Qataban
Qataban edo Katabania (arabieraz: مملكة قتبان; qatabanianeraz: 𐩤𐩩𐩨𐩬) Yemengo antzinako erresumetako bat izan zen, Baihan haranean garatu zena. Hego Arabiako beste erresuma askok bezala, oparotasun handia hartu zuen aldareetan erretzen zituzten olibano eta mirraren merkataritzari esker. Qatabango hiriburua Timna zen, Hadramaut, Saba eta Main erresumak lotzen zituen ibilbide komertzialean zegoena. Yemengo erresumarik garrantzitsuena izan zen k.a. 1. milurtekoaren bigarren zatian, bere agintariek Hego Arabiaren gaineko nagusitasuna zutenean. Jainkorik handiena Amm edo "osaba" zen, eta herriak bere buruari "Ammen semeak" deitzen zion.
Historia aldatu
Orain arte, Qataban jatorria Yemengo iparraldean ezezaguna da. K. a. VIII. mendearen amaiera, Yithaamar Watar I.a Sabakoak Qataban konkistatu zuen. Handik gutxira, Ausan erregearen agindupean erori zen. Konkistatua eta Sabarekin lotua izan ondoren, Qataban, berriz ere, Sabaren basailu bihurtu zen, eta Ausanek Indiako ozeanoko kostaldean menderatutako lurraldeak lortu zituen. Ez dago argi Qatabanek nola kontrolatu ahal izan zuen Afrika eta Indiarekiko itsas merkataritza, edonola ere, Yemengo hegoaldeko kostaldea oraindik Sumuhuali Yanuf III.aren menpe egon zen Qatabanek Sabaren kontroletik independentzia lortu baino pixka bat lehenago arte. K.a. IV. edo III. mendean. Qataban, Yada ib Yigal I.aren erregealdian, Sabarekiko independentzia lortu zuen, ziuraski, Main eta Hadramautekin aliantzan. Mende batzuk beranduago, Tuhargibeko guduan, Sabako erregeak Qatabanen igoera geldiarazi ahal izan zuen arren baina ezin izan zuen Sabako erresuma handiaren banaketa eragotzi.
Yada ib Dhubyan Yuhanimen agintaldian (k.a. 220-205) Hadramaut konkistatu zuenean[1] eta ondorengo Amir tribuaren aurkako garaipenari esker, Qatabanbere boterearen punturik gorenera iritsi zen, Yemengo kostaldearen eremu zabalak kontrolatuz eta, aldi berean, Intsentsuaren Bidearekin lotuz.
Erreferentziak aldatu
- ↑ M. Arbach, H. as-Saqqaf. «Naqsh jadīd min ʿhd Ydʿʾb Yhnʿm malik Qtbn w-Ydʿʾb Ġyln malik Ḥḍrmwt» Raydan (7, S.): 110-123..
Bibliografia aldatu
- Korotayev, Andrey: Ancient Yemen. Oxford (RU): Oxford University Press, 1995; ISBN 0-19-922237-1.
- Korotayev, Andrey: Pre-islamic Yemen. Wiesbaden (Alemania): Harrassowitz Verlag, 1996; ISBN 3-447-03679-6.
- Maigret, Alessandro de: Arabia felix. Londres: Stacey International, 2002; ISBN 1-900988-07-0.
- Yule, P.: Himyar late antique Yemen/Die Spätantike im Jemen. Aichwald (Alemania), 2007; ISBN 978-3-929290-35-6.
