Edelmira Inés Mórtola
Edelmira Inés Mórtola (Berazategi, Buenos Aires, 1894ko urtarrilaren 21a - 1973ko maiatzaren 28a) Argentinako lehen geologoa da.[1] Halaber, Buenos Airesko Unibertsitateko Geologian orientazioa zuen Natur Zientzietako doktore gradu akademikoa lortu zuen lehen emakumea izan zen. Mineralogiaren arloko ikertzaile nabarmena izan zen, eta unibertsitateko irakasle ere izan zen.[2]
| Edelmira Inés Mórtola | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Berazategi, 1894ko urtarrilaren 21a |
| Herrialdea |  Argentina |
| Heriotza | Buenos Aires, 1973ko maiatzaren 28a (79 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Faculty of Exact and Natural Sciences (en)  |
| Hezkuntza-maila | doktoretza |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | geologoa eta unibertsitateko irakaslea |
| Enplegatzailea(k) | Faculty of Exact and Natural Sciences (en) |
Biografia aldatu
Mortolak 1908 eta 1912 artean egin zuen bigarren hezkuntza, Buenos Aires hiriko Andereñoen Lizeo Nazionalean. Ondoren, Buenos Airesko Unibertsitateko Zientzia Zehatz eta Naturalen Fakultateko Geologia karreran graduatu zen.[3] 1918an sartu zen lanean, Meatze eta Geologiako Zuzendaritza Nagusian, geologo laguntzaile gisa. Erakunde horretan lan egin zuen lehen emakume profesionala izan zen. 1921ean doktore titulua lortu zuen UBAko Zientzia Zehatz eta Naturalen Fakultatean, urrezko domina eta ohorezko diploma jasoz. Bere tesia Chubut hegoaldeko oinarrizko arroka alkalinoei buruzkoa izan zen.[4][5]
Irakaskuntza aldatu
Irakaskuntzan ibilbide luzea izan zuen. Irakasle aritu zen Andereñoen Lizeo Nazionaleko 1. zenbakian eta Joaquín V. González Irakasleen Institutu Nazionalean. 1924an, Buenos Airesko Unibertsitateko Zientzia Zehatz eta Naturalen Fakultateko Mineralogia Katedrako Lan Praktikoen buru gisa sartu zen, eta, ondoren, irakasle titular izan zen. Han ikertzaile ugari trebatu zituen.[1]
Edelmira 1960an erretiratu zen unibertsitatetik. 1973ko maiatzaren 28an hil zen Buenos Airesen, 74 urte zituela.[3]
Legatua aldatu
Mórtola 1960ra arte aritu zen Mineralogia eta Petrografia Kabinetea antolatzen. Hamar urte geroago, Mineralogia Museoa bihurtu zen UBAko Zientzia Zehatz eta Naturalen Fakultateko Geologia Departamentuan, eta gero, haren omenez, «Dr. Edelmira Mórtola» izena jaso zuen. Bertan, Mortolak bere ikerketen esparruan Patagonian bildu zituen mineral-laginak kontserbatzen dira.[6][7][8]
Bere espezialitatean oso ezaguna izan zen, eta Bernardo Houssay bezalako pertsona ospetsuek erreferentetzat hartu zuten.[3]
1930ean Nociones de Mineralogía liburua argitaratu zuen, irakaskuntzan izandako esperientzia zabalean oinarrituta. Liburuak eragin handia izan zuen diziplinako etorkizuneko profesionalen prestakuntzan, argazki-ilustrazioak eta Argentinako mineralak zehazteko gako bat gehitu baitzituen.[4]
Sariak eta aintzatespenak aldatu
- Strobel saria 1918an, unibertsitatean egindako lanagatik, 9.35eko batez bestekoarekin graduatu baitzen.[3]
- 1941ean UBAko Errektoretzak "Emakumea bizitza nazionalean" erakusketaren aurrean ohorezko ordezkari izendatu zuen.[9]
- Omenaldia bere erretiroagatik, 1963an, irakaskuntzan 35 urte eman ondoren.[3]
- Argentinako zientzia-erakunde handienak (CONICET) nabarmendutako zientzialaria Mujeres en la Ciencia orrian.https://mujeresenlaciencia.com.ar/Entrada/Principal.html.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «Mineralogía y Metalogenia - ECyT-ar» cyt-ar.com.ar (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
- ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2024-01-21). «Edelmira Inés Mórtola, geóloga» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
- ↑ a b c d e Edelmira Mórtola, la primera geóloga argentina. http://www.uba.ar/noticia/19814.
- ↑ a b «Ciencias Geológicas :: Mortola Museo Mineralogía» www.gl.fcen.uba.ar (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
- ↑ Mórtola, Edelmira. (1920). «Rocas alcalinas básicas del Sur del Chubut» repositoriosdigitales.mincyt.gob.ar (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
- ↑ «La Enseñanza de la Mineralogía en la Universidad de Buenos Aires. Historia del Museo Edelmira Mortola | Historia de la Geología Argentina | Miscelánea 16 | Serie Correlación Geológica | INSUGEO - CONICET - UNT» www.insugeo.org.ar (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
- ↑ MONTENEGRO TERESITA; CONCHEYRO ANDREA.. EDELMIRA MÓRTOLA Y EL ADVENIMIENTO DE LA MINERALOGÍA EN LA UNIVERSIDAD DE BUENOS AIRES.. III Congreso Argentino de Historia de la Geologia;.
- ↑ de Barrio, Raúl Ernesto. (2015). «Panorama histórico de la Mineralogía en la Argentina, ca. 1880-1950» repositoriosdigitales.mincyt.gob.ar (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
- ↑ Montenegro, Teresita. (2022-07). «La Ménsula Nº 37» La Ménsula 16 (37) (Noiz kontsultatua: 2024-01-23).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q107171741
