Rita Cetina Gutiérrez

Rita Cetina Gutiérrez
	;
Bizitza
Jaiotza	Mérida, 1846ko maiatzaren 22a
Herrialdea	Mexiko
Heriotza	Mérida, 1908ko urriaren 11 (62 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	specialized educator (en) , poeta, aktibista, idazlea eta irakaslea

Rita Cetina Gutiérrez (Merida, Yucatán, 1846ko maiatzaren 22a-1908ko urriaren 11) maistra, poeta eta feminista mexikarra izan zen. Garai hartako beste hezitzaile batzuekin batera (Ángela González Benítez, Gertrudis Tenorio Zavala, Cristina Farfán, Rodolfo Menéndez de la Peña eta Antonio Menéndez de la Peña) hezkuntza laikoa eta hemeretzigarren mendeko Yucatáneko emakumeak sustatu zituen. La Siempreviva eskola, Sociedad Científica y Literaria eta izen bereko aldizkaria sortu zituen 1870ean.^[1] Emakumeentzako hezkuntza-alderdietan eta bizitza sozial, kultural eta profesionalean izan zuen parte-hartzeagatik errekonozitua izan da.^[2]

Ibilbide pedagogikoa aldatu

Bere eskola, La Siempreviva, sortu eta 7 urtez zuzendu ondoren, Neskentzako Literatur Institutuko zuzendari izendatu zuten. Institutu hori Yucatánen bere garaiko emakumeentzako eskola garrantzitsuena izan zen. Horregatik itxi zuen aldi baterako La Siempreviva. 1879an berriro ireki zuen eta 1886an behin betiko itxi zen arte egon zen martxan.^[3]

Literatura Institutuko zuzendari zela, hezkuntza-sistemak modernizatzeko eta eguneratzeko lana egin zuen. Bere institutuan ez ezik, Estatuko gainerako eskola publikoetan ere sustatu zuen. Garai hartan, garai hartako aldizkari eta argitalpen askotan parte hartu zuen, hala nola, La Revista de Mérida; La Biblioteca de Señoritas; El Repertorio Pintoresco; La Guirnalda; La Esperanza; El Recreo del Hogar. Emakumeentzako hezkuntzaren eta genero-berdintasunaren hobekuntza bultzatu zuen beti. Horrek eragina izan zuen borrokan jarraitu zuten hainbat pertsonarengan, hala nola Elvia Carrillo Puertorengan, haren ikaslea izan baitzen.

Bere hezkuntza-lanaren aitorpen gisa, Méridan, bere jaioterrian, bere izena daraman lehen hezkuntzako eskola bat dago. Oroimenean eraikitako monumentua ere bada hiri horretan.^[4]

Obra aldatu

Bere konposizio poetiko batzuk Cristabela izengoitiarekin sinatu ziren.

Bihotzeko zorrak (antzerki-drama)
Tihosuko heroientzako oda (1886)
Mexikora (1867)
"Geure sexuari"

Erreferentziak aldatu

↑ «Biblioteca Virtual de Yucatán, revista La Siempreviva, Mérida 1870.» web.archive.org.
↑ Datos biográficos de Rita Cetina Gutiérrez(Consultado el 16 de junio 2010)
↑ Anna Macías. Contra viento y marea:el movimiento feminista en México hasta 1940.. .
↑ «Datos contenidos en el Fondo que lleva su nombre en el Archivo General de Yucatán» web.archive.org.

Bibliografia aldatu

Infante Vargas, Lucrecia (2015). «Rita Cetina Gutiérrez. Primera mentora yucateca (1846-1908)». Colección Las Maestras de México (1a. edición). Instituto Nacional de Estudios Históricos de las Revoluciones de México. pp. 21-46. ISBN 978-607-9419-15-8. 2016/12/21 orijinaletik artxibatua. Noiz kontsultatua: 2016/12/21
Peniche Rivero, Piedad, Rita Cetina, Siempreviva eta Instituto Literario de Niña: una cuna del feminismo mexicano 1846-1908, Mexiko, INEHRM, 2015, 91 or.

Ikus, gainera aldatu

Rosa Torre González
Elvia Carrillo Portua
Feminismoaren historia Mexikon
Cristina Farfán

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q6109120

[1] «Biblioteca Virtual de Yucatán, revista La Siempreviva, Mérida 1870.» web.archive.org.

[2] Datos biográficos de Rita Cetina Gutiérrez(Consultado el 16 de junio 2010)

[3] Anna Macías. Contra viento y marea:el movimiento feminista en México hasta 1940.. .

[4] «Datos contenidos en el Fondo que lleva su nombre en el Archivo General de Yucatán» web.archive.org.

[1]

[2]

[3]

[4]