3 Junon: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Barne lotura zuzenketa: Junon
tNo edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Moon and Asteroids 1 to 10.svg|thumb|Tamaina konparaketa: Lehen 10 asteroideak, gure [[Ilargia]]rekin alderatuak. Juno, ezkerretik hasita hirugarrena da.]]
{{argitzeko|asteroideari|Juno}}
'''Juno''' ([[latin]]ez {{lang-la|Iūno}}), [[Minor Planet Center]]ren katalogoko sisteman '''3 Juno''' bezala izendatua, aurkitu zen hirugarren asteroidea da, eta [[asteroide gerrikoa|asteroide gerriko]] nagusiko handienetako bat da, S motakoen artean bigarren astunena delarik. [[1804]]ko [[irailaren 1|irailak 1ean]] aurkitu zuen [[Karl Ludwig Harding]] astronomo alemaniarrak, eta Juno izenarekin izendatu zuen [[erromatar mitologia]]ko [[Junon|Juno]] jainkosaren omenez.
 
== Ezaugarriak ==
Juno, asteroiderik handienetako bat da, asteroide gerrikoaren masa osoaren %1a baitu. Gerrikoko asteroide guztiak tamainarengatik sailkatuz gero, hamargarrena da, eta [[15 Eunomia]]rekin lehiatzen da S motako asteroide harritsuen artean handiena izateko ohoreagatik, estimaziorik berrienek, Juno bigarren postuan jartzen duten arren.
 
S motako asteroideen artean, biziki isladatzailea da, bere azaleraren ezaugarri ezberdinak adieraz ditzakeena. Isladakortasun handi honek, berez, asteroide gerrikoaren barne ertzean aurkitzen ez den gorputz batentzateko bere [[magnitude bisual]] nahiko altua azaltzen du. Junok, oposizio onean, +7,5eko magnitudea izan dezake, [[Neptuno (planeta)|Neptuno]] edo [[Titan (satelitea)|Titan]] baino dizdiratsuagoadistiratsuagoa delarik, eta askoz handiagoak diren [[10 Higia]], [[52 Europa]], [[511 Davida]] eta [[704 Interamnia]] bezalako asteroide handiagoak baino lehenago aurkitu iaznaizana. Baina, hartzen dituen posizio gehienetan, +8,7ra iristen da, prismatikoekin ere ia ikus ezin daitekeena, eta [[elongazio]] txikiagoetan, 3 hatzbeteko teleskopio bat behar da ikusi ahal izateko. Asteroide hau, [[Juno familia]]ko asteroideen artean handiena da.
 
Hasieran, planetatzat hartu zuten, CeresZeres, Palas eta Vesta bezala. Gerora, berriz, asteroidetzat sailkatu zuten, aipaturiko beste hirurekin batera, askoz asteroide gehiago aurkitu zirenean. Juno txikia eta forma ez erregularrekoa duenez, planeta nanotzat sailkatua izatetik at utzi zuten, Nazioarteko Astronomia Batasunaren sailkapenaren arabera.
 
Junok, Eguzkitik, CeresZeres eta Palasek baino zertxobait hurbilago orbitatzen du. Bere orbita, arinki okertua dago ekliptikarekiko 12ºtan, baina, bere eszentrikotasuna, Plutonena baino handiagoa da. Eszentrikotasun handi honek, perihelioan, Eguzkitik Vesta baino hurbilago eramaten du, eta, afelioan, CeresZeres baino urrunago. Junok, ezagutzen zen edozein gorputzen orbitarik eszentrikoena zuen [[1854]]an Polimnia izeneko asteroidea aurkitu zen arte. Hala ere, 200 kilometro baino gehiagoko diametroa duten asteroideen artean, soilik [[324 Bamberga]]k du orbita eszentrikoago bat.
 
Junok, progrado norantzan biratzen du, ipar poloa, honako koordenatu ekliptiko hauetara apuntatzen ari delarik: (β, λ) = (27°, 103°) 10ºko errakuntza aukera batekin. Honek, bere ekliptikaren zeihartasuna, 51ºkoa izatea eragiten du.
21 ⟶ 22 lerroa:
 
* Juno, izar bat ezkutatzen ikusi zen lehen asteroidea da. Juno, izar ahul baten aurretik (SAO 112328) igaro zen [[1958]]ko [[otsailaren 19|otsailak 19an]]. Ordutik, Junoren zenbait ezkutaketa ikusi dira, horietatik ospetsuena, [[1979]]ko [[abenduaren 11|abenduak 11n]], 18 behatzailek erregistratu zutena.
* [[Marte|Martitzen]]ren orbitatik edo honen azaleraren gainetik igarotzen diren espaziontzienespazio-ontzien irrati seinaleak, Martitzek Junoren mugimenduan eragiten dituen perturbazio txikien bidez asteroidearen masa estimatzeko erabili dira.
* [[James Hilton]]ek eginiko ikerketa batek, [[Juno]]k, [[1839]] inguruan bere orbita arinki aldatu izana oso litekeena dela iradokitzen du, Junoren ondotik igaro zen oraindik identifikatu gabeko asteroide batek eragindako perturbazioaren ondorioz. Askoz aukera gutxiago dituen azalpen bat, tamaina handiko objektu baten talka da.
* [[1996]]an, Junoren irudiak hartu zituen [[Hooker Teleskopioa]]k, [[Mount Wilson Behatokia]]n dagoena, [[optika egokitzaile]]ak erabiliz. Irudiek, errotazio periodoaren fase guztiak hartu zituzten, eta forma ez erregular bat (bikortsua) adierazi zuten, ezaugarri ilunekin, non krater bat nabari zitekeen.