20:58, 9 otsaila 2016ko berrikusketa aldatu Xabier Armendaritz (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 85.324 edits →‎Ezaugarri orokorrak ← Aurreko ezberdintasuna		09:10, 24 maiatza 2018ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Aldaketa kosmetikoak Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Euskalkiak koldo zuazo 2008.png\|~~right~~eskuinera\|330px\|thumb\|{{legenda\|#d2d25e\|Zuberera}}]] [[~~File~~Fitxategi:Zuberotar euskararen mapa (Koldo Zuazo, 2015) 04.jpg\|thumb\|330px\|Zuberotar euskararen gaur egungo mapa ([[Koldo Zuazo]], 2015)]] '''Zuberera''' edo '''zuberotar euskara''' (tokiko euskalkian, ''xiberotarra'' edo ''Xiberoko eüskara'') ipar-ekialdeko [[euskalki]]a da, [[Zuberoa]] ia guztian eta administrazioz [[Bearno]]koa den [[Eskiula]]n mintzatzen dena. Bere kokagunea dela eta, [[bearnera\|biarnesaren]] ([[okzitaniera]]ren) eragina izan du hiztegian eta fonologian. Berdintasun handiko euskalkia bada ere, bi aldaera nagusitan banatu izan da: '''[[Pettarra]]'''ko aldaera iparraldean eta '''[[Basabürüa\|Basabürü]]'''koa hegoaldean. Iparraldeko zenbait herrixka [[Amikuze]]ko euskarara hurbiltzen dira, eta hangoa behenafar eta zuberotarraren tarteko hizkeratzat hartzen da. Herri horiek [[Domintxaine-Berroeta]], [[Arüe-Ithorrotze-Olhaibi]], [[Lohitzüne-Oihergi]] eta [[Etxarri]] dira. Bere urruntasun administratibo eta geografikoagatik, [[euskara batu]]arekin desberdintasun handien dituen euskalkia da [[bizkaiera]]rekin batera, bai ahoskeran (azentu markatua, ''ü'' hotsa eta txistukari ahostunak), bai hiztegian eta morfologian. Euskalkien artean, egun desagertua dagoen [[erronkariera]]rekin antzekotasun gehien zituen euskalkia da; hainbeste, non [[Luis Luziano Bonaparte\|Bonaparteren]] sailkapenean dialekto bakarra osatzen baitzuten. == Ezaugarri orokorrak == [[~~File~~Fitxategi:Niko Etxart abeslaria, Koldo Zuazorekin hizketan.webm\|thumb\|[[Niko Etxart]] altzürükütar abeslaria, [[Koldo Zuazo]]rekin hizketan, zuberotar euskararen erakusgarri.]] Gainerako euskaldunengandik bereiz samar ibili dira zuberotarrak, eta hizkuntzan ere ezagun dira horren ondorioak: eten nabarmena dago [[Nafarroa Beherea]] eta [[Zuberoa]] bitartean. Aspaldiko garaietan gehienbat, zuberotarrek lotura estua eduki dute [[Bearno]]rekin, eta [[gaskoi (hizkuntza)\|gaskoia]] da, hain zuzen, zuberotar euskararen bereizgarri askoren jatorria.<ref name=ZuazoEuskalkiakCom>[[Koldo Zuazo]]: [http://euskalkiak.eu/ezaugarriak.html ''Euskalkiak.com''].</ref> 26. lerroa: :b) '''rd''' edo '''rth''' aurretik eta ondotik: ''úrdin'', ''urthail''. :c) '''s''' aurrean, ia inoiz ez: ''ikhúsi'', ''bústi'', ''gustátü''. :d) '''u''' zaharra ez denean: ''Nun'' (non), ''huñ'' (oin), ''ezkúntü'' (ezkondu). * '''o > u''', ia erabat: ''uhuñ'' (ohoin, lapur), ''hun'' (on). Galdetzaileak: ''nur'' (nor), ''nuiz'' (noiz), ''zuñ'' (< zoin), eta abar. * '''i - ü > ü - ü''': ''düzü'', ''nündüzün'', ''ükhüzi'' (ikuzi, garbitu), ''üthüri'' (iturri), ''üngürü'' (inguru). * '''üa > ia''': zah. aingürüa > egun ''aingü(r)ía'' (aingerua). 38. lerroa: * '''au > ai''' ia erabat: ''gaiza'' (gauza), ''gai'' (gau), ''iáñ'' (iraun). * Euskararen bokal [[sudurkari]] zaharrak gorde dituzte zubererak eta [[erronkariera]]k: ''ãhãl'', ''ãmã'', ''ãhãri'', ''mĩhĩ'', e.a. ;Kontsonanteak 48. lerroa: * Hasperena kontsonante ondoren, [[Iparralde]]ko beste mintzoetan baino gehiago: ''bethi'', ''aiphátü'', ''ikhúsi'', ''belhar'', ''lanhú'', ''urhentü'' (bukatu). * '''n''', '''l''' ondoren, '''p''' eta '''t''' zaharrak gorde dira: ''-entako'', ''sükhalte'' (sukalde), ''etxalte'' (etxalde, baserri), ''igante'' (igande), ''hántik'' eta ''hánko'' (handik eta hango), e.a. ;Azentua * Gehienetan, azkenaurreko silaban: ''bezaláko''. Baina: :a) ''neská jin düzü'' (neska etorri da) singularrean, ''zuñ néska'' (zein neska) mugagabean :b) ''ginén'', ''zinén'' < ''ginaen'', ''zinaen''. :c) Singularra eta plurala bereizteko: lagü´nak/lagünék, lagüná(r)i/lagünér, lagünáen/lagünén :d) ''ardú'', ''gazná'', ''orgá'' < ''ardano'', ''gaztana'', ''organa''. 89. lerroa: === Aditz morfologia === [[Fitxategi:AditzLaguntzaileaZubereraz.png\|thumb\|300px\|~~right~~eskuinera\|''Izan'' eta ''ukan'' aditzen taula osoa, non aditz laguntzaileen jokaera ikus daitekeen.]] Partizipioa + -RIK: ''nekaturik'', ''egonik'', ''emanik'' vs. nekatuta/nekatua, egonda/egona, e.a. 122. lerroa: * [http://www.hiru.com/euskara/euskara_00680.html Zuberera] Hiru.com webgunean * [http://www.suazia.com/index.php?Hizkuntza:Xiberotarra Sü Aziaren webgunean] * [http://andima.armiarma.com/maia/maia0123.htm Txomin Peillen, "Mintzaje ta eskola Ziberoan", Maiatz 1 (1982-otsaila)] * [http://etgz.files.wordpress.com/2008/01/berriazuazoeuskalkienjatorri.pdf Koldo Zuazo, "Euskalkien jatorriaz eta bilakaeraz", Berria 2007-XII-9] * [http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1236848129 Mikel Hernandez Abaitua, "Euskara batua, bizkaiera eta zuberera"]

Zuberera: berrikuspenen arteko aldeak