Al-Andalus: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
→Historia: Mapa gehitu |
→Historia: Zuzenketa batzuk |
||
10. lerroa:
== Historia ==
[[File:Vasconia wide 740 3 - 80.jpg|thumb|250px|Al Andalusen ipar-ekialdea eta Galia hegoaldea [[berbere]]en altxamenduaren garaian (739-742)]]
Musulmanak Iberiar penintsulara [[711]]an heldu ziren, erreinu [[bisigodo]]a gerran zegoen garaian ondorengotza arazoak zirela-eta. Don Rodrigo aurreko erregea zen Witizaren familiarekin aurka zegoen. Azkeneko hauek laguntza eskatu zioten [[Afrika]] iparraldeko [[berbere]] tribu islamdarrei. Don Rodrigo
Hauek dira Al Andalusen garai edo aro garrantzitsuenak:
* Gobernadore edo ''wali''en aldia (711-756): omeiatarren mendeko gobernadoreak izan zituen buruzagi Al Andalusek, baina barne-anabasa handiko eta hedakuntzako garaia izan zen.
* [[Kordobako emirerria|Emirerri independentea]]: [[750]]an [[Damasko]]ko Omeiatar kalifa eta bere familia hil zituzten, baina hogei urteko oinordeko batek alde egitea lortu zuen, [[Abderraman I.a|Abderraman]] izenekoa. [[Maroko]]n sei urte ezkutatuta egon ondoren, [[Kordoba]]ra heldu zen 756an, eta inperio musulmanetik emirerri
* [[Kordobako kaliferria]]: [[Abderraman III.a]] [[912]] heldu zen boterera, eta lortutako garaipenen ondorioz bere izena goraipatzea lortu zuen. Horren ondorioz, 929.an kalifa titulua hartu zuen, hau da, Al Andalus ez zen politikoki bakarrik banatuta egongo, erlijio aldetik ere bai.
* [[Taifa]] erreinuak: [[Almanzor]] diktadorea [[1002]]an hiltzean, krisialdian sartu zen kaliferria. Azkenean [[1031]]an, Kordobako kalifatua desegin zen erreinu independente askotan banatu zen, Taifas erreinuetan. Ekonomikoki eta politikoki, oso garai txarra izan zen. Horregatik geroago [[Almohade]] eta [[Almorabide]] tribu afrikarrei laguntza eskatu zitzaien. Baina kultura aldetik garai oparoa izan zen eta hainbat monumentu aipagarri eraiki ziren, hala nola, [[Giralda]], ''Torre del Oro'' eta abar.
* [[Granadako Erresuma|Granadako Nazari erreinua]]: Erreinu kristauek pixkanaka euren lurrak zabaltzea lortu zuten eta Al Andalus egungo [[Granada]] eta inguruko lurraldea baino ez izatera iritsi zela. Azkenean, [[1492]]an [[Errege-erregina Katoliko]]ek ia 800 urtez Iberiar penintsulan egon ziren musulmanak kanporatzea lortu zuten.
| |||