Wikipedia

Anita Brenner

mexikar antropologoa, historialaria, kazetaria eta idazlea

Hanna (Anita) Brenner (Aguascalientes, Mexiko, 1905eko abuztuaren 13a – Ojuelos de Jalisco, Mexiko, 1974ko abenduaren 1a) mexikar antropologoa, historialaria, kazetaria, haur eta gazte literaturako idazlea eta Mexikoko eta historiako arteari buruzko liburuak idatzi zituen.

Anita Brenner

Bizitza
JaiotzaAguascalientes, 1905eko abuztuaren 13a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
 Mexiko
HeriotzaOjuelos de Jalisco, 1974ko abenduaren 1a (69 urte)
Heriotza moduaistripuzko heriotza: trafiko-istripua
Hezkuntza
HeziketaColumbia Unibertsitatea
Texasko Unibertsitatea Austinen
Hezkuntza-mailazientzietan doktorea
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakantropologoa, kazetaria, literatura-kritikaria, haur literatura idazlea eta eleberrigilea
Jasotako sariak
Anita Brennerren aipua

Biografia

aldatu

Aita, Isidoro judutarra, Letoniatik Mexikora emigratu zuen, eta, azkenean, Texasera joan zen familiarekin, Mexikoko iraultzan.[1] 1916an, familia San Antonion (Texas) finkatu zen.[2]

18 urte zituela itzuli zen Mexikora. Eta Mexiko Hirian lau urte eman ondoren, 1927an, Columbiako Unibertsitatera joan zen antropologia ikastera. Han egoteak Mexikoko ikuspegia, artea eta jendea antropologiaren eta Latinoamerikaren munduko ikuspegia zabaltzen lagundu zion. Bere aukerak zabaldu zituen bere eskoletarako irakurtzean eta Latinoamerikarako Nation-en editore gisa lan egitean. Arrakasta lortu zuen eta errespetatua izan zen, New York-eko intelektual judutarren Menorah Journal izeneko lagun-zirkulu batean sartu zenean.

Halaber, Diana Trilling-en haserrea piztu zuen, Brennerek arreta handiagoa sortzen baizuen. New Yorken egon zen hamazazpi urtez, eta Mexiko Hirira itzuli zen 1940an. Hantxe bizi izan zen hil zen arte, hogeita hamalau urte geroago.

Brenner AEBn hezi zen hamabi urtez baino gehiagoz. Mexikoko Iraultzak bere pentsamendua osatu zuen, eta uste izan zuen Iraultza gertatu zela lur-jabeek eta politikariek herrialdea menderatzeko zuten moduaren ondorioz.

Bere ikasketen bidez, Anita Brenner Mexikoko 20. hamarkadako abangoardiako artista askorekin harremanetan jarri zen. Horrelaxe ezagutu zituen Edward Weston eta Tina Modotti. «Galería de desnudos de Weston (Weston-en biluzien galeria)» ospetsuaren modelo lanak egin zituen.[3][4]

Hainbat liburu idatzi zituen, baina bere lehen testua Ídolos tras los altares (Aldareen atzeko idoloak) eta The Wind That Swept Mexico (Mexiko eskobatu zuen haizeak) izan ziren eraginkorrenak eta txalotuenak. Brenner-ek bere bizitzako aldi hori «Mexikoko Errenazimentua» zela esan zuen. David Siqueiros, José Clemente Orozco, Diego Rivera, Francisco Goitia, Jean Charlot eta beste artista askori buruz, eta gehienak aurrez aurre ezagutzeko aukera izan zituen.[5]

1955ean, Brenner-ek hileroko argitalpen bat egin zuen, Mexico/This Month. Mugaren alde bietan, ingelesez hitz egiten Mexiko bat ezagutarazteko esperientzia eman zioten. Mexikoko Gobernuak Arrano Aztekaren Agindua eman zion, Mexikokoa ez zen bati eman ziezaiokeen ohorerik handiena, baina Mexikokoa zela argudiatuz baztertu egin zuen, eta iraingarritzat eta ohoregabetzat jo zuen.* Eta 1967an, turismoaren aitzindaritzat hartzea onartu zuen, Miguel Alemán Valdés jaunak emandako aipamena.

Bizitza pertsonala

aldatu

Brenner David Gluskerrekin ezkondu zen, baina bere lehentasuna bere lana izan zen beti. Bi seme-alaba izan zituen Brenner-ek: Susannah Joel Glusker, Mexiko Hiriko Unibertsitate Iberoamerikarreko irakaslea, eta Peter Glusker, praktika profesionaleko medikua Fort Bragg-en (Kalifornia).[6]

Heriotza

aldatu

1974an, Aguascalientesen hil zen, jaioterrian, 69 urte zituela auto-istripu batean.

Lanak

aldatu

1947

  • Your Mexican Holiday: A Modern Guide. 5. edizioan IV. edizioa P. Putnam's Sons, 449 orrialde.
  • The boy who could do anything: & other Mexican folk tales. Scott editorea, 126 or.

1946

  • El resplandor (Distira). Sunburst. Anita Brenner itzuli zuen. 2. Inprimaketa. Mauricio Magdalenorekin. London editorea, 235 orrialde.
  • ¡Yo quiero volar! (Nik hegan egin nahi dut!) Haur Hezkuntza Bilduma. Albatros argitaletxea. 36 orrialde Bi haur hegazkin batean ibili dira, eta airetik ikusten dutenari buruz hitz egiten dute.

1942

  • The Boy Who Could Do Anything: And Other Mexican Folktal. Jean Charlotek ilustratu zuen. Linnet Books-en argitalpen berrikusia, berrinprimatua eta ilustratua, 133 orrialde. Mexikoko hogeita lau ipuin adierazgarri dira: Tepoztonen kondairak, ezer egiterik ez zuen haurra, eguneroko bizitzako ipuinak: magia beltz eta zuriaren istorioak, eta konkista errealista aurretik jatorrizko mitologiatik heldu diren ipuin zaharrak. Anita Mexikon jaio eta hazi zen, eta Milpa Altako narratzaile onenaren istorio hauek biltzen ditu. Jean Charlot, muralista eta eskultorea, XX. mendearen bigarren erdiko Mexikoko arte-mugimenduaren aitzindarietako bat izan zen. Bere marrazki adierazkorrak nekazari mexikarren benetako lehen irudikapenak izan ziren, eta, horren aurretik, europar gisa ikusi ziren beti. ISBN 0208023534, ISBN 9780208023537.
  • Fall of a Dictator. Wind that swept Mexico-ren 1. zatia. Harper editorea, 632 orrialde.
  • Mexico for the Mexicans. Wind that swept Mexico-ren 3. zatia. Harper editorea, 213 orrialde.
  • Upheaval. Wind that swept Mexico-ren 2. zatia. Harper editorea, 108 orrialde.

1937.

  • Facts about Spain: An Exposure of Fascism, Stalinism, etab. Editorea Modern Monthly, 31 orrialde.

1932

  • Tampa's Reign of Terror. Con S.S. Winthrop. Editor International Labor Defense, 16 orrialde.
  • Suhar txarra. Markela. Anita Brennerrek itzuli zuen. Mariano Azuelarekin. New Yorkeko editorea, 244 orrialde.

1931.

  • The Influence of Technique on the Decorative Style in the Domestic Pottery of Culhuacan. 13. liburukia, Columbia Univ. kontributions to anthropology. Amerikako Arkeologia eta Etnologiako Nazioarteko Eskolaren argitalpena. AMS Press-en berrinprimatze-edizioa, 94 orrialde.

Beste argitalpen batzuk

aldatu
  • 1953. Hero by Mistakeri. Young Scott Books. W editorea. E. Scott, 43 or. ISBN 0201092239, ISBN 9780201092233
  • 1957. Dumb Juan eta Bandits. Jean Charlotek ilustratu zuen. Young Scott Books editorea, 45 or. Gazte despistatu bati buruzko ipuin herrikoi mexikarra. Urre-poltsa bat jaso du, egindako akatsengatik.
  • 1961. El indio. Gregorio López eta Fuentes, Diego Rivera. Arg. E. Argit. ungar. 256 or.
  • 1966. The Timid Ghost, or, What Would You Do eta Sackful of Gold?. Young Scott bookak. Jean Charlotek ilustratu zuen. W editorea. E. Scott, 46 or. Mexikar baten eta fantasma baten istorioa. Urrezko zaku bat aurkitu dute.
  • 1970. Mexico this month. Argitaratzailea: Méxic-en grafikoa
  • 1975. El viento que barrió a México: historia de la Revolución Mexicana, 1910-1942. George Ross Leighton. Aguascalienteseko estatuko gobernu-editorea, 321 orrialde.
  • 1985. La Revolución en blanco y negro: La historia de la Revolución Mexicana entre 1910 Y 1942. Historia Obren Atala. George Ross Leighton ilustratu zuen. Argitaratzailea: Fondo de Cultura Económica, 300 orrialde. ISBN 9681621859, ISBN 9789681621858.
  • 1986. Centenario de Diego Rivera.. Kop.Altiplanoko 8.a (Toluca de Lerdo, Mexiko). Argitaratzailea: Kultura Ondarearen Zuzendaritza, 120 orrialde.
  • 1994. Guerrero: imágenes del ayer. Ricardo Infante Padilla. SEDUE editorea, Guerrero ordezkaritza.
  • 2005. El fantasma tímido: o ¿Qué harías con un costal lleno de oro? Jean Charlot, Gustavo Vázquez Lozano. Inst. editorea Cultural, 20 orrialde. ISBN 970970707027, ISBN 97897097021.
  • 2021. Hoy las barricadas. Crónicas de la Revolución Española, 1933-1937. Eduardo San José Vázquez, itzul. eta ed. Sevilla: Renacimiento argitaletxea, 456 orrialde. ISBN 9788418844

Sariak eta aintzatespenak

aldatu
  • 1930ean eta 1931n "Arte Ederretako ikasketak" egiteko Guggenheim beka bat eman zitzaion.
  • Aguascalienteseko kale batek bere izena du.[7]
  • Anita Brenner: A Mind of Her Own. Susannah Glusker alabak idatzi zuen amaren bizitzari buruz: (linean) (University of Texas Press: 1998; ISBN repsol0-292-72810-3).

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ Diario Judío.com. (19 de diciembre de 2011). Anita Brenner, Historiadora de la Revolución. Pintó pintores con sus letras. .
  2. ↑ Portal de Gobierno del Estado de Aguascalientes. (2010). Anita Brenner (1905 - 1974). .
  3. ↑ Mateos-Vega, Mónica. (9 de diciembre de 2010). «„Sotheby’s y Christie’s, posibilidad no explorada del INBA: Ana Garduño“» La Jornada, pp. 4.
  4. ↑ Brenner, Marie. (1 de agosto de 2004). «„Returning to her roots in Mexico at 18, Anita Brenner posed for photographer Edward Weston's 1925 abstract masterpiece, Pear-Shaped Nude.“» Vanity Fair 1.
  5. ↑ LibWeb. (2011). «„Peter Morse: Jean Charlot's Technique in Children's Book Illustration“» The Jean Charlot Collection.
  6. ↑ González, Omar. (10 de mayo de 2012). «El Fantasma Tímido. Cómo forrarse de oro y no morir en el intento» Punto y Aparte. Semanario.
  7. ↑ «Vía: Escritora Anita Brenner (126220343)» OpenStreetMap.

Bibliografia

aldatu
  • julio Ortega. 2000. Taller de la escritura: conversaciones, encuentros, entrevistas. México: Siglo Veintiuno Editores, 2000; ISBN 968-23-2214-6
  • 2010. Avant-Garde Art and Artists in Mexico: Anita Brenner's Journals of the Roaring Twenties. 1. liburukia, William and Bettye Nowlin Series in Art, History, and Culture of the Western Hemisphere. Susannah Joel Glusker editorea, Univeko argitalpen ilustratua. of Texas Press, 861 orrialde. ISBN 0292721846, ISBN 9780292721845
  • 2000. Anita Brenner: una mujer extraordinaria. Susannah Joel Glusker, Carlos Monsivaisen hitzaurrea. Ur beroen Kultur Institutuko editorea. 370 orrialde, ISBN 9789709885057.
  • 1998. Anita Brenner: A Mind of Her Own. Susannah Joel Glusker. University of Texas Press-en argitalpen ilustratua, 298 orrialde. ISBN 0292785488, ISBN 9780292785489.
  • 1992. EntreVistas. Diez escritoras mexicanas desde bastidores. Frankfurt: Vervuert 1992, ISBN 3-89354-051-2

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Anita_Brenner&oldid=9815766"(e)tik eskuratuta