Hipsometro
Hipsometroa (grekotik ὕψος, altitudea eta μέτρον, neurria) neurtzeko tresna da, uraren edo beste likido batzuen irakite-puntuko tenperaturaren arabera leku baten itsas mailaren gaineko altitudea zehazteko erabiltzen dena. hedaduraz hipsometroa ere esaten zaio erreferentzia-mailaren gaineko puntu baten goratzea kalkulatzeko zuzeneko neurketa metodoan (trigonometria) oinarritutako tresna motari.
Presio hipsometroa aldatu
.png)
Presio hipsometroak, eskuineko marrazkian agertzen den moduan, likido baten irakin-puntua presio atmosferikoaren jaitsierarekin gutxitzen den printzipioa erabiltzen du, hau da, presio barometrikoa aldi berean, behaketa-puntuaren altitudearekin batera, txikitzen den printzipioa.
Tresna honek edukiontzi zilindrikoa dauka, bertan likido bat, normalean ura, egosten dagoena. Lurruna kanpoaldeko atorran zehar mugitzen da, erdiko konpartimentuan termometro bat jartzen den bitartean. Behatutako puntuaren itsas mailaren gaineko altuera deduzitzeko, beharrezkoa da irakite-puntuaren eta presioaren arteko lotura ezagutzea, baita presioaren eta altuera barometrikoaren artekoa ere.
Uraren irakite-puntuan oinarritutako gailua Francisco José de Caldas zientzialari kolonbiarrak asmatu zuen. Bere hipsometrok likidoen irakite-puntuaren eta presio atmosferikoaren arteko mendekotasuna erabiltzen du. Altitudea handitzen denean, irakite-puntura iristeko urak behar duen tenperatura jaisten da. 1817. urtean, Caldas jakintsuaren heriotzaren ondoren, William Hyde Wollaston-ek Hipsometro hobetua aurkeztu zuen, termometroa uretan murgilduta egon behar ez zuena eta lurruna baino ez zuena jasaten.
1845. urtean, Henri Victor Regnaultek hipsometro eramangarria aurkeztu zuen, dimentsio murriztutakoa.
Eskalako hipsometroa aldatu
Grezia klasikotik ezaguna da triangeluen antzekotasunean oinarrituta objektuaren altuera neurtu daitekela, bere puntu gorenera heldu beharrik gabe, bakarrik bere itzala neurtuz. Eskalako hipsometro sinple batek eraikinaren edo zuhaitzaren altuera kalkulatzeko aukera ematen du, objektuaren goialdera bideratzen den erregela baten gaineko plomu baten neurketa irakurriz, objekturainoko distantzia ezaguna denean. Hipsometro modernoek laser-telemetroaren eta klinometroaren konbinazioa erabiltzen dute, objektuaren goiko eta beheko distantziak neurtzeko eta behatzailearen lerroen eta bi puntu horietako bakoitzaren arteko angelua altuera kalkulatzeko.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q1582740
Multimedia: Hypsometer / Q1582740
