Beste mundua
Beste mundua edo munduaz haraindikoa kontzeptu erlijiosoa da, aitzinindoeuropar erlijio historikoari lotutako mitologia konparatibotik sortua. Hitza latinezko orbis aliusetik («beste mundua / beste Lurra») datorren kalko semantikoa da, Lucano poeta erromatarrak Beste mundu zelta baten deskribapenean darabiltena. Hortik eratortzen dira ingelesezko otherworld, italierazko oltremondo edo alemanezko Jenseits ere.
Zenbait kontzeptu erlijioso, mitologiko edo metafisiko (naturaz gaindiko izakien erresuma eta hilen erresuma, esaterako) mundu osoko kulturetan konpara daitezke.[1][2][3]
Indo-Europa berreraikitzea aldatu
Indoeuropar motako mitologia askok sinesmen bera dute heriotzatik harantzago den beste mundu batean ere, eta kasu askotan, hala nola mitologia persiarretan, greziarretan, germaniarretan, zeltetan edo eslaviarretan, ur batzuk (gehienetan, ibaia) zeharkatu behar dira bertara iristeko, eta arimak gizon handiago batek gidatzen ditu. Greziar mitologian, ibai horretako urek bekatuak eta oroitzapenak garbitzen zituzten; zelten eta germaniar mitoetan, berriz, urek jakindurian murgiltzea adierazten dute, eta iradokitzen dute ezen, hildakoaren oroitzapenak garbitzen ari diren bitartean, haien inspirazioa lortuko lukeen ur-edale bat egongo zela.[1][3][2][3] Arima bidaiariak, normalean, txakur zaindari bat aurkitu du beste mundurako sarreran.[3] Horren adibide dira Zerbero, Hadesen hiru burudun txakur grekoa, eta hinduisten Sarvarā, Yamaren txakurretako bat; agian haien izenak ḱerberos ("motaduna ") hitzetik eratorriak dira.[3]
Beste mundua hainbat moduetan deskribatzen da mitologiaren arabera, belardiak, uharteak edo eraikinak barne, eta horrek zaildu egiten du jakitea nola irudikatzen zen beste mundua aitzinindoeuropar jatorrizko erlijioan.[3] Jakina da jainkozko bikien mitemaz, Yemo baitzen hilen agintaria eta Manu bikia, lehen gizona.[4]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b Gods, goddesses, and mythology, Volume 11, C. Scott Littleton, Marshall Cavendish, 2005,
- ↑ a b The Lost Beliefs of Northern Europe Hilda Ellis Davidson, Routledge, 2002 ISBN 0-203-40850-0, ISBN 978-0-203-40850-6. pp.67-76
- ↑ a b c d e f The Oxford introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European world J. P. Mallory, Douglas Q. Adams, Oxford University Press, 2006, ISBN 0-19-928791-0, ISBN 978-0-19-928791-8. Page 439.
- ↑ Death, war, and sacrifice: studies in ideology and practice, Bruce Lincoln, University of Chicago Press, 1991, ISBN 0-226-48200-6, ISBN 978-0-226-48200-2. Pages. 32-38
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q16354816
Multimedia: Otherworld / Q16354816
