Kirol eskalada
Kirol-eskalada eskalada modalitate bat da, arrokari itsatsitako aingura iraunkorretan oinarritzen dena. Eskalatzaileak aingura horietan finkatzen du itsatsita daraman soka, erorketa ekiditeko, edo distantzia laburrak eskalatzean ere oinarritu daiteke, talka-kuxin bat erabiliz babes gisa. Hori ez da eskalada tradizionalean egiten den jarduera bera, eskalatzaile tradizionalak aingura kengarriak jarri behar baititu hormatik gora igotzen den heinean. Kirol-eskaladan gidari-eskalada eta moulinette (edo top roping) eskalatzeko teknikak erabili ohi dira, baina batzuetan bakarkako eskalada librea eta ur sakonetako eskalada (babesik gabe) ere sartu daitezke.
Kirol-eskaladak indarra, erresistentzia, gimnastika-trebetasuna eta teknika garatzen ditu.
Eskalatzeko hormak eta gimnasioak eskurago edukita, gero eta eskalatzaile gehiago sartzen dira kirol honetan, gainera gehiago izaten dira kiroldegietan hasten direnak, kanpoan hasten direnak baino. Barnealdeko eskaladatik aire zabaleko kirol-eskaladara pasatzeko trantsizioa ez da oso zaila, barnealdeko eskaladan erabiltzen diren teknikak eta ekipoak ia aire zabaleko kirol-eskaladarako. ere balio dute eta. Hala ere, arrokan egindako eskaladak, ordea, erronka handiagoak ekartzen ditu maiz; izan ere, bernoak distantzia handiagoetan jar daitezke, eta beste arrisku-faktore batzuk ere kontuan hartu behar dira, hala nola, arrokak erortzea, bernoen gainean erortzeko aukera, arrokaren beste ezaugarri batzuk, bai eta berno eta ainguren kalitatea ere.
Kirol-eskalada ohikoa da munduko leku askotan, baina oso murriztua dago etikoki eskalatzea onartezintzat jotzen den leku batzuetan. Hori, neurri handi batean, eskaladari buruzko tokiko ohiturei eta harri-motari zor zaie; adibidez, askotan arrazoizkotzat jotzen da Erresuma Batuko kareharrizko edo arbelezko harrobiak aritzea, batez ere harrobi horiek beste modu batera babesten ez badira, baina guztiz onartezintzat jotzen da hareharrian aritzea, eskalatzeko bide arriskutsua den edo ez kontuan hartu gabe. Eskalatzaileen komunitateetako buruzko eztabaidak oso bortitzak izaten dira maiz. Aldeko adostasunik gabe ibilbide bat prestatzen bada, normalean, horren aurkako ekintzaileek torlojuak suntsitzea edo ezabatzea dakar.
Kirol-eskaladako ibilbideek babesa jar daitekeen eskalada-ibilbideei jarraitu behar ez dietenez, zuzenean aurrerantz jarraitzeko joera dute, eta eskalada-bide tradizionalekin konparatuta azken hauek bihurgunetsuak eta desbideratuak izan daitezke. Horrela kirol ofizialarena eta tradizionalarena eskalada-estilo desberdinekin lotzen dira.
Kirol-eskalada Tokioko (Japonia) 2020ko Udako Olinpiadetan debut olinpikoa egiteko programatuta zegoen, eta 2018ko Udako Olinpiadetan probatu zuten.
Olinpiar Jokoak aldatu
2015eko irailean, kirol-eskalada zerrenda mugatu batean sartu zen, beisbolarekin, softbolarekin, skateboarding-arekin, surfarekin eta karatearekin batera, 2020ko Udako Olinpiadetan sartzeko kontuan har zitezen; eta 2016ko ekainean, Nazioarteko Batzorde Olinpikoko (COI) Kontseilu Betearazleak iragarri zuen 2020ko Joko Olinpiko guztiak sartzeko proposamena babestuko zuela. [1][1] Azkenik, 2016ko abuztuaren 3an, bost kirolak (beisbola eta softbola elkarrekin kirol gisa zenbatuta) onartu ziren Olinpiada 2020 programan sartzeko.[2]
Kirol-eskalada olinpikorako proposatutako formatuak eskatzen du parte-hartzaileak lehiatzea hiru diziplinetan –gidari-eskalada, abiadura-eskalada eta hurbilketa-eskalada–, eta ikuspegi hori kritikatu egin dute lehiakide izan daitezkeenek eta kirolaren jarraitzaileek.[3] Hala ere, formatua Kirol Eskaladako Nazioarteko Federazioak hartu du, 2018an formatu olinpikoko munduko lehiaketak egin baititu.
Kirol-eskalada aurrez probatu zen 2018ko Udako Joko Olinpikoetan.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b (Ingelesez) «IOC Executive Board supports Tokyo 2020 package of new sports for IOC Session» International Olympic Committee 2021-07-14 (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
- ↑ (Ingelesez) «IOC approves five new sports for Olympic Games Tokyo 2020» International Olympic Committee 2021-07-14 (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
- ↑ «What the Hell is Speed Climbing?» Climbing 2016-09-26 (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
Bibliografia aldatu
- Goddard, Dale. (1993). Performance rock climbing. (First edtion. argitaraldia) Stackpole Books ISBN 0-8117-2219-8. PMC 27771023.
- Hörst, Eric J.. (2003). How to climb 5.12!. (2nd ed. argitaraldia) FalconGuide ISBN 0-7627-2576-1. PMC 53033608.
- Long, John. (2004). How to rock climb!. (4th ed. argitaraldia) Falcon ISBN 0-7627-2471-4. PMC 50422926.
- Mellor, Don. (1997). Rock climbing : a trailside guide. W.W. Norton ISBN 0-393-31653-X. PMC 36066132. ISBN 0-393-31653-X..
Ikus, gainera aldatu
- IFSCko munduko eskalada txapelketak
- Kirol Eskaladaren Nazioarteko Federazioa
- Nazioarteko Mendizale eta Eskalada Federazioa (UIAA)
- Munduko kirol-ibilbide zailenak
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q1541373
Multimedia: Sport climbing / Q1541373
