Lankide:Aritztickazpiroz/Proba orria

Paper

Papera material fin bat da, gehienbat bertan idazteko, inprimatzeko edo zerbait biltzeko erabiltzen dena. Elkar gurutzaturik dauden landare zuntzez, zelulosaz batez ere, osatuta dago. Malgutasun ezaugarria hidrogeno zubiei esker lortzen da. Paperaren pliegu edo ebakin bati, orri edota folio deritzo.

Ts'ai Lunek asmatu zuela esan ohi da, K. a. 105. urte inguruan. Hala ere K. a. II. mendeko aztarnategi arkeologikoetan paper zuntzak aurkitu dira. Gaur egungo papergintza industria globala da, Txina delarik gehien produzitzen duen herrialdea, Ameriketako Estatu Batuek jarraituta.

Izena, euskaraz, papirotik datorkio, horrela deitzen baitzen paperaren Egiptoko aitzindari bat, bere izen berbera daramaten landaren batzuen zuntzekin sortua

Historia

Aurrekariak

Antzinako Egipton papiroaren gainean idazten zen, eta berau Nilo ibaiaren ertzean oso ugaria zen papiro landarearen zurtoinetik lortzen zen. Europan berriz, Erdi Aroan, pergaminoa erabiltzen zen bertan idazteko, ahuntz edo akerraren larru landua alegia, tinta jasotzeko prestatua. Hala ere, pergaminoa garestia zen, eta VIII. mendetik aurrera pergaminoan idatzitako testuak ezabatzeko joera zabaldu zen, pergaminoa berriz erabili ahal izateko. Hala, lehendik idatzitako hainbat lan betiko galdu ziren.

Papera

Bestalde, txinatarrek ordurako papera ekoizten zuten, zeta, arroz-lastoa eta kalamuaren zuntzak erabiliz, bai eta kotoiarenak ere. Ezagutza hura arabiarrei erakutsi zieten, eta arabiarrek gaur egungo Espainia eta Sizilia diren lurraldeetara zabaldu zuten jakintza X. mendean. Paperaren ekoizpena Frantziara hedatu zen, eta han lihoa erabiliz egin zen XII. mendetik aurrera.

XIV. mendean alkandoraren erabilera guztiz zabalduta zegoenez, trapu eta alkandora zahar nahikoa zegoen papera prezio merkeetan egiteko. Horrek eta inprentarenasmakuntzak liburuak eskuragarriak izaten lagundu zuten, artean bitxikeria garestiak baitziren.

Gaur egun zenbait erabileratarako papera material sintetikoek ordezkatu badute ere, paperak oraindik garrantzi handia du gure eguneroko bizitzan.

Paperaren fabrikazio tradizionala

Zuntz batzuk uretan eduki ondoren, bahe baten bidez ura kentzen zaie zuntz hauei. Honela zuntzak guztiz gurutzatuta geratzen dira. Ondoren, presio eta lehortze porzesu batzuen bidez zuntzak guztiz lehorrak geratzen dira.

Hasieran, zuntz horiek trapu edo arropa zaharretatik eratorritako zuntzekin egiten ziren. Eskuzko prozesua ordezkatu zuen lehen makina 1798 koa da, 1803 an hobekuntza batzuen ostean, Fordrinier-en makina izenarekin ezagutua izango zen makina asmatu zen.

Urte hauen aurrerantzean, zurezko orearekin egin dira paperezko orriak daukaten kostu txikia dela eta. Hala eta guztiz ere kalitate handiagoko paperak egiteko, aintzinako zuntzak erabiltzen jarraitzen dute.

Paperaren fabrikazioa (XX eta XXI mendeak)

Jarraian, gaur egun paperaren elaborazio prozesu desberdinen deskribapena egingo da: