Ebanjelio sinoptikoak

Ebanjelio sinoptikoak
Jatorria
Ezaugarriak
Hizkuntza	Biblical Greek (en)
Deskribapena
Honen parte da	Itun Berria; ebanjelio kanonikoak

Ebanjelio sinoptikoak izena lau ebanjelio kanonikoetatik hiruri erreferentzia egiteko erabiltzen da, zehazki, Mateo, Marko eta Lukas., euren kidetasuna eta antzekotasunak direla eta, narrazioaren ordenari eta edukiari dagokienez.

Johann Jakob Griesbach *Biblia*ren ikertzaile alemaniarrak.

Kontzeptuaren jatorria

«Sinoptiko» hitzak antzinako grezieratik dator: (syn, ‘elkarrekin’) y οψις (opsis, ‘ikusi’).Hiru ebanjelio horien edukiak «elkarrekin ikusteko» erabil daitezkeela adierazten du, bai zutabe bertikal paraleloetan, bai horizontalean.

1776an, Johann Jakob Griesbach (1745-1812) Bibliaren ikertzaile alemaniarrak aipatutako hiru ebanjelioei buruzko Synopsis liburua aurkeztu zuen, zeinean ebanjelio horiek zutabe paraleloz osatutako formatu inprimatu batean agertzen ziren, bere begirada osoa edo aldiberekoa errazten zuena. Horrela erraz agertzen ziren haien arteko antzekotasunak eta desberdintasunak. Griesbachen estudioak arrakasta lortu zuen giro akademikoan, eta, ondorioz, Mateo, Marcos eta Lucasen ebanjelioak "sinoptiko" deitu izan ziren batera aipatzen direnean.^[1]^[2]

Bere edukiagatik, Joanen Ebanjelioak edo laugarren ebanjelio kanonikoak ez du lehen hirurekin alderatzen uzten, pasarte gutxi batzuetan izan ezik.^[3]

Sinopsiaren ondorioak

Hiru ebanjelio sinoptikoak paraleloan ikusteak haien artean dauden kointzidentzia handiak hautematea ahalbidetu zuen. Testu batzuk, batzuetan luzeak, hitz berberekin eta hitzak ordena berean idatzita daude. Baina, bestetik ere, desberdintasun handiak ere aurki daitezke xehetasunez aztertzen direnean. Hiru ebanjelioen (edo batzuetan biren) arteko konbergentziek agerian utziko zuten egileek iturri bera erabili zutela, edo haien artean kopiatu zirela. Bestalde, desadostasunek ebanjelioak elkarrengandik nolabaiteko independentziaz idatzi zirela adieraziko lukete.^[4]

Sinoptikoen arteko antzekotasunek eta desadostasunek arazo sinoptikoa deiturikoa sorrarazi zuten, hau da, haien artean zer erlazio dagoen. Galdera horri erantzuten saiatzen diren hainbat hipotesi daude. Horietako bat, gaur egun onartuena, bi iturrien teoria da, Christian Hermann Weissek (1801-1866) aurkeztua eta geroago P. Wernlek (1872-1939) landua. Teoriaren arabera, Mateoren eta Lukasen ebanjelioak Markoenean eta Wernlek Q letraz izendatu zuen beste iturri ezezagun batean oinarritu ziren; Q hori "iturria" esan nahi duen Quelle alemaniar hitzaren hasierakoa da. Q iturri hori, gaur egun arte ezezaguna, Jesusen esaera eta hitzaldi laburren bilduma bat izango zen batez ere.^[5]

Bibliografia

Elizen Arteko Biblia Elkartea: Elizen arteko Biblia. Euskal Elizbarrutiak, 1994.

Erreferentziak

↑ https://www.compellingtruth.org/Espanol/evangelios-sinopticos.html
↑ https://ec.aciprensa.com/wiki/Evangelios_Sinópticos
↑ https://www.holyart.es/blog/articulos-religiosos/los-cuatro-evangelios-canonicos-la-religion-cristiana/
↑ Rivas, Luis H. (2010). Diccionario para el estudio de la Biblia. Buenos Aires: Editorial Amico. 170-171.or. ISBN 978-987-25195-1-3.
↑ https://www.evangile-et-liberte.net/elements/horserie/001.html

Kanpo estekak

(Gaztelaniaz):"Zer dira Ebanjelio sipnotikoak?".
(Frantsesez):Frédéric Amsler: "Sur les traces de la Source des paroles de Jésus (Document Q) Une entrée dans le judéo-christianisme des trois premiers siècles".

Datuak: Q106046
Multimedia: Synoptic Gospels / Q106046

[1] ttps://www.compellingtruth.org/Espanol/evangelios-sinopticos.html

[2] ttps://ec.aciprensa.com/wiki/Evangelios_Sinópticos

[3] ttps://www.holyart.es/blog/articulos-religiosos/los-cuatro-evangelios-canonicos-la-religion-cristiana/

[4] Rivas, Luis H. (2010). Diccionario para el estudio de la Biblia. Buenos Aires: Editorial Amico. 170-171.or. ISBN 978-987-25195-1-3.

[5] ttps://www.evangile-et-liberte.net/elements/horserie/001.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]