De revolutionibus orbium coelestium: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
zuz.
1. lerroa:
{{zuzendu}}
{{lan infotaula}}
'''''De revolutionibus orbium coelestium''''' (''gorpu zerutiarren translazioaz'') [[Nikolas Koperniko]] astronomoaren oinarrizko obra da. Bertan [[Klaudio Ptolomeo|Ptolomeo]]<nowiki/>ren teoria geozentrikoageozentrikoaren gaindituzordezko bat proposatu zuen, hasieraharen ustez xinpleagoa eta zuzenagoa zena. Hasiera batean kalkulu matematikoak gainditu eta gerora ondorio filosofiko handiak ekarriko dituen [[Heliozentrismo|teoria heliozentrikoa]] aurkeztenaurkeztu duzuen. 1506an hasia eta 15311531n amaitua, astronomaren heriotza urtean argitaratu zen 1543an. Poulo[[Paulo III.a]] aita santuari eskaini zion.
 
== Historia ==
[[Fitxategi:Nicolai Copernici Torinensis De revolutionibus orbium coelestium.jpg|thumb|1543 edizioa(Liejako unibertsitatea)]]
Kopernikok eskuizkribu batean aurkeztu zuen lehen aldiz bere sistema. ''Commentariolus'' izenaz ezagututako testu hau esoterikoa izan zen, hau da, lagunen artean banatu zen publikorajendarte zabalari aurkeztu gabe. Historialari gehienen ustetan 1510 inguruan idatzia izan zen, Italiara egindako bidaia baten ondoren. AutoreakEgileak Lurraren eta gainontzeko planeten mekanika sistema Ptolemaikoan erabiltzen ziren baino kalkulu sinpleagoekin azal zezakeela aurresan zuen testu honetan.
 
Sistema heliozentrikoa garatzeko [[Muʾayyad al-Dīn al-ʿUrḍī-]]<nowiki/>en Urdi Lemmaz baliatu zen. Horrela ekuante ptolomeikoa baztertzea lortu zuen. Ekuante honen bidez, Ilargia, EguzkiEguzkia eta gainontzeko planeten abiadura eta norabide aldaketak azaltzen ziren. PredikzioAurreikuspen egokiak egiteko balio izan zuen Pergako [[Apololonio]]<nowiki/>k k.a.II mendean asmatu zuenetik; hala ere, kalkuluak oso konplexuak ziren. Izan ere, teoria geozentrikoak beharrezkoak ez ziren kalkuluak egiten zituen, eguzki errealitatearensistemaren ezagutzaeredu okerokerra batenerabiltzen ondoriozbaitzuen.
 
Johanes Schoner-ek Merkurioren behaketak eskeini zizkion, 45 guztira eta 14 longitude eta latitudearekin. Hoietatik Kopernikok hiru erabili zituen ''De revolutionibusean.''
 
Eskuizkribuaren ale bakarra iritsi da gaur egun arte, bere ikasle izandako [[Georg Joachim Rheticus]]<nowiki/>en eskutik.
 
1539an, Rheticus, Frombork-era iritsi zen Kopernikorekin ikasteko. Eskuizkribua irakurri eta berehala lapurpenlaburpen baten bidez bere irakasleorde izandako Schoner astronomoari Kopernikoren teoria azaldu zion gutun baten bidez 1540an. Teoriak jasotako onespenari esker Kopernikok bere obra publikora aurkeztea erabaki zuen. 1542an trigonometriarentrigonometriari ingurukoburuzko tratautratatu bat argitaratu zuen. Azkenik, bere oinarrizko obra aurkeztea onetsi zuen. Tiedeman Giese obispoari eskeini zion liburua, Nurenbergera bidali eta Johannes Petreius-ek imprimitzeko. Autorearen heriotza baina hilabete gutxi lehenago argitaratu zen 1543an.
 
== Edukia ==