Ernesto Galarza
Ernesto Galarza (Jalcocotán, Mexiko, 1905eko abuztuaren 15a - San Jose, AEB, 1984ko ekainaren 22a) mexikar-amerikar lan-antolatzaile, aktibista, irakasle, idazle eta sindikalista izan zen. Kaliforniako nekazaritza industrialeko langile etorkinen antolakuntzaren historian funtsezko pertsonaia izan zen. Langile latinoei bizi baldintza hobeak emateko lan egin zuen.
| Ernesto Galarza | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Jalcocotán (en)  , 1905eko abuztuaren 15a |
| Heriotza | 1984ko ekainaren 22a (78 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Stanford Unibertsitatea Sacramento Charter High School (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | Latin Americanist (en) , sindikalista, ekintzailea, unibertsitateko irakaslea, ikertzailea eta cannery worker (en) |
| Jasotako sariak | |
Biografia aldatu
Mexikoko Jalcocotán herrian, Nayarit estatuan, jaio zen, eta bere amarekin eta bi osabekin Kaliforniara (Sacramentora) emigratu zuen haurra zela. [1] [2] Bere autobiografian, Barrio Boy, idatzi zuenez, eskola publikoaren sistemako kultura aniztasunean ondo egokitu zen. nabigatu zuen. Los Angelesko Occidental Collegen beka bat jaso zuen eta, ondoren, historian masterra lortu zuen Stanford Unibertsitatean 1929an.
Galarzak Batasun Pan-Amerikararekin (Amerikako Estatuen Erakundea haren ondorengoa da) lan egin zuen Washingtonen 1936tik 1947ra Latinoamerikako hezkuntza, lan eta azpiegituren gaiei buruzko analisiak argitaratuz. 1947an, Mexikoko elektrizitate industriari buruzko doktorego tesia egin zuen eta doktoretza lortu zuen. Columbia Unibertsitatean .
Galarzak lan-antolatzaile gisa eta funtsezko lider gisa lan egin zuen Kalifornian nekazaritzako langile mugimendua agertzeko oinarriak finkatzeko. Batez ere intelektuala eta lan eta ekonomia gaietako aditu gisa agertu arren, Galarzak ekintzaile papera jokatu zuen American Federation of Labor (AFL) sindikatuarekin hainbat grebaren buru gisa.
AFL barruan National Farm Labor Union erakundea antolatuz, 1948 eta 1959 artean, Galarzak eta sindikatuak hogei bat greba eta lan ekintza abiatu zituzten. Arvin-en, Kaliforniako DiGiorgio Korporazioaren aurka, 30 hilabete iraun zuen greba ego zen horien artean. [3]
1963ko irailean Salinas haranean izandako autobus istripu batean ondorioz, 32 bracero edo mexikar kontratatu hil ziren. AEBetako Ordezkarien Ganberako Hezkuntza eta Lan Batzordeko presidenteak Galarza izendatu zuen tragedia ikertzekok Galarzak ondorioztatu zuen istripua arduragabekeriek eragindakoa izan zela, atzealde lauko kamioiak legez kanpoko autobus bihurtzen zituzten esplotazioen jabeek, gaizki prestatutako langileek gidatuta. Segurtasuneko funtzionarioak eta erregulatzaileak axolagabe azaldu izan ziren urteetan, eta istripua lehenago edo beranduago gertatuko zela ondorioztatu zuen. [4] Istripuari buruzko liburu bat idatzi zuen Galarzak, Tragedy at Chualar (1977).
Guztiarekin, mugimendu sindikalaren barruan Mexikoko langile dokumentu gabeen eskubideak baztertzearen aldeko joera nabarmendu zen, eta Galarzak ez zuen lortu mugaren bi aldeetako langileen interesak, anglo zein txikano, legal zein ez legal, bateratzerik, eta AFL utzi zuen. Gerora akademian murgildu zen, eta ikuspegi ezkertiarrago bat hartu zuen, beste batzuen "kontzientzia liberalaren ahultasuna" kiritikatuz.[1]
Erreferentziak aldatu
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, ingelesezko wikipediako «Ernesto Galarza» artikulutik itzulia izan da, 2023-06-06 data duen 1158831809 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2023-06-06 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.
- ↑ a b Harris, Malcolm. (2023). «2.4 Men with Potential» Palo Alto: a history of California, capitalism, and the world. (First edition. argitaraldia) Little, Brown and Company ISBN 978-0-316-59203-1. (Noiz kontsultatua: 2023-08-10).
- ↑ Garcia, Mario T.. «Houghton Mifflin Companion to US History: Galarza, Ernesto» Answers.com.
- ↑ «Guide to the Ernesto Galarza Papers, 1936-1984» Online Archives of California.
- ↑ Flores, Lisa A.. (Summer 2013). «A Town Full of Dead Mexicans: The Salinas Valley Bracero Tragedy of 1963, the End of the Bracero Program, and the Evolution of California's Chicano Movement» The Western Historical Quarterly 44 (2): 124–143. doi:..
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q5394176
