Kratoi
Kratoi (grezierazko κρἀτος, kratos, "indarra") geologian arkearreko Kratoia, iraganean zurruntasun maila handi batera iritsi zen eta harez geroztik deformazirik eta zatiketarik pairatu ez duen masa kontinentala da.
Kratoiak Kontinente zati zaharrenak 1400 millioi urte baino zaharragoak izan daitezke, gehienetan lauak izaten gain forma biribila izaten dute.
Itsas kratoiei Nesokratoiak deitze.
Kratoi terminoa lurrazal kontinentalaren barruko alde egonkorra geosinklinal alde mugikorretetik ezberdintzeko erabiltzen da. Azken hauek subsidentziaren eraginez sortutako sedimentuz pilatutako gerriko linealak dira. Kontinente barrualdeko kratoiak plataforma eta ezkutu eta gune kristalinoaz osatutak daude. Ezkutuak kratoi aurrekanbriarraren azalean sortutako alde extentzionalak dira, aldiz oinean dagoen plataforma sedimentu horizontalez eta subhorizontalez osatutako gunea da.
Kratoi terminoa erabiltzen da lurrazal kontinentalaren zati egonkorra bereizteko eremu orogenikoetatik( ertz kontinentalak, arro sedimentariak eta orogenoak ). Kontinenteetako kratoia ezkutu eta plataforma zein oinarri kristalinoz egon daitezke eratuak.
Ezkutu bat kratoi bateko zatia da, aurrekambriarrean eratutako arroken bitartez osatutako eremu kontinentalez eratua dagona eta ez dena itsasoaren bitartez estalia izan.
Kratoiak probintzia edo lurralde geologikoetan banatutak daude. Entitate espazial hauek ezaugarri geologiko bereko guneak batzen dituzte. Probintzia batek elementu estruktural bakar bat izan dezake, arro bat adibidez, edo elkar erlazionaturiko elementu multzo bat. Alboko guneak estrukturalki antzekoak izan daitezke, baina beti ere historia geologiko ezberdinak izango dituzte. Plaken tektonikako teoriaren arabera kratoiak lurreko mantu gainean dauden baltsa geldiak bezala hartzen ditu eta kontinenteak hauen inguruan metatuko ziren mikrokontinenteen kontinenteen jitoa dela-eta.
Kaapvaaleko kratoia (Limpopo probintzia, Hegoafrika) eta Pilbara kratoiak(Australia ekialdea) dira 2500 eta 3600 milioi urtedituzte eta garai hartako lurrazalean geratzen diren atarna nagusiak dira. Bi kratoi hauen erregistro geologikoare antzekotasunak adierazten du Vaalbara superkontinentearen parte izan zirela., haueke orekatu egin zuten lurrazal kontinentala, magmatismoaren eta ziklo sedimentarioaren leenengo etapa.
Pilbarako kratoian
Pilbarako kratoia(australiako ipar ekialdean), oso ikertua izan den eremua da, (2006) urtean estrematolitoak aurkitu ziren.
Bibliografia aldatu
Pascual, 2019ko abenduaren 17 a, cratones esas cosas
