Lankide:AinhoaZZ/Proba orria

Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, gaztelaniazko wikipediako «Gafas 3D» artikulutik itzulia izan da. Jatorrizko artikulu hori GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentzien pean dago. Egileen zerrenda ikusteko, bisita ezazu jatorrizko artikuluaren historia orria.

3D betaurrekoak pantailan bi dimentsiotakoak diren zenbait irudi hiru dimentsiotan ikusteko aukera ematen diguten betaurrekoak dira. Betaurreko mota edozein izanda ere, 3D efektua bista engainatuz lortzen da, begi bakoitzak gauza ezberdin bat ikus dezala eginez (kasu honetan, erabilitako 3D betaurreko motaren araberakoa izango da). Begi bakoitzak irudi ezberdin bat ikusten duen arren, garunak irudi biak jaso eta bakar batean bihurtzen ditu sakontasun sentsazioa lortuz, hiru dimentsioko sentsazioa.

Gaur egun, sistema auto-estereoskopikoari esker 3D betaurrekoak ez dira beharrezkoak 3D proiekzio bat ikusteko. Hala ere, hauek beharrezkoak izango dira 3D proiekzio sistema estereoskopikoetan.

Historia aldatu

Betaurreko anaglifikoak (edo anaglifo betaurrekoak) izan ziren asmatu ziren lehen 3D betaurrekoak. Betaurreko hauek bi kolore erabiltzen zituzten, gorria eta urdina (edo gorria eta berdea). Berez, koloreek ez daukate garrantzirik, zirkulu kromatikoan guztiz kontrakoak izatea da funtsezkoa, horrela irudiak iragazi eta 3Da sortuz.

1972. urtetik, betaurreko anaglifikoak agertu zirenean, 3D betaurrekoak eboluzionatzen joan dira, eta gaur egun behean azaldutako bi kategoriatan bereiz ditzakegu: betaurreko aktiboak eta betaurreko pasiboak.

Funtzionamendua aldatu

3D betaurrekorik gabe pantaila begiratzean, sinkronizatu gabeko bi irudi ikus ditzakegu kolore urdin eta gorriekin edo desfasatutako gris-eskala batean. Betaurrekoak jartzerakoan hiru dimentsioko irudi bakarra ikusiko dugu. Gaur egun, teknika hauek izandako bilakaera handiari esker, digital 3D bezalako zinema proiekzio errealagoak lortzen dira.

Pantaila bidimentsional batean hiru dimentsiotan ondo ikusi ahal izateko, bi gauza izan behar ditugu kontuan: proiekzio mota eta proiekzioa ondo ikustea ahalbidetuko diguten 3D betaurreko mota.

3D betaurrekoak eduki estereoskopikoen erreprodukzioan erabiltzen dira gehienbat. Filmak digital 3Dn ikustea ahalbidetzen diguten bi betaurreko mota bereizi ditzakegu: betaurreko aktiboak eta pasiboak. Ezberdintasun nagusia proiekzio gelan dago. Proiekzioan irudien iragazketarik egiten ez bada, betaurreko aktiboak behar izango ditugu iragazketa lan hori egin eta begi bakoitzari dagokion irudia lortzeko.

Betaurreko estereoskopiko pasiboak aldatu

Betaurreko pasiboak 3D betaurreko sistema zaharrenak dira. Begi bakoitzerako polarizazio ezberdineko kristal bat erabiltzen da. Horrela, begi bakoitzak dagokion irudia baino ez du ikusiko, pantailan proiektatutako irudiak, aldi berean, ezkerreko edo eskuineko begira iragaziz. Betaurreko hauen bidez, begi batek lerro bikoitiak ikusiko ditu eta besteak bakoitiak, ondoren, garunak informazio hori batu eta hiru dimentsio daudelaren sentzazioa sortuko du.

Betaurreko pasiboek ez dute inolako akzio mekanikorik egin behar 3D edukiak ikusi ahal izateko. Hori dela eta, betaurreko aktiboek ez bezala, betaurreko pasiboek ez dute behar energia iturririk edo bateriarik. Hau da, ez dute behar inolako sistema elktronikorik.

Sistema pasiboek sistema aktiboekiko dituzten abantailak ondorengoak dira: betaurrekoak merkeak dira, ez dute behar elikadurarik eta ez dira pantailarekin sinkronizatuta egon behar.

Desabantailei dagokienez, bereizmen bertikala erdira jaisten da eta transmisio efizientzia txarragoa da. Honek igorritako irudia jatorrizkoa baino ilunagoa izatea eragiten du.

Gaur egun, betaurreko pasibo mota guztietatik betaurreko anaglifikoak eta polarizatuak nabarmentzen dira:

Betaurreko anaglifikoak aldatu

Betaurreko anaglifikoak

Betaurreko anaglifikoak izan ziren irudi estereoskopikoak ikusteko asmatu ziren lehenengo betaurrekoak. Hauek kolorezko iragazkiak erabiltzen dituzte bi irudiak bereizteko. Normalean, iragazki gorria ezkerreko begiaren lentean jartzen da eta urdina eskuineko lentean. Iragazki gorriaz estalitako begiak irudiaren zati gorriak “zuri” ikusiko ditu eta urdinak “beltz”. Iragazki urdinaz estalitako begian kontrako efektua lortuko da. Irudiaren zati zuri eta beltzak, aldiz, berdin ikusiko dira begi bietatik.

Iragazki gorri-urdinez gain, anaglifo puruentzako beste lau konbinazio posible daude: gorri-berde, gorri-zian, berde-magenta eta urdin-horia. Hau posible da betaurreko anaglifikoek trikromatrizitate printzipiopean funtzionatzen dutelako, hau da, oinarrizko hiru koloreekin. Kolore argiak kolore ilunekin parekatutako kasuetan (adibidez, gorri-zian edo hori-urdin) baliteke kolore argia ilundu behar izatea begi biek aldi berean lan egin dezaten, Pulfrich efektua eragotziz.

Betaurreko hauek luzaroan erabiltzeak, koloreen nahasmendua, argitasunaren galera eta ikusmenaren nekatzea sortu ditzake.

Hiru dimentsiotan ikusi ahal izateko proiektatutako irudiek eta erabilitako betaurrekoek kolore berdinak izan behar dituzte. Honek proiekzioan erabili ahal den kolore-sorta mugatzen du.

Betaurreko polarizatuak aldatu

Betaurreko polarizatuak

Betaurreko polarizatuak anaglifikoen bilakaera bat dira, hortaz, azken hauek baino teknologia aurreratuagoa erabiltzen dute. Argi-uhinak iragazi eta angelu jakin batzuetara proiektatzen dituzten lenteak erabiltzen dituzte. Betaurreko pasibo polarizatuek polarizazio-ardatz ortogonalak dituzte (90º-ko aldea), pantailak bezala. Pantailak ere ezkerreko eta eskuineko irudiak direkzio-ardatz ortogonalekin polarizatzen ditu. Izan ere, lente bakoitzak argi polarizatua modu bateragarrian pasatzea baino ez du ahalbidetzen.

Eskuineko irudian, argia polarizatuta dago eskuineko begiko lentearen ardatzarekiko ardatz paralelo batean eta, beraz, begi horrek irudia ikusten du pantailan. Ardatza ortogonala denez ezkerreko begiko lentearen polarizatzailearekiko, honek ez du irudia ikusten.

Sistema pasiboak mikropolarizazio-teknika erabiltzen du. Teknika honetan, bi irudiak aldi berean lerroz lerro txandakatutako oinarri batean erakusten dira, hau da, irudi polarizatu bat pantailako lerro bikoitietan, eta bestea bakoitietan. Proiektoreak lente polarizatuak izan behar ditu, eta proiekziorako erabiliko den pantaila argiaren polarizazioa ez aldatzeko edo ezabatzeko moduan eraikita egon behar da.

Betaurreko polarizatuak gailentzen ari dira anaglifikoen aurrean, benetako kolorearekiko fideltasun handiagoa eta 3D esperientzia hobea ahalbidetzen dutelako.

Betaurreko estereoskopiko aktiboak aldatu

LCD betaurrekoak

Betaurreko aktiboen funtzionamenduan eskuineko begiak ezkerreko begiarentzat diren irudiak ikustea ekiditen da, eta alderantziz. Izan ere, oraingoan pantailan begi bientzako fotogramak erakusten dira. Sentsore infragorri bat behar dute, hau agindua emateaz edo une bakoitzean dagokion irudia helarazteaz edo blokeatzeaz arduratuko da. Horrekin ondo koordinatuta, LCD obturadore aktiboko betaurrekoetako lenteak opaku izatetik garden izatera pasatzen dira. 3D esperientzia atzemateko, pantailako 3D bideoan ezkerreko irudia agertzen denean, ezkerreko lentea gardena da eta eskuinekoa opakua. Pantailan eskuineko irudia agertzen den heinean, ezkerreko lentea opaku eta eskuinekoa garden bihurtzen dira. Prozesu hori guztia oso abiadura handian egiten denez, gure burmuinak ez du aldaketa nabaritzen, eta horrela, irudi bakarra eta efektu tridimentsionala lortzen dira.

Betaurreko aktiboek LCD kristalak eta zirkuiteria, bateria bat eta sentsore infragorria dituzte. Horrek betaurreko pasiboak baino astunago eta garestiago bihurtzen ditu. Gainera, erabiltzaileak hautematen duen argiaren intentsitatea murrizten dute.

Aktibo deitzen zaie, beraz, beraiek direlako fotogramen igorpenaren maiztasun berean obturatzeaz eta desobturatzeaz arduratzen direnak, proiektoreak irudiak inolako iragazpenik gabe igortzen baititu.

Ikus, gainera aldatu

3D telebista

Kanpo estekak aldatu

(Gaztelaniaz) Gafas 3D, una nueva batalla tecnológicaEl País
(Ingelesez) Pulfrich effect
(Gaztelaniaz) Cine 3D: Con qué y cómo lo hacen
(Ingelesez) Digital 3D

Erreferentziak aldatu

(Gaztelaniaz) Breve historia sobre el 3D y cómo funciona esta tecnología. Ok Diario 2017.01.24 (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) Santamaria, Pedro. (2013.05.13). ¿3D Activo o 3D Pasivo? Conoce las diferencias. Xataka Smart Home (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) ¿Qué diferencia hay entre 3D activo y pasivo?. SONY 2018.07.13 (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) ¿Cuál es la diferencia entre lentes activos y lentes pasivos?. SONY 2019.07.24 (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) Rojas Paredes, A. L (2011). Estudio de la gráfica sobre Cuenca en 3D: anaglifos (tesina). Universidad de Cuenca (Ekuador) (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) Segura Garde, Julen (2013.03.22). 3D estereoscópico. Estudio de los fundamentos y metodología de visionado, grabación y edición de la tecnología estereoscópica actual y elaboración de un cortometraje aplicando dichos conocimientos (PFC). Universidad Pública de Navarra (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) Armenteros Gallardo, Manuel (2011). 3D estereoscópico (Tesia). Universidad Carlos III de Madrid (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) Ramírez García, Iris Noemí (2008). Sistema de visión estereoscópica basado en anaglifo para aplicaciones de realidad virtual (Tesia). Instituto Politécnico Nacional (Mexiko) (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).

(Gaztelaniaz) Rodríguez Iglesias, Alfredo (2019). SISTEMAS DE VISUALIZACIÓN 3D: ESTEREOSCOPIOS Y SISTEMAS VOLUMÉTRICOS (Gradu Amaierako Lana). Universitat Politècnica de Catalunya (Noiz kontsultatua: 2020.12.10).