Euskal Herriarentzako Sortaraua: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Flag of the Basque Country.svg|thumb|275px|
'''Euskal
▲[[Fitxategi:Flag of the Basque Country.svg|thumb|275px|[[Ikurriña]], estatutuari izena eman zion [[Lizarra]]ko [[1931]]ko [[ekainaren 14]]ren batzarraren buru zena<ref name= "75 años">[http://www.noticiasdealava.com/ediciones/2007/06/25/politica/espana-mundo/d25esp24.659228.php Diario de Noticias de Álava: ''75 años sin soltar el nudo estatutario'' (2007-VI-25)]</ref> ]]
▲'''Euskal-nafar estatutua''', '''Lizarrako estatutua''' izenaz ere ezaguna, [[1930eko hamarkada]]n eta [[Espainiako Bigarren Errepublika]]ren barnean [[Araba]], [[Bizkaia]], [[Gipuzkoa]] eta [[Nafarroa]] herrialdeentzako [[autonomia-estatutu]]aren proiektua izan zen.<ref>[http://www.euskomedia.org/aunamendi/79038?epi=59446&idi=eu Auñamendi Entziklopedia]</ref>
[[1930]] eta [[1936]] artean zenbait estatutu-proiektu egin zuten. [[Eusko Ikaskuntza]]k idatzitako zirriborro oinarria zutela<ref>[http://www.euskonews.com/0350zbk/gaia35001eu.html Javier Retegi: ''Eusko Ikaskuntzaren Euskal Estaturako Estatutu Orokorretik 75 urtera'']</ref>, gehiengo [[Karlismo|karlista]] eta [[abertzale]]ak osatutako [[Lizarra]]ko [[1931]]ko [[ekainaren 14]]ren alkateen batzarrak proiektua onartu zuen [[Espainia]]ko Gorteek[[1931ko Espainiako Konstituzioa|Konstituzioa]] onartu baino lehen. Proiektuak [[Eliza Katoliko Erromatarra]]rekiko harremanen aginpide euskal gobernuarentzat gorde zuenez, [[Indalecio Prieto]] sozialistak [[Hego Euskal Herria]]n ''Gibraltar vaticanista'' ezarri nahi zuela esan zuen. Auzi hau eta beste batzuk gailentzeko, bigarren proiektu bat onartu eta [[Nafarroa]] kontuan hartu ez zuen [[1936ko Euskal Autonomia Estatutua]] onartu zuten [[Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian|Gerra Zibilean]].
20 ⟶ 19 lerroa:
[[Iruñea]]n [[ekainaren 14]]an udalen batzar orokorrera deitu zuten proiektua eztabaidatzeko. Hala ere, bertan oraindik [[EAJ]] kidea ez zuen [[Koalizio Katoliko-Foruzalea]]ren mitina antolatuta zegoenez, [[Lizarra]]n egitea erabaki zuten<ref name="Jimeno" /><ref>[http://sites.google.com/site/euskallegezalea/euskalestatuarenestatutuorokorra%281931%29 Euskal Estatuaren Estatutu Orokorra (1931)]</ref>. Batzarrean puntuz puntu eztabaidatu zuten proiektua eta 427 udalek onartu zuten aldaketa bakar nagusi eginez: Euskal Estatua eta [[Aulki Santu]]aren arteko harremanetan autonomia bermatzen zuen, [[Vaticano Hiria]]rekin konkordatua negoziatzeko gaitasuna izanik. Honek ''Lizarrako zuzenketa'' izan zuen izena. Bertan zeuden 220 nafar udaletatik 200k egin zuten alde (hau da, biztanleriaren %89,93a)<ref name= "75 años" />. Batzarrean izandako jarrera zela eta, [[Koalizio Katoliko-Foruzalea]]k [[EAJ]]rekin bat egitea negoziatu eta onartu zuen. Batzarra hau zel eta, proiektua ''Lizarrako estatutu'' bilakatu zen.
[[Nafarroako Foru Aldundia|Nafarroako Foru Aldundiaren Batzorde kudeatzaileak]] [[ekainaren 15]]ean aipatutako hiru txosten argitaratu eta [[Eusko Ikaskuntza]]ren testua berridatzi zuen. Lau herrialdeetako proiektuaren hitzaurrean estatutu bakarraren alde egin zuen ''
[[Uztailaren 13]]an [[Nafarroako Foru Aldundia|Nafarroako Foru Aldundiaren Batzorde kudeatzaileak]] [[Lizarra]]ko Batzarra ahaztu eta [[Iruñea]]n udal batzar berria antolatu zuen. Testuak arretatsuagoa ikusteko ez zuten bozkatu eta [[Nafarroako merindadeen zerrenda|bost merindadeetan]] batzarrak egiten hasi zuten. Denek estatutu bakarraren alde egin eta [[1931]]ko [[abuztuaren 10]]ean aukera guztiak bozkatu zituzten<ref name= "Jimeno"/>:
29 ⟶ 28 lerroa:
! Alde !! Udalak !! Boto !! %
|-
|align=center| Euskal
|-
|align=center| Estatuturik ez ||align=center| 15 ||align=center| 30.290||align=center| 8,64
|-
|align=center|
|-
|align=center| Eskualdeko autonomia||align=center| 2 ||align=center| 2.561 ||align=center| 0,63
53 ⟶ 52 lerroa:
! Alde !! Udalak !! Boto !! %
|-
|align=center| Euskal
|-
|align=center| Estatuturik ez ||align=center| 21 ||align=center| 66.553||align=center| 20,48
|-
|align=center|
|-
|align=center| Eskualdeko autonomia ||align=center| 12 ||align=center| 20.044 ||align=center| 6,17
122 ⟶ 121 lerroa:
Ikusten denez, [[Nafarroa]]ko zenbakiak ez ziren zuzenketak eskatutako bi herenetik gertu ezta gehiengo soiletik ere. [[1977]]an [[Jose Maria Jimeno Jurio|Jimeno Juríok]], ''"[[Navarra jamás dijo no al estatuto vasco]]"'' bere liburuan, bortxaketa zela eta ordezkarien boto asko udalen mandatuaren aurkakoak zirela egiaztatu zuen. Honek salaketa asko sortu zituen baina ez zituzten kontuan hartu. Dena dela, [[1931]] eta [[1932]]ko bozketen arteko aldea bortxakeria<ref>[http://www.argia.com/argia-astekaria/1745/tafallar-euskaldunberria-estatutuaren-aldeko-boto-bila/euskal-estatutua-eta-nafarroa Argia: Euskal Estatutua eta Nafarroa]</ref> ez ezik beste eragileak ere izan zituen kausak: [[karlismo|karlistei]] auzi erlijiosoa kenduta ez zaie hainbeste interesatzen, ezker eta eskuindar alderdien barneko banaketa ([[Erribera]]n asko izan ziren estatutaren kontrakoak), [[1932]]ko proiektua [[1931]]ekoa baino [[zentralismo|zentralistagoa]] izatea, eta abar.
Harrezkero, [[Eusko Alderdi Jeltzalea]]k eta [[Eusko Abertzale Ekintza]]k jarraitu zuten Euskal
[[Nafarroa]] kenduta, gainontzeko hiru herrialdeek proiektua martxan ipini eta [[1936ko Euskal Autonomia Estatutua]] lortu zuten, jadanik [[Espainiako Gerra Zibila|Gerra Zibilean]] onartua.
| |||