Eguberria
Eguberria jai erlijioso garrantzitsu bat da kristauentzat, Jesusen jaiotza ospatzen baita. Hala ere, jende askorentzat ez da festa erlijiosoa soilik; orokorrean, ospakizun-garaia eta opariak emateko garaia bihurtu da. Jaia ofizialki abenduaren 25ean ospatzen da, baina askotan ospakizunak egun batzuk lehenago hasten dira eta urte berrira arte irauten dute. Urteko garairik alai eta koloretsuenetakoa da.
Kristauek Jesus abenduaren 25ean Betleem herri txikian jaio zela sinesten badute ere, haren jaiotza eguna eta urtea ez dira ziurrak. Jesusen jaiotzari buruzko istorioak gertaera horretatik hainbat mendetara idatzi ziren, kristautasunaren garapenarekin batera, eta istorio horietan ez zen data zehatzik eman.
IV. mendean, kristauak bi elizatan banatu ziren: ekialdekoa, Konstantinoplan zuena egoitza, eta mendebaldekoa, egoitza Erroman zuena. Eliza bakoitzak egun desberdinak aukeratu zituen Jesusen jaiotza ospatzeko. Ekialdeko elizak urtarrilaren 6a aukeratu zuen. Egun horri Epifania izena eman zioten (hitzak “agerpena” esan nahi du).
Mendebaldeko elizak abenduaren 25a aukeratu zuen. IV. mendeko bigarren erdialdetik aurrera, Ekialdeko eta Mendebaldeko elizak bakoitza bere jaiak ospatzen hasi ziren. Egungo jai kristauak 12 egun irauten ditu, Eguberritik Epifaniara. Ekialdeko elizari dagokionez, kristauek Epifania Hiru Errege Magoek Jesus umeari bisita egin zioten eguna bezala ospatzen dute. Ekialdean, Epifania egunean, nagusiki Jesusen bataioa ospatzen da.
Nola ospatzen da? aldatu
Eguberriko oporrekin batera, hainbat tradizio ospatzen dugu. Gabonetako ohituretako bat Santa Klaus, Aita Noel edo Olentzeroren bidez abenduaren 24an opariak banatzea da. Espainian umeek opariak Errege Magoei esker urtarrilaren 5eko gauean jasotzen dituzte. Haur espainiarrek beren zapatak kanpoan uzten dituzte Errege Magoek opariak alboan utz ditzaten.
Beste ohitura batzuk gabon-txartelak familiari eta lagunei bidaltzea, janari eta edari onez ospatutako festak edota gabon-kantak eta bestelako kantak abestea dira.
Gabonetako zuhaitza argi eta apaingarriz edertzea ere oso tradizio hedatua da. Ustez, Gabonetako zuhaitza Alemanian sortutako ohitura da.
Europan eta Ipar Amerikan Gabonak hotzarekin eta elurrarekin erlazionatzen dira. Australian eta Hego Amerikan, ordea, abenduaren 25a udan izaten da. Brasilen jendeak gabonetako piknikak egiten ditu aire zabalean eta su artifizialak ere jaurtitzen dira. Mundu osoan jaten dira Gabonetako goxoki bereziak. Britainia Handiko familiek haragi txikituko pastelak eta Gabonetako pastela egiten dituzte. Frantzian enbor forma duen bûche de Noël (Gabonetako enborra) deritzan bizkotxoa jaten da. Mexikon «buñuelos» izeneko gozokiak egiten dira, jarabez eta kanela azukrez estalitakoak.
Azkenik, mundu osoko kristau asko joan ohi da elizara Gabon-gauean edo Eguberri-egunean. Ekialde Ertaineko Belengo herrian zerbitzu bereziak ospatzen dira Natibitate elizan, bertan Jesus jaio zela esaten baita.