Ann Chapman
Margaret Ann Chapman, Ann Chapman izenez ezagunagoa (Dunedin, Zeelanda Berria, 1937ko urtarrilaren 14a - Hamilton, 2009ko maiatzaren 23a) limnologo bat izan zen, Antartika bisitatu zuen Zeelanda Berriko lehen zientzialarietako bat, eta Antartikara espedizio zientifiko bat zuzendu zuen lehen emakumea.[1] Chapman aintzirak, Rossen, Antartikan, Ann Chapmanen omenez jaso zuen bere izena.[2][3] Chapmanek Waikatoko Unibertsitatean eman zuen bere irakasle ibilbide gehiena.
| Ann Chapman | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Dunedin, 1937ko urtarrilaren 14a |
| Herrialdea |  Zeelanda Berria |
| Heriotza | Hamilton, 2009ko maiatzaren 23a (72 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Glasgowko Unibertsitatea University of Otago (en)  |
| Doktorego ikaslea(k) | Jacques Boubee (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | limnologist (en) , zoologoa, akademikoa eta biologoa |
| Enplegatzailea(k) | University of Waikato (en) |
Lehen urteak eta hezkuntza aldatu
Chapman Dunedinen jaio zen 1937ko urtarrilaren 14an eta Southland Girls' High Schoolen eta Otago Girls' High Schoolen ikasi zuen.[4][5]
Zientzietako Maisutza batekin graduatu zen Otagoko Unibertsitatean 1960an. Bere tesia Zeelanda Berriko ur gezako ostrakodoen taxonomia eta ekologiari buruzkoa izan zen.[5] Australiako Sydneyko Ur Batzordean lan egin zuen Eskoziara joan aurretik, Glasgowko Unibertsitatean doktoretza bat ikastera.[1] Doktore tesiaren izenburua Ecological studies on the zooplankton of Loch Lomond, (Loch Lomond-eko zooplanktonari buruzko azterketa ekologikoak) izan zen.[6]
Karrera aldatu
Glasgowko Unibertsitatean eta Aucklandeko Unibertsitatean lan egin zuen 1970ean Waikatoko Unibertsitatean irakasle titular izendatu aurretik, eta 1975ean Reader mailara igo zen.[1][5] Waikatoko Unibertsitatean egon zen 1996an erretiroa hartu zuen arte.[1]
Graduondoko ikasle askoren interesa erakarri zuen, eta limnologiako hainbat arlotan landa-ikerketak egitera animatu ziren, ez zooplanktonari dagokionez bakarrik. Ann gainbegirale bikain bat bezala gogoratuko zuten bere ikasleek, beti bere lanekiko interesa erakusten zuena, landan laguntzen zuena eta emaitzak eztabaidatzeko prest agertzen zena.[7]
1971n, hiru asteko espedizio zientifiko bat zuzendu zuen Antartikara, eta espedizio antartiko bat zuzendu zuen lehen emakumea izan zen.[5] Chapman aintzirak, Antartikako Ross itsasoaren menpeko Granite portutik gertu, Chapman du izena bere omenez.
Chapmanek eta Vida Stout-ek «Zeelanda Berriko Elkarte Limnologikoa» sortu zuten 1967an, orain «Zeelanda Berriko Ur Gezaren Zientzien Elkartea».[8]
1976an argitaratu zen Zeelanda Berriko Ur gezako Krustazeoen Gidaren egilekidea da Maureen Lewisekin. 2011n, bertsio eguneratu bat argitaratu zen, eta Chapman lanean aritu zen horretan hil aurretik.[9]
Erretiroa aldatu
1996an erretiratu ondoren, konferentzia-saio berezi bat egin zen bere omenez, eta 1999an argitaratutako New Zealand Journal of Marine and Freshwater Research aldizkarian nabarmendu zen atal berezi batean.[5] Urte horretan ere, Zeelanda Berriko Royal Society-k New Zealand Science and Technology Medal saria eman zion, eta, horrela, Zeelanda Berriko ur gezen zientzietako ikerkuntza- eta hezkuntza-karrera bikainaren lorpenak aitortu zizkion.[7]
Chapmanen azken urteak osasun txarrez beteta egon ziren, baina zahar-etxea bulego bihurtu zuen eta idazten jarraitu zuen, baita Crustacea ur gezaren gidaren bertsio eguneratu baten zirriborroan lanean ere.[10] Hamiltonen hil zen 2009ko maiatzaren 23an.[10]
2017an, Chapman Royal Society Te Apārangi-ren "150 emakume 150 hitzetan" gisa hautatu zuten, Zeelanda Berriko emakumeek ezagutzari egindako ekarpenak ospatzeko.[11]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c d «NZFSS: News : Obituary Dr M.A. (Ann) Chapman (1937-2009)» web.archive.org 2017-08-06 (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ «Chapman, Lake, Antarctica - Geographical Names, map, geographic coordinates» geographic.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2024-01-14). «Ann Chapman, limnóloga» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ «Death Search» www.bdmhistoricalrecords.dia.govt.nz (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ a b c d e (Ingelesez) Green, John; Boothroyd, Ian. (1999-09). «Ann Chapman–inspirational limnologist» New Zealand Journal of Marine and Freshwater Research 33 (3): 333–340. doi:. ISSN 0028-8330. (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ Chapman, Margaret A.. (1965). Ecological studies on the zooplankton of Loch Lomond. (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2023-02-09). «Ann Chapman, la primera científica que dirigió una expedición antártica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ «NZFSS : A tribute to Vida Stout» web.archive.org 2018-09-29 (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ «Guide to the freshwater Crustacea of New Zealand | Manaaki Whenua Press» web.archive.org 2017-08-06 (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
- ↑ a b «Obituary Dr M.A (Ann) Chapman (1937–2009)» New Zealand Freshwater Sciences Society.
- ↑ «Ann Chapman» Royal Society Te Apārangi (Noiz kontsultatua: 2024-02-26).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q21388601
Espezieak: M. Ann Chapman
