Mango eta Uharteetako Erresuma

Mango eta Uharteetako Erresuma 1079. urtetik eta 1266 arte iraun zuen erresuma bat da. Egungo Man, Hebridak, Orkadak eta Shetland uharteak hartzen zituen. Erregeak latinezko rex manniae et insularum «Mango eta Uharteetako Erregea» titulua erabiltzen zuen. 1164an bi erresumatan zatitu zen: Hebridetako Erresuma (edo Uharteetako Jaurerria) eta Mango Erresuma.

Mango eta Uharteetako Erresuma, XII. mendean.

Iturria

Lehen bikingoen agerpenak 800 eta 815. urteetan gertatu zen. 850 eta 990. urteen artean Eskandinaviatik etorritako jende asko Mana iritsi ziren eta han herrixkak sortu zituzten, Dublingo Erresumaren kontrolpean.

Godred Crovan

Mango Erresuma Godred Crovan errege bikingoarekin finkatu zen, Skyhillgo guduaren ondotik tronua hartu baitzuen. Dublingo erregeen menpe ez dagoen lehen errege-dinastia sortu zuen. Norvegiako Magnus III.a Man uhartea konkistatu zion Lagmani, Godred Crovanen seme bat, harekin bukatu zen bikingoen garaia uhartean.

Hedadura

Erresuma Irlandako itsasoaren iparraldeko uharte guztietatik luzatzen zen, baita Eskoziako kostaldeko lurraldeetatik ere.

• Man eta bere dependentziak, Calf of man, Saint Michael, eta abar
• Barruko Hebridak
• Kanpoko Hebridak

Erresumaren lurralde egoera 1200. urtearen inguruan.

Egoera 1153an aldatu zen, bi erregeren heriotzaren ondorioz, Eskoziako David I.a eta Mango Olaf I.a. Somerled, Argyll eta Kintyreko jaunak Eskozia eta Man eraso zituen. Ordu arte Manen Godfred V.ak (Olaf I.aren semea) agintzen zuen, baina guda galdu zuen.

Somerled hiltzean (1164), haren hiru semeek oinordetzan lurraldeak hartu zituzten:

• Engus (Angus), 1210ean hila: Bute uhartea
• Dufgall: Mull, Coll Tiree eta Jura uharteak
• Rögnvaldr (Reginald): Kintyre 

Bukaera

Bi Erresumak Eskoziaren parte bihurtu ziren Pertheko Itunean (1266), geroago Man uhartea Ingalaterrara pasa zen eta, gaur egun, Erresuma Batuaren dependentzia da. Hebridak Eskoziako lurralde bihurtu ziren, baina autonomia oso handiarekin. Hortik sortu zen Uharteetako Jaurerria.

Bibliografia

• Jean Renaud, Les Vikings et les Celtes Ouest-Frantzia) Université Rennes 1992 ISBN 2737309018.
• McDonald, R. Andrew (2007), The Kingdom of the Isles: Scotland's Western Seaboard c. 1100 – c. 1336. East Linton. Tuckwell Press. ISBN 1-898410-85-2
• Sellar, William David Hamilton (2000) «Hebridean sea kings: The successors of Somerled, 1164–1316», in Cowan, Edward J. and McDonald, Russell Andrew (eds) (2000) Alba: Celtic Scotland in the middle ages. Tuckwell Press. ISBN 1-86232-151-5
• Marsden, John (2008) «Somerled and the Emergence of Gaelic Scotland». Edinburgh. Birlinn. ISBN 978-1-904607-80-9

Kanpo estekak

• (Ingelesez) «Diocese of Sodor and Man».
• (Ingelesez) «Diocese of Sodor and Man».

• Datuak: Q459188
• Multimedia: Kingdom of the Isles / Q459188