Romelia Alarcón Folgar
Romelia Alarcón Barrios de Folgar (Cobán, Guatemala, 1900ko urriaren 27a -1971ko uztailaren 19a) guatemalar poeta, kazetari eta sufragista izan zen. Bere gai askok inguruarekin eta emakumeen eskubideekin izan zuten zerikusia. XX. mendeko Guatemalako poeta aipagarrienetako bat da.
| Romelia Alarcón Folgar | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Coban, 1900eko urriaren 27a |
| Herrialdea |  Guatemala |
| Heriotza | Guatemalako Hiria, 1971ko uztailaren 19a (70 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | poeta, idazlea, sufragettea eta kazetaria |
Biografia aldatu
Romelia 1900ean jaio zen Cobán, Alta Verapaz, Guatemalan. María Barrios Noriega eta Salvador Alarcónen alaba.[1] Domingo Folgar Garridorekin ezkondu zen eta zazpi haur izan zituzten. Ez zen idazten hasi bere umeak hazi arte, eta bere obra guztia ezkondutako abizenarekin egin zuen. [2] Intelektual eta artistekin zituen harremanen bidez, prestakuntza formalik izan ez arren, kazetaritzan ibilbide bat sortzeko gai izan zen eta [3] poeta gisa "XX. mendeko guatemalar poeta garrantzitsuenetariko bat" izatera heldu zen. [4] 1945ean, emakumeen sufragioak Ingalaterran, Frantzian eta EEn izandako arrakastan oinarritua. AEB Alarcónek Laura Bendfeldt, María Albertina Gálvez, Clemencia de Herrarte, Gloria Menéndez Mina, Adriana de Palarea, Graciela Quan eta Magdalena Spíarekin bat egin zuen, Guatemalako emakumeen sufragioaren alde borrokatzeko Herritarren Aldeko Batzordea osatzeko. [5]
Romeliak irratiko kazetari gisa lan egin zuen, eta batzuetan egunkarietarako,[3], baita aldizkarietan ere. [2] Minuto[3] aldizkaria sortu zuen, eta Revista Pan-Amerikarraren editore gisa, nazioartean bidaiatu zuen. [2] Hamahiru liburu argitaratu zituen bizitzan zehar eta hil ondoren, alabetako batek beste bi argitaratu zituen. [6] 1938an, Llamaradas (Blaze) liburuarekin hasi zen poemak argitaratzen. [6] Bertan, ekologista aitzindari gisa hitz egiten du, eta natura babestu beharra mestizoak babesteko bitarteko gisa. Poema berantiarragoetan ez bezala, Llamaradesko bilduma Maya zuhaitz handia babesteko gai nagusitik hartu zuen. [7] Bere lehen lanetako batzuk etxeko gaiak dira, eguneko poesian espero zenaren mugen barruan ez zeudenak. Beste batzuek sortzeko borroka eztabaidatu zuten. [6] Dagoeneko, lanik berantiarrenetan emakumeek gizartean duten lekua, askatasunik eza eta ikusgarritasunik eza salatzen zuen. [4][8]
Heriotza aldatu
Rogelia Alarcón Folgar 1971ko uztailaren 19an hil zen eta Guatemalako Hilerri Orokorrean lurperatu zuten.
Lanak aldatu
Olerkiak aldatu
- 1938 Plaquetes
- 1938 Llamaradas
- 1944 Cauce
- 1944 Clima verde en dimensión de angustia
- 1954 Isla de novilunios
- 1957 Viento de colores
- 1958 Día vegetal
- 1959 Vigilia blanca
- 1961 Claridad
- 1963 Poemas de la vida sencillo
- 1964 Pecado brújula
- 1964 Plataforma de cristal
- 1966 Pasos sobre la yerba
- 1967 Casa de pájaros
- 1970 Tránsito terrestre
- 1972 Tiempo inmóvil
- 1976 Más allá de la voz
- 1976 El Vendedor de trinos
Ipuinak aldatu
- 1950 Cuentos de la Abuelita
- 1964 Pecado brújula: cuentos
- 1968 Gusano de luz: cuentos infantiles
- 1968 Vendedor de trinos: cuentos de misterio
Erreferentziak aldatu
- ↑ «Romelia Alarcón de Folgar» WikiGuate (Guatemala City, Guatemala: Diccionario Histórico Biográfico de Guatemala) 2004.
- ↑ a b c Finzer 2014, 6 orr. .
- ↑ André & Bueno 2014, 80 orr. .
- ↑ a b André & Bueno 2014, 82 orr. .
- ↑ Monzón 2012, 8-9 orr. .
- ↑ a b c André & Bueno 2014, 81 orr. .
- ↑ Finzer 2014, 5 orr. .
- ↑ Une femme remarquable (12): Romelia Alarcon Folgar. Sion, Switzerland: L'1dex 15 de julio de 2014.
Bibliografia aldatu
- André, María Claudia; Bueno, Eva Paulino (2014). Latin American Women Writers: An Encyclopedia. New York, New York: Routledge. ISBN 978-1-317-72634-0.
- «Grafting the Maya World Tree:Cosmic Conservation in Romelia Alarcón de Folgar's Llamaradas (Guatemala, 1938)» Interdisciplinary Studies in Literature and Environment (Association for the Study of Literature and Environment, Oxford University Press): 1-23. 2014 doi:..
- Monzón, Ana Silvia. (16 de octubre de 2012). «Arbenz y la participación política de las mujeres» Revista Albedrío (Guatemala: Paraninfo Universitario): 8-9..
Kanpo estekak aldatu
- Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, {{{hizkuntza}}} Wikipediako «Romelia Alarcón Folgar» artikulutik itzuli da. Izan ere, artikulu horretan aritu diren wikilariek GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentziekin argitaratu dute beren lana.
Datuak: Q22958117
