1824ko Erresuma Batua-Herbehereak ituna

1824ko Erresuma Batua-Herbehereak ituna, Londresko Ituna ere deitua, Erresuma Batuak eta Herbehereetako 1824ko martxoaren 17an Londresen sinatutako ituna izan zen. 1814an bi herrialdeek sinatutako Itunaren exekuziotik sortutako eztabaidak konpontzea proposatzen zen. Hendrik Fagelek eta Anton Reinhard Falckek sinatu zuten herbehereen aldetik, eta George Canning eta Charles Watkin Williams Wynn britainairren aldetik.

1824ko Erresuma Batua-Herbehereak ituna
Mota	tratatu
Data	1824ko martxoaren 17a
← Anglo-Dutch Treaty of 1814 (en)
Kokaleku	Londres
Sinatzailea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua Herbehereetako Erresuma Batua

Historia

1814ko Ingalaterra-Herbehereak ituna, gerra napoleonikoetan herbeheretar ondasunak britainiarrek okupatu zituztelako sortu ziren arazo asko konpontzera bideratua, bai eta Espezietako Uharteetan, duela ehunka urtetik, bi nazioen artean zeuden merkataritza-eskubideei buruzko gaiak ere. Singapurreko britainiar kokalekuak, Malaysiako penintsulan, Sir Stramford Rafflesek 1819an sortua, bi nazioen arteko tentsioa areagotu zuen, batez ere Herbehereek esaten zutelako Raffles eta Johor sultanerriaren artean sinatutako ituna ez zela baliozkoa, eta sultanerri hori euren domeinuan zegoela. Herbehereek ere arazoak zituzten Indian Britainia Handiak zuen dominazioaren inguruan, arazo gehiago sortuz Kalkuta eta Bataviako gobernu kolonialen artean.

1820an, Ekialde Urrunean interesak zituzten merkatari britainiarren presiopean, bi nazioek negoziazioak hasi zituzten Asiako hego-ekialdeko egoera argitzeko. Canning eta Fagelen arteko negoziazioak 1820ko uztailaren 20an hasi ziren. Neerlandesak zorrotzak izan ziren Singapurreko britainiar abandonuaren eskakizunari buruz. Hain zuzen, Canning ez zegoen ziur Ingalaterrak Singapurren erosi zituen lurren egoera zehatzez, eta, lehenik eta behin, arazotsuak ez ziren gaiak soilik eztabaidatu ziren, hala nola nabigazio libreko eskubideak eta pirateria ezabatzea, adostu zitezkeenak. Gai horri buruzko eztabaidak 1820ko abuztuaren 5ean eten ziren, eta 1823ra arte ez ziren berriz hasi. Data horretan, britainiarrek ondo ezagutzen zuten Singapurren balio komertziala. Negoziazioak 1823ko abenduaren 15ean hasi ziren berriro, eta une hartan nazio bakoitzak eskualdean zituen eragin-eremuak argi eta garbi ezartzeari ekin zitzaion eztabaidan. Herbehereek, Singapurren hazkundea ezinezkoa zela konturatu zirenean, Malakako itsasartearen iparraldean eta Indiako kolonia zaharretan zituen nahiak bertan behera utzi zituen akordio baten bidez presionatu zuten, itsasarte horren hegoaldeko asmoen berrespenaren truke, Bencoolen kolonia britainiarra barne. Itunaren azken bertsioa 1824ko martxoaren 23an sinatu zen.

Terminoak

Itunak zioenez, bi nazioetako kideak merkataritzarako baimenduta zeuden Indiako, Zeilango eta egungo Indonesiako eta Malaysiako lurralde britainiarretan, "nazio gogokoenaren" printzipioan oinarrituta, baina tokiko legeak betez. Partikularrei edo beste nazioko ontziei kobratu dakizkiekeen aduana-tarifak mugatzen zituen. Konpromisoa hartzen zuten, halaber, ekialdeko herrialdeekin itun gehiago ez egiteko, beste herrialdearekiko merkataritza baztertzeko, eta beren eskubide zibilak eta indar militarrak ez erabiltzeko merkataritza galarazteko. Pirateriaren aurka egitea eta piratak ez ezkutatzea edo babestea erabaki zuten, edo salgai piratak saltzen uztea, eta Ekialdeko Indietako uharteetan funtzionarioei bulego berriak irekitzea eragoztea, Europako gobernuaren baimenik gabe.

• Britainiar herritarrek Herbehereetako Moluka uharteekin, bereziki Ambon, Banda eta Ternaten, merkataritza baimenduta dute.
• Herbehereek beren establezimendu guztiak Indiako azpikontinentean lagatzen dituzte, baita haiekin lotutako eskubideak ere.
• Erresuma Batuak Fort Marlborough fabrika utziko du Bencoolenen (Bengkulu), eta ondasun guztiak Sumatrako uhartean utzi dizkie Herbehereei, eta konpromisoa hartu dute uhartean beste bulego bat ez jartzeko edo hango agintariekin itun bat egiteko.
• Herbehereek Malacca hiria eta gotorlekua lagatzen dute, eta konpromisoa hartzen dute Malaysiako penintsulan bulegorik ez irekitzeko edo bere agintariekin edozein itun egiteko.
• Erresuma Batuak Billiton uhartea Herbehereek okupatzeari zituen kritikak erretiratzen ditu.
• Herbehereek Erresuma Batuak Singapur uhartea okupatzeari zuten aurkakotasuna erretiratzen du.
• Erresuma Batuak konpromisoa hartzen du Carimon uharteetan, Batam, Bintan, Lingin uharteetan edo Malaka itsasartearen hegoaldeko beste edozein uhartetan kargurik ez ezartzeko, eta leku horietako agintariekin tratamendurik ez egiteko.

Ondasun eta establezimendu transferentzia guztiak 1825eko martxoaren 1ean eginen dira. Horrez gain, Javak Herbehereei 1817ko ekainaren 24ko Javako hitzarmen baten arabera itzultzea 1825eko amaiera baino lehen konponduta egongo zela erabaki zuten (Herbehereetako 100.000 libera esterlinaren ordainketaz gain). Ituna Erresuma Batuak berretsi zuen 1824ko apirilaren 30ean eta Herbehereek 1824ko ekainaren 2an.

Kanpo estekak

• Datuak: Q224794