazteez osatutako zerrenda bateko lehena erregearen iritzian jartzen zirenentzat. Henrikek, 24 urteko ezkontza anulatzea lotu zuen Katalinaren kortesana zen [[Ana Bolena]]rekin enkapritxatu zelako eta erreginak semerik ematen ez ziolako.
 
==Biografia: Aragoiko eta Gaztelako Infanta==
 
===Aragoiko eta Gaztelako Infanta===
[[1485]]eko [[abenduaren 16]]an jaio zen[[ Alcalá de Henares]]en. Katalina [[Fernando II.a Katolikoa]]ren eta [[Isabel I.a Katolikoa]]ren alaba gazteena izan zen.
 
[[1485]]eko [[abenduaren 16]]an jaio zen [[ Alcalá de Henares]]-en ([[Madrilgo Erkidegoa]], [[Espainia]]). Katalina [[Fernando II.a Katolikoa]]ren eta [[Isabel I.a Katolikoa]]ren alaba gazteena izan zen.
 
Errege-erregina Katolikoen alaba hau zen Isabelen antza gehien zuena: ilegorria, begi argikoa, ausarta eta argia. Zalantzarik gabe, Katalinak dohain intelektual eta moral apartak zituen. [[Katolizismoa]]n hezia, hezkuntza zaindua jaso zuen, etorkizunean erregina izan zitekeenaren baten parekoa, dantza eta musikaz gain, iberiar penintsulako hizkuntza erromanikoak frantsesa, ingelesa eta latinera ikasiz.
18 ⟶ 21 lerroa:
Bi koroak urduritu ziren, dote garesti bat galduko zutelako espainiarrek eta frantsesen aurka egiteko aliatu indartsua behar zutelako ingelesek. [[Henrike VII.a]] bera alargunduta zegoen eta aukera hori ere begiratu zuten, baina, azkenean, printzesa alarguna eta hurrengo oinordekoaren arteko ezkontza hasi ziren negoziatzen, 11 urte zituen Henrike printzea, Arturoren anaia. Katalinak, senarra gaztea zela eta, beti gaixo egoten zenez, sekula ez zutela ezkontza kontsumatu deklaratu zuen eta [[Julio II.a aitasantua]]k dispentsa bat zertifikatu zuen Henrike gaztearekin ezkontzea ahalbidetzeko.
 
===Ingalaterrako Erregina ezkontidea===
[[1509]]an, [[Henrike VII.a]] hil zen eta bere seme Henrike gazteak hartu zuen koroa, [[Henrike VIII.a]] izena hartuz. Handik bi hilabetera,[[ ekainaren 11]]n, 7 urtez zain egon ondoren, Katalina berriz ezkonduko zen Grey Friarseko kaperan eta [[1509]]ko [[ekainaren 24]]an erregina koroatu zuten. Katalinak 23 urte zituen, erregeak 18 bete berriak zituen bitartean. [[1509]]ko [[ekainaren 24]]an izendatu zuten Ingalaterrako erregina.
 
25 ⟶ 28 lerroa:
Henrikek desleialtasunak izaten zituen arren, senar-emazteak zoriontsu izan ziren 18 urtez, baina, denboraren joanean, [[Henrike VIII.a]] oinordeko faltarekin kezkatzen hasi zen. Hauek izan ziren Katalinaren haurdunaldiak:
 
* [[1510]]ean, seme bat izan zuen eta jaio eta berehala hil zen.
* [[1511]]ko urtarrilaren 1ean, Henrike jaio zen, Galeseko printze berria. Jaio eta 52 egunetara hil zen.
* [[1513]]an abortu bat izan zuen.
* Handik gutxira semea izan zuen, baina jaio eta berehala hil zen.
* [[1516]]an, Maria I. Ingalaterrako erregina izango zena, [[Bloody Mary]], ([[1553]]-[[1558]]) eta [[1558]]an hilko zena jaio zen.
* [[1518]]an, beste abortu bat izan zuen.
 
Seme bat izatea ezinbestekoa zen [[Henrike VIII.a]]rentzako. [[Tudor]] dinastia berria zen eta bere legitimitatea ez zegoen ziurtatuta. Erregina batek ez zuen ezartzen lagunduko.
36 ⟶ 39 lerroa:
[[1520]]an, Katalinaren iloba alahalguztiduna zen [[Karlos V.a]], [[Erromatar Germaniar Inperio Sakratua]]ren enperadorea eta Karlos I.a Espainiakoa zena, Ingalaterran izan zen eta erregina bere aliantza irabazi nahian hasi zen. Enperadoreak alde egin bezain pronto, [[1520]]ko [[maiatzaren 31]]n, erreginak erregeari lagundu zion Frantziaraino, [[Frantzisko I.a]] bisitatuz. Hala ere, handik 2 urtera, Frantziari gerra deklarazioa egin zioten eta enperadorea berriz etorri zen bisitan Ingalaterran, Maria printzesaren ezkontzaren planak egiteko, beste gauza batzuren artean.
 
===Ezkontzaren baliogabetasuna===
Garai hartarako, Henrike VIII.a [[Ana Bolena]] izeneko gortesau frantses batekin maiteminduta zebilen eta, [[1527]]an [[Eliza Katolikoa]]ri ezkontza deuseztatzeko eskatu zion, koinaduenkoinaten arteko ezkontza ilegala zelaren aitzakiaz. [[Klemente VII.a]]k, hasiera batean, ados zegoela zirudien, baina ezezkoa eman zuen Katalinaren ezkortasunagatik eta [[Karlos V.a]] enperadoreak egin zizkion presioegatik.
 
[[ProtestantismoaProtestantismo]]a puri-puri zegoen hartan, Aita Santuaren aginte ahalguztiduna kuestionatzen hasi zen. Azkenean, Henrike Ana Bolenarekin ezkondu zen [[1533]]ko [[urtarrilaren 25]]ean, andregaia dagoeneko Isabel I.aren haurdunaldian zegoenean jada. [[Thomas Cranmer]] [[Canterbury]]ko artzapezpikuak Katalinaren ezkontza anulatu zuen [[1533]]ko [[maiatzaren 23]]an eta [[Henrike VIII.a]] Erromako Eliza Katolikotik aldentzen joan zen [[1534]]an [[Ingalaterr]]ko Eliza berriaren buru egin zenera arte.
 
===Azken urteak eta heriotza===
Katalina Ampthill, Buckden eta Kimboltoneko gazteluan konfinatu zuten bat bestearen atzetik eta, 50 urte zituenean, hil zen, [[1536]]ko [[urtarrilaren 7]]an. Ez zion sekula uko egin erret tituluari, baina Peterborougheko katedralean printzesa alargunaren hiletak egin zizkioten eta ez erreginarenak.
 
[[Peterborough]] eta [[Alcalá de Henares]] gaur egun hiri senideak dira eta [[urtarrilaren 29]] oro, hiletaren urteurrenean, omenaldia egiten zaio Peterborougheko katedralean.
 
[[Kategoria:Errege-erreginak]]
 
[[ar:كاترين أراغون]]
[[bg:Катерина Арагонска]]
[[br:Catalina de Aragón]]
[[bs:Katarina Aragonska]]
[[ca:Caterina d'Aragó]]
[[cs:Kateřina Aragonská]]
[[cy:Catrin o Aragon]]
[[da:Katharina af Aragonien]]
[[de:Katharina von Aragón]]
[[en:Catherine of Aragon]]
[[eo:Katerino de Aragono]]
[[et:Catherine Aragónist]]
[[es:Catalina de Aragón]]
[[fa:کاترین آراگن]]
[[fi:Katariina Aragonialainen]]
[[fr:Catherine d'Aragon]]
[[ga:Caitríona Aragón]]
[[gl:Catarina de Aragón]]
[[he:קתרינה, נסיכת אראגון]]
[[hr:Katarina Aragonska]]
[[hu:Aragóniai Katalin]]
[[it:Caterina d'Aragona]]
[[ja:キャサリン・オブ・アラゴン]]
[[ko:아라곤의 캐서린]]
[[la:Catharina Aragonensis]]
[[ms:Catherine dari Aragon]]
[[nl:Catharina van Aragón]]
[[no:Katarina av Aragon]]
[[pl:Katarzyna Aragońska]]
[[pt:Catarina de Aragão]]
[[ro:Catherine de Aragon]]
[[ru:Екатерина Арагонская]]
[[sh:Katarina Aragonska]]
[[simple:Catherine of Aragon]]
[[sk:Katarína Aragónska]]
[[sl:Katarina Aragonska]]
[[sr:Катарина Арагонска]]
[[sv:Katarina av Aragonien]]
[[th:แคเธอรีนแห่งอารากอน สมเด็จพระราชินีแห่งอังกฤษ]]
[[tr:Aragonlu Catherine]]
[[uk:Катерина Арагонська]]
[[zh:阿拉貢的凱瑟琳]]