Mikelzamakona

ERRESUMA BATUKO EKONOMIA

EB-KO HISTORIA EKONOMIKOA

Industria Iraultzak eta ingeles merkataritzaren hedapen gero eta handiagoak Ingalaterra herrialde boteretsu bihurtu zuten, baina baita nazioarteko hondarrean gertatzen zenaren menpeko herrialde ere. Ondorioz, 1789ko Frantziako Iraultzaren ondoren Europan izan ziren gerrek nahitaez eragin behar zioten haren ekonomiari. Zein zentzutan egin zenuten? Ingalaterrak XIX. mendearen lehen erdialdean izan zuen garapen ekonomikoak bi etapa izan zituen: 1815era arte, non ingeles merkataritza mundu osoan hedatu eta nekazaritza garatu zen; eta 1815aren ondoren, Industria Iraultzaren bideari berrekin zitzaion.

Ingalaterraren ekonomia, Frantziaren aurkako gerran 1793an Ingalaterraren eta Frantzia iraultzailearen arteko liskarra hasi zen, hogeita bi urtez luzatu beharko zena. Gatazka armatu horren iraupen luzeak aldaketa garrantzitsuak eragin zituen Ingalaterrako ekonomian.

Lehenik eta behin, nekazaritzaren garapena bultzatu zuen, nekazaritzako prezioen gorakada eragin baitzuen. Ekonomiaren nekazaritza-sektoreetako inbertsioa biderkatu egin zen, eta aurrerapen teknikoak zabaldu egin ziren. Kalkuluen arabera, Ingalaterrako nekazaritza-produktibitatea % 50 handitu zen 1780 eta 1820 bitartean (Bergeron et al. Europako iraultzen garaia, 1780-1848. Mexiko, XXI. mendea, 1991.).

Ingalaterrako ekonomiaren sektore industrialen artean, industria metalurgikoa izan zen pribilegiatua, eta, aldi berean, kotoizko ehungintzak oso garrantzitsua izaten jarraitzen zuen. Baina nekazaritzan egindako kapital-inbertsio gero eta handiagoak, baita gerrako gastuek ere, Industria Iraultzaren hedapena geldiarazteko joera izan zuten.

Ingalaterrako ekonomia 1815aren ondoren: Industria Iraultzaren bigarren etapa

Industrializazioa oso handia da Ingalaterran, nahiz eta 1970eko hamarkadaz geroztik ohiko industria astunak eta manufaktura-sektoreek behera egin duten, zerbitzu-sektoreekiko gero eta indar handiagoa hartuz. Gainera, turismoa funtsezko faktore bihurtu da Ingalaterrako ekonomiaren barruan, eta milioika bisitari erakartzen ditu urtero. Ingalaterrako esportazio nagusiak farmazialariak, automobilak, Ipar Itsasoko zati ingelesetik ateratako petrolioa (Wytch Farm), motor aeronautikoak eta edari alkoholdunak dira. Ekonomiaren beste zati garrantzitsu bat nekazaritza da, Ingalaterran bizia eta oso mekanizatua baita, eta elikadura-beharren % 60 sortzen du, lan-indarraren % 2arekin soilik.

Ingalaterrako kulturak Britainiar uharteetan dauden beste nazioetatik datozen kulturen eragina izan du etengabe, eta, beraz, horiek bereiztea oso zaila izaten da, etengabe egin baita jardueren trukea historian zehar, hurbiltasunaren eta migrazio-mugimendu etengabearen ondorioz.

Leku bateko kulturaren ordezkari gisa ezarri eta bereizi diren elementuak janariarekin, folklorearekin, artearekin, musikarekin, erlijioarekin eta kirolekin lotutako itemei dagozkie normalean, jarduera horietan argi eta garbi identifika baitaitezke leku bateko idiosinkrasia birsortu dezaketen elementu paregabeak.

Industria Iraultza

Industria-iraultzaren epea, 1780 -1850 izan zen. Industria-iraultzaz hitz egiteak espazio kronologiko eta geografiko zehatz batean kokatzera eramaten gaitu: Ingalaterran kokatuta XVIII. mendearen erdialdetik XIX. mendearen erdialdera arte. Prozesu horrek aldaketa teknologikoak, finantzarioak eta komertzialak ekarriko ditu, baina, batez ere, gizakienak; izan ere, mekanizazioari dagokionez, eraldaketa-prozesu bat ez ezik, lan-harremanetan ere aldaketa garrantzitsuak izango dira, horietan giza indarra erabiltzeko modua.

Garrantzitsua da jakitea bi etapatan banatzen dela: batetik, Lehen Industria Iraultza dugu, 1760tik 1830era gertatu zena, eta horri buruz hitz egingo dugu ikasgai honetan zehar; eta, bestetik, Bigarren Industria Iraultza dugu, 1870etik 1914ra izan zena. Bi etapa horiek labur aztertuko ditugu, bertan gertatu zen guztia hobeto ezagutzeko.

Lehen industria Iraultza

Orduan agertzen dira ikatza eta petrolioa bezalako lehengaiak, baita egurra eta kotoia ere. Hemen mekanizazioa egiten da, hau da, prozesu batzuk mekanizatzen dira industrian, kostuak merkatzeko, eskulan gutxiago izateko eta ekoizpen azkarragoa eta merkeagoa izateko.

Bigarren Industria Iraultza

Hemen agertzen dira petroliotik datozen beste lehengai batzuk, hala nola plastikoa edo ehunak, hala nola lycra. Garai hartan egurra erabiltzeari utzi zitzaion eta industriaren automatizazioak bidea egin zuen. Bigarren etapa honetan sortu zen eztanda-motorra, asmakizun mota bat, ondoren autoa agertzea ahalbidetu zuena. Gaur egun hain ohikoak diren asmakizunen agerpena ere etapa horretakoa da, hala nola telefonoa edo zinematografoa.

Hirugarren Industria Iraultza

Gaur egun, historialariek Hirugarren Industria Iraultzari buruz ere hitz egiten dute, denbora berrienari erreferentzia egiteko. XX. mendearen erdialdetik eraldaketa ekonomiko oso garrantzitsuak izan zirela uste da, eta, ondorioz, gizartea asko aldatu zela. Interneten agerpenak, adibidez, eragin du gaur egun gure arbasoek ez bezala bizitzea. I+Gren agerpenak ere ekoizpen-sistemak eta sistema ekonomiko askoz ere produktiboagoak hobetzea eragin zuen.

SEKTORE EKONOMIKOAK

Erresuma Batuko ekonomiaren bultzada nagusia sektore desberdinek ordezkatzen duten potentzia da. Sektore honek desabantaila bat du, soldata-tasa altuak alegia, eta manufakturaren sektorea da diru-sarrera iturri nagusia. Material astuna ekoizten duen bezala, herrialdeko nekazaritzak ere presentzia txikiagoa du. Herrialdeko nekazaritzak % 1eko presentzia ekonomikoa du Barne Produktu Gordinean.

Lehen sektorea

Ildo horretan, bere ekoizpen nagusiak erremolatxak lantzean oinarritzen dira, patatak bezala. Gainera, garia ekoiztuta eta garagarra landuta, Erresuma Batuko ekonomiak abeltzaintza erabiltzen du. Bere ekoizpena ardi eta behien hazkuntzagatik nabarmentzen da, honek Europan esnekien ekoizle bikaina izatearen ezaugarria ematen dio. Frantziako ekonomiari buruz irakurtzea gomendatzen dizugu. Erresuma Batuko nekazaritzan osatzeko, aipatzekoa da arrantza badutela. Gaur egun, sektore hori geldiarazita dago, arrain gutxi daudelako. Aipatzekoa da Europar Batasuna osatzen duten herrialde askok arazo hori bera pairatzen dutela. Dena den, industria-sektoreari dagokionez, hainbat ekoizpen-adar ditu.

Bigarren sektorea

Era berean, industria ugaritan makineria fabrikatzen dute, eta hainbat ibilgailutarako materialak ere egiten dituzte. Herrialdean kimikarien produktibitatea duen bezala, baita teknologiako sektore garrantzitsu bat ere. Era berean, ikerketarako inbertsio ugari eginez, horrela Erresuma Batuko ekonomiaren funtzionamendu egokia bermatzeko. Aipatzekoa da, ontzigintzaz gain, gainbeheran dauden sektoreak ere badituztela. Horrela, meatzaritza sektorea ere aipatuz, herrialde britainiarrarentzat garrantzi handikoa delako nabarmentzen da. Zentzu horretan, Erresuma Batuko hainbat tokitan ikatza ustiatuta, sektoreak bereziki herrialdeko industriak bultzatzeko balio izan du.

Hala eta guztiz ere, une honetarako karbono-ustiapena murriztu egin du herrialdeak. Ekintza hori arrazoituta dago, Erresuma Batua gas toxikoekiko ingurumen-kutsatzaile gisa kalifikatuta baitago. Horrela, emisioa jaisteko eta klima-aldaketaren ondorioekin lankidetzan aritzeko ekintzak sustatzen dira. Hala ere, Erresuma Batuko ekonomiaren beste sektore bat petrolio-ustiapena da. Horrela izan zen 1970ean kopuru handitan aurkitu zenetik, Ipar Itsasoan topo eginez. Aldi berean, gune horretan ustiapenerako gas naturala zegoela jakin zen. Horrela, herrialdeko esportazioetarako integratuz, 1975. urtetik aurrera. Baliabide horren esportazioek, orain, 2. ekoizpen-posizioa ematen diote Europa osoan.

Aipatzekoa da, gainera, herrialde britainiarrak bere energia sortzen duela zentral nuklearren bidez. Horrela, 1956an energia jasangarriari jarduera jarri zion lehen herrialdea izan zen, herrialdeari energia emateko. Erresuma Batuko ekonomiarentzat garrantzi handienetakoa duen sektoreetako bat zerbitzu-sektorea da. Bere (BPG) ehuneko handiena duena delako. Sektore horrek presentzia du batez ere banku-finantzetan, aseguru-konpainietan egoteaz gain.

KANPO MERKATARITZA

Ingalaterra oso ekonomia industrializatua da, ondo ezarritako azpiegitura komertzialarekin. Kolonizazioa hasi zenetik, merkataritza Ingalaterrako ekonomiaren faktore garrantzitsuena izan da. Ondarea Mundu Berrian mantendu da, hala, EBrekin eta mendebaldeko beste herrialde batzuekin harreman komertzial handiak izan direlarik.

Ingalaterrak, Erresuma Batuaren zati gisa, 351,3 mila milioi dolarreko zifra izan zuen 2009an, eta esportazioetan 10. postuan egon zen munduan. Atzeraldia gorabehera, 2008an lortutako 466,3 mila milioi dolarreko zifra murriztu zen, ekonomia inportazioak eta esportazioak laguntzen zuten oraindik.

Ingalaterrak gehien esportatzen dituen produktuak hauek dira:

- Manufakturatutako produktuak

- Erregaiak

- Substantziak eta prestakin kimikoak

- Janaria

- Edariak

- Tabakoa

Eta esportazioko eskualde-kide nagusiak honako hauek dira:

- AEB

- Alemania

- Herbehereak

- Frantzia

- Irlanda

- Belgika

- Espainia

BREXIT-A ETA IZAN DITZAKEEN ONDORIOAK

Brexit Britain (Britainia Handia) eta exit (irteera) hitzen laburdura bat da, eta Erresuma Batua Europar Batasunetik (EB) irteteari erreferentzia egiteko erabilitako terminoa da.

EB elkarte ekonomiko eta politikoa da, eta Europako estatuen eta herrien integrazioa eta gobernu bateratua bultzatzeko sortu da. Une honetan 28 herrialdek osatzen dute EB.

Britainia Handiak Batasunetik alde egitea erabaki du, 43 urte baino gehiagoko kide izan ondoren. 2016ko ekainaren 23an egindako erreferendumaren ezusteko emaitzak % 51,9 Brexitaren alde eta % 48,1 Remainen alde egin zuen, eta egoera politiko eta ekonomiko berri bat sortu zen, 1957ko Erromako Itunaren hasieratik inoiz gertatu ez zena. Ingalaterrako herriaren erabakiaren ondoren, ziurgabetasun politiko, ekonomiko eta sozialeko aldi bat hasi zen.

Epe ertain-luzerako ondorio ekonomikoak ez daude guztiz argi, oraindik negoziazio-prozesu luzea baitago, eta argi dago liberaren balio-galera, BPGren % 3ko balizko jaitsiera (ELGAren datuak), merkatu bakarraren galera, merkataritza-defizita eragiten duena, eta, beraz, Londresek EBko finantza-zentroetako bat izateari utziko liokeen kapital-ihesa.

Ondorio sozialei dagokienez, immigranteak geldiaraztearen garrantzia azpimarratu behar dugu, 2005etik 2 milioi lanpostu izan baitituzte. Gainera, Europa osoko ezegonkortasun sozial orokorrak gertakari arrazistak eta zatiketa soziala eragin ditu; banaketa sozial hori klase politikoan islatzen da, bi alderdi handiek ere ez baitute brexit-aren aldeko apustu garbirik.

Eta azkenik, brexit-ean sortzen duen arazoaz hitz egiten dugu Eskozia, Ipar Irlanda eta Gibraltar bezalako lurraldeetan. Lurralde horietan beren autonomia bermatu behar da, eta beraiek erabaki behar dute beren etorkizuna EBren barruan ala ez.