Txikipedia:Josefa Molera

👶 Jaiotza 1921eko urtarrilaren 23a Izaba

💀 Heriotza 2011ko irailaren 3a Madril

🔨 Lanbidea kimikari

📷

Izaba (Nafarroan)

Josefa Molera Mayo (Izaba, 1921eko urtarrilaren 23a - Madril, 2011ko iraila) kimikan doktorea eta ikerketa-irakaslea izan zen. Espainiako CSICen lan egin zuen eta geroago Kimikako Nobel saria lortu zuen Cyril Norman Hinshelwood irakaslearekin ikasi zuen.

Gas-likido erako kromatografiaren bidez erreakzio kimikoen analisia egiteko metodologietan aitzindarietako bat izan zen. Ardo eta alkoholdun edarietan erabili zuen metodologia hori, eta patente bat erregistratu zuen geroago metodologia horrekin. Espainiako Kromatografia taldea sortu zuen 1973. urtean.

Lehen urteak

Moleraren familiak asko sufritu zuen gerra zibilean zehar zigor asko jaso zituztelako, eta Josefak gerra zibilarengatik arazo eta oztopo asko izan zituen ikasketak bukatzeko. Dena den, kimikan lizentziatu zen nota altuekin eta denbora laburrean, hiru urtetan bukatu baitzituen ikasketak.

Ikasketak bukatu ondoren, ordaindu gabeko irakasle laguntzaile postua lortu zuen kimika tekniko katedran. Horrela ezin zuen bizibidea lortu eta dena ordaindu, beraz kimikako klaseak ematen zituen jan ahal izateko

Ikasketak

Oxford unibertsitatea (Erresuma Batua)

Antonio Rius Miro irakasle eta Alonso Barada kimika institutuko kimika katedraren zuzendariordeak, bere laborategietan lan egiteko aukera eman nahi izan zion. Jose Casares Gil zuzendariak, ordea, eskaera ukatu zuen, zegoela beste emakume ikertzailerik argudiatuz. Beranduago, 1946an Rius Rocasolano kimika fisiko institutuko zuzendari izendatu zutenean, Josefa laborategian lanean hasi zen. Laborategiko soldatarekin ez zitzaion aski bizitzeko eta irakasle lanarekin jarraitu zuen.

1948an mediku titulua eman zioten Madrilgo Unibertsitate Zentralean, nota bikainekin eta cum laude tesia irabaziz. Egindako tesiagatik Sari Berezi bat eman zioten. Tesian oso emaitza onak izan zituen merkurioren elektrodoen aplikazioei buruz, eta Rocasolano Institutan kolaboratzaile postu bat eskuratzea erraztu zion. 1950ean, institutu horrek programa bat ezarri zuen martxan gazte ikerlariak atzerrira joateko, eta Josefa Molera Oxfordera joan zen Cyril Norman Hinshelwoodek zuzentzen zuen laborategian lan egitera (Cyril Normani kimika nobel saria eman zioten 1956 urtean). Hinshelwoodek ez zuen begi onez ikusten Josefaren arrakasta emakumea zelako, baina Josefak irakaslearen aurreiritziak gainditu zituen

Ikerketak

Erresuma Batua

Erresuma Batura itzuli zenean praktikan ezarri zuen atzerrian ikasi zuena eta egoera-gasen kromatografoa sortu zutenetariko bat izan zen. 1951an, ez zuten diru nahikoa makina hori egiteko eta teknika sinpleak erabiltzera eta laborategietan egitera behartuta zeuden. Horrela, eskura zuten materialak erabiliz, “etxeko kromatografo bat" sortu zuten. Gainera, ikertzeko ildo berri bat sortu zuen Fisika eta kimikako institutoan: pirilosiko erreakzioak eta konpostuen oxidazio organikoa. Zinetokimika Departamentua ere sortu zuen bertan, bere erretiro arte zuzendu zuena.

1959an Sheffiieldeko Unibertsitatera joan zen erreakzio kimikoak sakontzera George Porterrekin (honek Nobel Saria irabazi zuen 1967an). Teknika berritzaileak ziren, bere institutora itzultzean praktikan ezarri zituenak. Maila globalean garatu zituen erreakzio kimikoen metodoak kromatografiak sortutakoak, eta hauek edari alkoholdunetan erabili zituen, besteak beste.2011an hil zen Madrilen, 90 urte zituelarik.