Merkurioren trantsitu
Merkurioren trantsitua[1] edo iragatea Merkurio zuzenean Eguzkiaren eta Lurraren artean igarotzen denean gertatzen den gertaera astronomiko bat da. Iragate batean, Merkurio puntu beltz txiki bat bezala agertzen da, Eguzkian zehar mugitzen dena, planetak eguzki diskoaren zati txiki bat iluntzen duen bitartean. Orbita-lerrokadurak direla eta, Lurretik ikusten diren iragateak maiatzean edo azaroan gertatzen dira.
Azken lau trantsituak 2003ko maiatzaren 7an, 2006ko azaroaren 8an, 2016ko maiatzaren 9an eta 2019ko azaroaren 11ngertatu ziren eta hurrengoa 2032ko azaroaren 13an izango da. Iragate tipiko batek ordu batzuk irauten du. Merkurioren trantsituak Artizarraren trantsituak baino askoz ere ohikoagoak dira. Mende bakoitzean 13 edo 14 inguru dira, batez ere Merkurio Eguzkitik hurbilago dagoelako eta azkarrago orbitatzen duelako.
2014ko ekainaren 3an, Curiosity espazio-zundak Merkurio Eguzkitik nola igarotzen zen ikusi zuen, Lurra ez den zeruko gorputz batetik planeta-trantsitu bat ikusten zen lehen aldia izanda.[2]
Maiztasuna aldatu
Merkurioko iragateak Lurra Merkurioren orbitako nodo batekin lerrokatuta dagoenean bakarrik gerta daitezke. Gaur egun, lerrokatze hori maiatzaren 8ko (beheranzko nodoa) eta azaroaren 10eko (goranzko nodoa) egun gutxiren buruan gertatzen da. Merkurioaren diametro angeluarra 12″ inguru da maiatzerako, eta 10″ inguru azarorako. Iragatee baten batez besteko data handitu egiten da mendeetan zehar, Merkurioren prezesio nodalaren eta Lurraren prezesio axialaren ondorioz.
Hona hemen XXI. mendeko trantsituak:
| Trantsitu-datak | |||
|---|---|---|---|
| 2003ko maiatzaren 7a | 2006ko azaroaren 8a | 2016ko maiatzaren 9a | 2019ko azaroaren 11 |
| 2032ko azaroaren 13a | 2039ko azaroaren 7a | 2049ko maiatzaren 7a | 2052ko azaroaren 9a |
| 2062ko maiatzaren 10a | 2065eko azaroaren 11 | 2078ko azaroaren 14a | 2085eko azaroaren 7a |
| 2095eko maiatzaren 8a | 2098ko azaroaren 10a | ||
Historia aldatu
Pierre Gassendik 1631ko azaroaren 7an Merkurioren trantsitu baten lehen behaketa egin zuen. Planetaren tamaina txikiak harritu zuen Eguzkiarekin alderatuta. Johannes Keplerrek 1630ean argitaratutako efemerideetan Merkurio eta Artizarraren iragateak iragarri zituen.[3]
Greenwicheko Errege Behatokiko Shuckburgh teleskopioa 1832ko Merkurioren trantsituan erabili zuten.[4] Dollond bidezko mikrometro batez hornituta zegoen eta errefraktore txikiaren bidez ikusitako gertakarien txosten bat egiteko erabili zuten.[4] Trantsitu behatuz, kronometratuz eta neurriak hartuz, planetaren diametroa lortu zuten.[4] Txanpon bat eguzkiaren aurka presionatzearekin alderatu zituzten efektu berezien berri ere eman zuten. Behatzaileak honela esan zuen:[4]
| « | Gero, planetaren inguruan berehala tindu ilun bat zegoela ohartu nintzen, eguzkiaren azalaren azpian maila txiki batean hondoratua zegoela ematen zuena. | » |
Erreferentziak aldatu
- ↑ Elhuyar Hiztegia
- ↑ (Ingelesez) Webster, Guy. (2014-6-10). Mercury Passes in Front of the Sun, as Seen From Mars. NASA.
- ↑ (Ingelesez) van Helden, Albert. (1976). «The Importance of the Transit of Mercury of 1631» Journal for the History of Astronomy 7: 1. doi:. Bibcode: 1976JHA.....7....1V..
- ↑ a b c d (Ingelesez) Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 2 Priestley and Weale 1832-5-11, 103 or..
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q247899
Multimedia: Transits of Mercury / Q247899
