18:32, 18 iraila 2011ko berrikusketa aldatu Ksarasola (eztabaida \| ekarpenak) 26.963 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		03:18, 28 azaroa 2011ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Aldaketa kosmetikoak Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{OpenMT-2}} [[Fitxategi:Opensource.svg\|thumb\| Open Source-ko Logotipoa]] '''Kode irekia''' modu askean banatu eta garatu den [[Software\| softwarea]] definitzen duen terminoa da. Kode irekiak orientazio handiago du partekatzeko onura praktikoetara [[Software libre\| software libreak]] azpimarratzen duen aspektu moral edota filosofikoen baino == Historia == Haren erabilera [[1998~~\|1998an~~]]an jaio zen lehen aldiz [[Software libre\| software librearen]] komunitatearen erabiltzaileren batzuen eskutik, sofware librearen ingelesezko izen original anbiguoa (''free software'') ordezteko saio gisa . «'' Free'' » ingelesean bi esanahi desberdin ditu testuinguruaren arabera: doakotasuna eta askatasuna. Hori dela eta, kasu honetan, "irakurri, aldatu eta doan birbanatu ahal dugun softwarea ([[:en:freeware\| doako softwarea]]) eta, gainera, [[Software libre\| software librea]], [[Askatasun\| askatasunaren]] adieraren arabera. Batzuentzat terminoa ez zen egokia ordezteko jadanik tradizionala zen ''free software' terminoa', ''askatasunaren'' kontzeptua kentzen zuen eta, sarri ''doakotasun'' sinplearekin nahasia. Hala ere, '' kode ireki'' terminoa anbibalentea izatean jarraitu du, gaur egun erabiltzen baita software librea eskaintzen ez duten programatzaileen aldetik baina, bai ordea, programen [[Iturburu kode\| iturburu kodea]] haren berraztertze edo aldaketa '' aurretik baimendua'' haren pare akademikoen aldetik'. Horrelako anbiguotasunik ez agoenez beste hizkuntzatan '' software libre'' terminoa egokia da aldaketak, erabilera eta banaketa erabat librea eskaintzen duten programei erreferentzia egiteko, aipatutako askatasunak etorkizunean ez aldatzea arau inplizitupean beti Are gehiago, ingelesean ere "libre software" terminoa erabiltzen da anbiguotasun semantikoak saihesteko. "Itzulpen hertsiki literal" baten ikuspuntutik " [[Iturburu kode~~\| Iturburu kodea~~]]a" aztertu ahal izatea da "kode irekiaren" esanahi testuala, interpretatu ahal dena termino malguago eta ahulago "software librearena" baino'. Hala ere, mugimendu biek lizentzien multzo bera onartzen dute eta oinarri baliokideak mantentzen dituzte. Hala ere, bereizi behar dira "kode irekiko'' programak, erabiltzaileei hobetzeko askatasuna ematen dietenak, iturburu-kode eskuragarri baino ez duten programetatik, erabileraren edo aldaketaren gaineko murrizketekin. 19. lerroa: ''Kode irekia'' kontzeptuaren azpiko ideia sinplea da: programatzaileek (Interneten) programa baten iturburu-kodea Irakurri, aldatu eta birbanatu ahal dutenean, programa bilakatzen, garatzen da eta hobetzen doa. Erabiltzaileek haren beharretara egokitzen dituzte, erroreak zuzentzen dituzte abiadura harrigarrian, software konbentzional edo itxiaren garapenean aplikatutakoan baino, emaitza gisa software hobe baten ekoizpena eskainiz. == Ideia baten kronologia == * 1983ko irailaren 27an: [[Richard Stallman~~\| Richard Stallmanek~~]]ek [[~~GNU\|~~ GNU]] proiektua abiatzen du. * 1991ko abuztuaren 25an: [[Linus Torvalds~~\| Linus Torvaldsek~~]]ek mezu bat argitaratzen du comp.os.minix [[:en:USENET\| USENET]] berri-taldean garatzean ari den [[Unix]] motako [[kernel]] berriari buruz ([[Linux]]). * 1998ko urtarrilaren 22an: [[:en:Netscape\| Netscapek]] [[:en:Netscape Navigator\| Navigatorren]] "iturburu kodea" askatuko duela iragartzen du. * 1998ko otsailaren 3an: Palo Altoko bileran ''"open source"'' terminoa sortu egiten da eta hurrengo asteetan [[:en:Bruce Perens\| Bruce Perensek]] eta[[:en:Eric S. Raymond\| Eric S. Raymondek]] [http://opensource.org/ opensource.org] abiatzen dute. 27. lerroa: * 1998ko maiatzaren 7an: [[:en:Corel Corporation\| Corel Corporationek]] Netwinder-en berri ematen du, [[GNU/Linux]] pean dabilen ordenagailu ekonomiko bat. * 1998ko maiatzaren 11an: Corelek Wordperfect eta bulegotikaren haren gainerako programak GNU/Linux-era egokitzeko haren planen berri ematen du. * 1998ko maiatzaren 28an: [[~~Sun Microsystems\|~~ Sun Microsystems]] eta[[:en:Adaptec\| Adaptec]] [[:en:Linux International\| Linux International-era]] elkartzen dira, ekipoen eta sistema eragileen saltzaile handietan lehenak horretan. * 1998ko uztailako 13-17: [[Oracle~~\| Oraclek~~]]k eta[[:en:Informix\| Informixek]] haren datu-baseak GNU/Linux-era konektatuko direla iragartzen dute. * 1998ko abuztuaren 10an: Sun Microsystemsek [[Solaris]] eskaintzen die gizabanako erabiltzaileei eta hezkuntza instituzioei edo irabazi asmorik gabekoei. * 1998ko azaroaren 1ean :[[:en:Halloween Documents\| Halloween Documents]] izenekoak argitaratzen dira: [[Microsoft~~\| Microsoften~~]]en planak GNU/Linux-en eta kode irekiko beste proiektu batzuen kontra. * 1998ko abenduaren 16an:[[:en:IDG\| IDG-k]] berri ematen du GNU/Linux-en merkatu-kuota %212 handitu zela 1998an. * 1999ko martxoko 1-5:[[:en:LinuxWorld Conference and Expo\| LinuxWorld Conference and Expo]]: GNU/Linux-en gaineko lehen erakusketa. [[:en:Hewlett-Packard\| HP]], [[~~IBM\|~~ IBM]] eta [[:en:SAP\| SAP-k]] marka komertzialen babesa abiatzen dute. * 1999ko martxoaren 15an: [[Apple Inc.\| Applek]] Darwin abiatzen du kode irekiko lizentziarekin. * 1999ko ekainaren 4an: Microsoftek baieztatzen du ''Linuxek'' gehiago saltzen duela [[:en:Windows 98\| Windows 98]] baino azalera handietan.<ref>http://www.theregister.co.uk/1999/06/04/linux_is_outselling_windows/</ref> 1998 eta 2000 artean hazkunde handia nabaritu zen GNU/Linux-ren ospean eta "kode irekiko softwarearen aldeko" enpresen eraketan. Mugimenduak ere softwarearen industria nagusiaren arreta harrapatu zuen, ''kode irekiko'' softwarea softwarearen konpainia kontsolidatuen eskaintzetara eramanez, Sun Microsystems [[StarOffice\| Starofficerekin]] eta IBM[[:en:OpenAFS\| OpenAFSekin]] adibidez. == '''"Kode irekiko"''' mugimendua == [[Archivo:MapaConceptualFLOSS.png\|350px\|right\|thumb\|Mapa conceptual del [[software libre y de código abierto]].]] Kode irekiaren ideia ondoko premisan zentratzen da: kodea partekatzean, lortutako programak kalitate hobea edukitzera jotzen du software jabedunarena baino; ikuspuntu teknikoa da. Bestalde, [[Software libre\| software libreak]] joera [[Filosofia\| filosofikoak]] ditu eta [[Moral\| moralak]] ere: software jabeduna, partekatu ezin denez, ''''ez-etikoa"'' da, gizakien artean partekatzen debekatzea sen onaren aurka doanez. [[Software libre~~\| Software libreak~~]]ak bezala ''kode irekaki'' edo ''open source-ak'' betebehar batzuk ditu<ref>{{cita web. \| url = http://www.opensource.org/docs/osd \| izenburua = The Open Source Definition \| Open Source Initiative 59. lerroa: * Lizentziak teknologikoki neutrala izan behar du: lizentziaren onarpena ez da eskatu behar saguaren klik batez edo softwarearen euskarriaren menpeko beste berariazko forma batez. Dekalogo hau bateragarria da [[software libre#~~Software_librearen_askatasunak\|~~Software librearen askatasunak\|software librearen lau askatasunekin]]. == Erreferentziak == {{erreferentzia zerrenda}} 67. lerroa: * [[:es:Licencia Open Source\| Open Source Lizentzia]] * [[:en:Open Source Initiative\| Open Source Initiative]] * [[Software libre~~\| Software librea~~]]a * [[:es:Código cerrado\| Kode itxia]] * [[Software jabedun\| Software ez-askea]] * [[:es:Software libre y de código abierto\| Software librea eta kode irekikoa]] * [[:es:Concurso Universitario de Software Libre\| Concurso Universitario De Software Libre]]

Kode ireki: berrikuspenen arteko aldeak