Bolskan Iberiar Penintsulako suessetanien lurraldean kokatutako hiri bat zen, eta haien hiriburua ikerlari batzuen aburuz[1], Ebro ibaitik 65 km iparraldera, eta Iberiar Penintsulako Huesca hiri modernoaren gainean dagoena.[2]

Zilarrezko "denarioa", Bolskanen egina.
Zilarrezko denarioa, Oscanen egina.

Terentius Varro C. pretore erromatarrak suntsitu zuen Vescetani herriaren lurraldea K.a. 179. urtean, eta iberiar hiria berriz eraiki zuen Osca izen berriarekin.

Bolskan ezaguna da bere txanpon zaharragatik, ugariak direnak. Alde ganbilean gizon bizardun baten burua ikus daiteke, eskuinera begiratzen, eta alde ahurrean, zaldun bat lantzarekin eta hiriaren izena.[3]

BON testua, tanponaren urkian dago.
Bolskan legenda ifrentzuan dago.


Aurrealdean BON hizkiak agertzen dira. Aurrealdeko BON testu hau, baskoien lurraldeetatik kanpo, suessetanien bi txanpon-etxeetan aurki daiteke, Bolskan eta Sessars-eko txanpon-etxeen denarioetan alegia.[4] Nuimanziako setioa egon zen aztarnen artean hiriaren txanpon asko aurkitu dira bertakoek, erromatarren aldean Numantiaren aurka borrokatu zirela seinale.


Esan ohi zen hiria, Estrabon edo Ptolomeo bezalako autore zaharren arabera, Iberiar Penintsulako ilergeteen herrikoa zela. Azken urteetan ordea, indarra hartu du tesiak, beste autore klasiko batetik abiatuta, Plinio Zaharra kasu, eta testigantza arkeologiko eta numismatikoetatik abiatuta, suessetanien herriarekin lotzen duena. Hauek hitz egiten zuten hizkuntza ez zen indoeuroparra baizik eta iberiarra ikertzaile batzuentzat eta antzinako euskal hizkuntza bat - akitaniera edo baskoien hizkuntzaren familiakoa- beste batzuentzat, eta, beraz, latinetik oso desberdina zen. Latina, penintsulako barnealdeko zelta edo zeltak bezala, indoeuropar hizkuntzen familiakoa zen. Erromatarren aurreko hizkuntza hartatik dator, seguruenik, hiriko ibaiaren izena, Isuela.[5]

Bolskanen txanponak K.a. 37tik aurrera aldatzen dira, hiria Osca gisa birfundatzen denean. Une horretatik aitzinera, aurkian edo aurrealdean, OSCA inskripzio latinoa erakusten du eta ifrentzu edo atzealdea DOM. COS ITER. IMP.[6] Bolskan eta Osca hirien txanponak Britainiar Museoko iberiar txanpon-bildumen barruan daude[7]

Gaur egun aldatu

Revista de arqueología del Instituto de Estudios Altoaragoneses, arkeologiari buruzko aldizkari akademikoak Bolskan izena du.[8][9]

Erreferentziak aldatu

  1. (Ingelesez) Dobson, Michael; Morales, Fernando. (2010). «Coinage from the Roman Republican camps at Numantia and Renieblas (Prov. Soria), with a discussion of some recently found unpublished coins and the dating of Lager V at Renieblas» Madrider Mitteilungen 51, (Soria: Deutsches Archäologisches Institut Standort Abteilung Madrid) (51): 323-47. ISSN 0418-9744..
  2. Barrington Atlas of Greek and Roman World 25. mapa, D3.
  3. Sylloge Nummorum Graecorum (SNG), IX. lib. The British Museum 2. Spain. 695-753 Zk.
  4. Monakotik. «Euskararen Lehen Aztarnen Bila…Txanponetan, Euskal Txanpongintzaren Historia» Euskal Txanpongintzaren Historia (Noiz kontsultatua: 2023-02-01).
  5. (Gaztelaniaz) «Edad Antigua» www.huesca.es (Noiz kontsultatua: 2023-02-01).
  6. Sylloge Nummorum Graecorum (SNG), IX. lib. The British Museum 2. Spain. 754-757 Zk.
  7. Sylloge Nummorum Graecorum (SNG), IX lib. The British Museum 2. Spain.
  8. (Gaztelaniaz) «Bolskan: Revista de arqueología del Instituto de Estudios Altoaragoneses» Dialnet (Noiz kontsultatua: 2023-02-01).
  9. «Bolskan» revistas.iea.es (Noiz kontsultatua: 2023-02-01).

Kanpo estekak aldatu