|
'''Borroka libre olinpiarra''', '''kirol borroka librea''' edoparte-hartzaile soilikbakoitza '''borrokakolperik librea'''erabili partehartzaile bakoitzakgabe bere aurkaria kolperik erabili gabe garaitzen saiatzen den [[kirol]] bat da. Xedea da, borroka arerioa lurrera erorraraziz etaerorarazita, honenharen sorbaldak tapiz gainean finko mantenduz irabaztea da, epailea honetazhorretaz ohartzeko behar den hainaadina denboran,; edo, baitabestela, aurkariaren aurka eginiko teknika eta ekintzen balorazioaren bidez puntuaketagatikpuntuetara irabaztea.
Borroka modalitate hau izendatzen duen "libre" hitzak, [[grekoerromatargreko-erromatar borroka]]n ez bezala, non hankak erabiltzerik eta aurkariarenak erasotzerik ere ez dagoen, borroka librean eraso eta defentsaren elementu bat gehiago direla adierazten du. Hau da, ez dago mugarik. Bestalde, "olinpiar" hitza [[borroka profesional|borroka libre profesional]] bezala ere ezagutzen den amerikar borroka libreagandik bereizteko erabiltzen da.
Kirol honen emakumezkoen aldaera Emakumezkoen'''emakumezkoen Borrokaborroka Librealibrea''' edo soilik Emakumezkoen'''emakumezkoen Borrokaborroka''' deitzen da. Hiru borroka modalitate hauei '''olinpiar borroka''' deritze, [[Olinpiar Jokoak|Olinpiar Jokoetako]] egitarauan agertzen baitira.
[[Fitxategi:010316-covington-wrestlers.png|thumb|220px|Borroka Libre Olinpiarralibrea.]]
== Olinpiar historia ==
Olinpiar Jokoak berriz [[Olinpia]]n [[1896]]an ospatutako Aro Modernoko Lehenlehen Olinpiar JokoetaJokoetan nagertuagertu zirenean, garrantzitsutzat jo zen borroka olinpiar jokoetako egitarauan gehitzea ikuspegi historiko batetik, hala, Jokoetako muineko elementuetako bat bihurtuz. GrekoerromatarGreko-erromatar borroka Antzinaroko [[Erroma]] eta [[Grezia]]ko borrokaren benetako berraragitzetzat hartzen zen, eta modalitate hau izan zen [[1896ko Udako Olinpiar Jokoak|1896ko Udako Olinpiar Jokoetan]] egon zena.
Alabaina, eta jendeak uste zuenaren aurka, antzinaroko Olinpiar Jokoetan praktikatzen zen borroka gaur egungo Borroka Libre Olinpiarraren antzekoagoa zen, hankak erasorako aktiboki erabiltzea eta aurkariarenak erasotzea baimendua baitzegoen.
Borroka Librea Olinpiar Jokoetan [[Nazioarteko Olinpiar Batzordea]]k [[1901]]ean [[Paris]]en egin zuen ekitaldian onartu zen. Borroka Libreko lehen olinpiar probak [[1904ko Udako Olinpiar Jokoak|1904ko Udako Olinpiar Jokoetan]] jokatu ziren, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Saint Louis (Missouri)|Saint Louis]] hirian. Olinpiar ofizialek kirol berri hau gehitzea erabaki zuten, grekoerromatarrakgreko-erromatarrak baino iragan pobreagoa zuena eta hau bezain noblea ez zena, baina ospe handia zuena, batez ere [[Erresuma Batua]]n eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetan]], [[XIX. mendea|XIX. mendeko]] berbena eta ferietako ikuskizun izarretako bat zena, entretenimendu profesional mota bat. GrekoerromatarGreko-erromatar borroka bezala, ordutik Olinpiar Jokoetako egitarauan agertzen da.
[[1912]]an, [[Suedia]]n [[FILA]] sortu zen (Borroka Elkartuen Nazioarteko Federakuntza), kirol hau zuzentzen duen nazioarteko erakundea dena. Gaur egun, [[Errusia]] da nagusi borrokan, bereziki grekoerromatarreangreko-erromatarrean, baina [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBak]] dira nagusi borroka librean. Nazioarteko maila duten borrokariak irtetzen diren nazioen zerrendan [[Turkia]], [[Iran]] eta [[Mongolia]] ere badaude, herrialde hauetan borroka kirol nazionala delarik. [[Sydney|Sidneyn]] ospatu ziren [[2000ko Udako Olinpiar Jokoak|2000ko Udako Olinpiar Jokoetarako]] borrokako egitaraua aldatu egin zen. [[1972]]tik borroka pisuaren araberako hamar mailatan banatzen zen bi modalitateetan. Sidneyn, ordea, estilo bakoitzean pisuaren araberako zortzi maila soilik aurkeztu ziren. Pisuak ere apur bat aldatu egin ziren eta mailarik arinena ezabatu zen, soilik eulierdi pisua zeritzona.
Borroka Libreanlibrean eta Grekoerromatarreangreko-erromatarrean maila kopurua 10etik 7ra jeisteakjaisteak emakumezkoen borroka pisuaren araberako lau mailarekin gehitzea ahalbidetu zuen [[Atenas]]en ospatu ziren [[2004ko Udako Olinpiar Jokoak|2004ko Udako Olinpiar Jokoetan]], munduko txapelketetan, gainontzeko mailetan bezala, zazpi pisu ezberdik jokatzen diren arren. GrekoerromatarGreko-erromatar borrokako lehen munduko txapelketa [[1904]]an ospatu zen [[Viena]]n, eta Borroka Librekoa [[1951]]n [[Helsinki]]n.
Hamazazpi herrialde izan ziren [[Atlanta]]n [[1996ko Udako Olinpiar Jokoak|1996ko Udako Olinpiar Jokoetan]] borroka librean dominak jaso zituztenak, 15 Sidneyn eta 17 Atenasen.
== Araudia ==
Araudia ia berbera da Olinpiar Borroketako hiru modalitateetan, grekoerromatarreangreko-erromatarrean hankak erabiltzeko debekuaren salbuespenarekin.
=== Tapiza ===
| 