Mendi-ibili: berrikuspenen arteko aldeak

'''Mendi-ibilia''' oinez eta aire librean egiten den ibilaldi ez lehiakorra da. Jarduera honek baditu homologaturiko ibilbideak, nahiz eta, bestelako ibilbideak ere erabiltzen diren, hala nola, [[bidezidor]], landa-bide eta bestelakoak. [[Kirol|Kirola]] eta [[Turismo|turismoa]] elkartzen ditu eta normalean zailtasun txikia izaten du, nahiz eta bakoitzak aukeratu dezakeen bere mailara egokitzen den ibilbidea.<ref>{{Erreferentzia|izena=Francisco Fontano |abizena= Patán|izenburua=Viajar haciendo senderismo|hizkuntza=es-mx||url=https://www.viajerosenruta.com/que-es-el-senderismo/|aldizkaria=Viajeros en ruta|sartze-data=2021-06-08}}</ref>

[[Bigarren Mundu Gerra]] ondoren finkatzenfinkatu dazen jarduera [[Frantzia|Frantzian]], frantsesek sorturiko ibilbideen markaketa proiektu baten ondorioz. Gehienbat elkarteen esku zegoen jarduera izan da urte askotanaskoan, eta milaka kilometro egiteko aukera eman die bidaiariei, baina gaur egun, markarturiko ibilbide homologatu eta ez homologatuei esker, gizartearen gehiengoarentzat eskuragarria da bere sinpletasuna, arrisku eza eta kostu eskasa direla eta.

[[Zeharkaldi|Trekking]]-a, [[Mendizaletasun|mendizaletasuna]] edota [[Txango|txangoekin]] nahastunahas daiteke baina badago modalitateen artean desberdintasuna. Modalitate guztiak ez lehiakorrak dira, nahiz eta azken urteetan zenbait [[txapelketa desberdin]] nabarmentzen hasi diren.

* Trekkinga: Bi puntu desberdin biltzen dituen ibilbide luzea da,. beteBete ahal izateko egun bat baino gehiago behar da.

* [[Mendizaletasun|Mendizaletasuna]]: Mendi tontorretara heltzea helburu duen jarduera da, material eta ekipamendu bereziak eta jarduera bete ahal izateko egokiak eskatzen dituena.

* [[Txango]]<nowiki/>a: Burututako ibilbidea seinalizatuta edo seinalizatu gabe egon daiteke.

Galdutako antzinako ibilbideak berreskuratzeko erabili izan da, interes paisajistiko, historiko, etnografikoa sendotuz, desnibel eta zailtasun maila txikiarekin,. nahizNahiz eta maila desberdinak aurkituaurkitzen diren haien artean, pertsona edo talde bakoitzak bere egoera fisikora eta denborara gehien egokitzen dena aukeratu ahal izandezake.

[[Fitxategi:Señalización_PR.svg|thumb|PR- seinalitikaseinalizazioa]]

Hiru ibilbide mota aurki ditzakegu, [[Ibilbide labur|ibilbide motzaklaburrak (PR)]], [[Ibilbide luze|ibilbide handiakluzeak (GR)]] eta [[Ibilbide herrikoi|ibilbide herrikoiak (SL)]], bakoitza seinalizazio desberdinarekin.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=ZiRaNet {{!}}|abizena=http://www.ziranet.es|izenburua=Euskal Mendizale Federazioa - Federación Vasca de Montaña|hizkuntza=es|url=https://emf.eus/|aldizkaria=emf.eus|sartze-data=2021-06-08}}</ref>

Berdea edo urdina eta txuriarekin adierazten diren ibilbideak dira eta herri edo hiri baten inguruan izaten ditugu. Egiteko errezakerrazak izaten dira.

== '''Euskal Herria eta mendizaletasuna'''<ref name=":0" /> ==

[[Euskal Herria|Euskla Herria]]<nowiki/>n beti izan da mendiarekikomendirako afiziozaletasun handia. Goi mailako mendizale ugari aurkitzen diradago euskal lurraldean eta baita mundu mailan,mailako hainbat espedizio garrantzitzutan parte hartu duten euskal mendizaleak ere. Euskal HerriakHerriko mendiz osaturik dagomendiek eta egoeranaturaguneek honekaukera betiematen baimendudute izanbide-sare du euskaldunak mendira joan izatea. Horretaz gain, euskal mendiek badute historia baita ere, hainbattradizionaletik pasartejarduera gertatuhau direlarikegiteko.

Zaletasun honek, Mendiko [[Euskal Federazioa –Mendizale Federazioa|Euskal Mendizale Federazioa Elgeta-nFederazioaren]] sorrera ekarri zuen<ref name=":0" />, [[Elgeta|Elgetan]] ([[Gipuzkoa]]) 1924ko maiatzaren 18an, [[Araba]]-<nowiki/>ko, [[Bizkaia|Bizkai]]-<nowiki/>ko, Gipuzkoa-koGipuzkoako eta, Euskaldun-[[Nafarroa|Nafarroa Garaiko]] Alpinismoko Federaziomendi-elkarteek izendapenarekinbultzatuta, Nafarroa''Federación Vasco-koNavarra Mendide GizarteekAlpinismo'' bultzatutaizenarekin.

Federazioen papera,egitekoa mendizaleei babesa ematea da, ibilbideak bere erabilerarako egoki mantenduz, [[Mendi aterpe|mendi aterpeak]] eskainiz edota iztripurenistripuren bat gertatugertatuz ezkerogero erreskatatuz. Bazkide izateko, talde edo elkarte baten bitartez egin beharra dago.

Mendi federazioak hainbat mendi modalitate babesten ditu, hala nola, [[Eski|eskia]], [[alpinismoa]], [[Arroila-jaitsiera|arroilen jaitsiera]], [[eskalada]], [[Mendi lasterketa|mendi lasterketak]] eta hainbatbeste gehiagohainbat.

== '''Janzkera eta elikadura:'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Qué llevar para hacer senderismo|data=2018-02-28|url=https://www.loscincoenebros.com/que-llevar-para-hacer-senderismo/|aldizkaria=Los cinco enebros|sartze-data=2021-06-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=ESCRITO: alimentación en el senderismo {{!}} Scapha|hizkuntza=es|data=2013-05-03|url=https://scapha.com/2013/05/03/alimentacion-en-el-senderismo/|sartze-data=2021-06-08}}</ref> ==

Ez dago zehazturiko araurik janzteko garaian eztaez eta elikaduraren inguruan ere, bai ordea hainbat gomendio jarduera ahalik eta seguruen egiteko.

=== Janzkera: ===

Arropei dagokienez, klimari eta inguruari egokituriko arropak gomendatzen dira, euria, hotza, beroa, haizea... kontuan izanik. Hobeto beti galtza eta kamiseta luzeak janztea euli, [[eltxo]], erle, landare eta abarren ziztadak ekiditeko eta zira edo euritarako egokia den jaka bat. Oinetakoak, orkatilerainokoak gomendatzen dira, okerdurak saihesteko asmoz eta zoru irristakor gabekoak. Euritakoak ere non mugituko garen arabera. Eguzkitako krema, betaurrekoak eta zapi bat eramatea ere gomendatzen da, motxilan behintzat.

=== Nutrizoa eta hidratazioa: ===

[[Elikadura]]<nowiki/>ri eta [[Ur|ura]]<nowiki/>ri dagokionez, ura beti ere soberan izatea beharrezkoa da, eta ahal den puntu guztietan errekargak egitea. Egarri ez izan arren, une oro edatea egokia da. Jana beharrrezkoa dugu, ez da gauza berdina egun bakarreko ibilbidea egitea edo hainbat egunetakoa. Egun bakarreko ibilbidea egiteko, fruitu lehor, txokolatina, fruta edota ogitartekoren bat beti ere motxilan sartuta izan behar dugu eta edatearen antzera, jatea ere epe motzean egitea beharrezkoa dugu. EgunIbilbidea egun bat baino gehiagokoa bada, ogitartekoa ez da egokiena ez bait dabaita ongi mantenduko, hala ere, beti pentsatu beharra dugu karbohidrato ugari dituzten elikagaiak direla egokienak.