|
[[Fitxategi:Fromvictoriapeakatnight.jpg|thumb|275px|Gizakiek euren ingurua aldatzeko gaitasuna garatu dute, aldi batzuetan modu estentsiboan egiten dutena, [[Hong Kong]] hirian bezala ([[Asia]]). Honek populazio dentsitate eta poluzio arazo handiak sortu ditu.]]
Hasierako giza populazio finkoek [[ur]]a behar zuten gertu bizi ahal izateko eta bizi ereduaren arabera beste baliabide natural batzuk, hala nola lur emankorra gisa (nekazaritzanekazaritzan eta abeltzantza egin ahalabeltzantzan izatekoaritzeko). Beste batzuek urtean zehar ehiza egon ahal izateaegotea ere behar zuten. Hala ere, gizakiek gaitasun handia dute euren ingurunea aldatzeko metodoera ezberdinen bitartezezberdinetara: [[ureztatze]]a, [[hirigintza]], [[eraikuntza]], [[garraio]]a eta baliabideak sortuz. MerkatuBehin merkatu eta garraio egiturarenegiturak bitartez baliabideetatik gertu egoteaizanda, ez da beharrezkoa jadabaliabideetatik gertu egotea, eta horregatik herriherriak edo hirihiriak baten haztehazteko gaitasuna ez dago zuzenean lortuta bertanlotuta dituenbertako baliabideekin.
Teknologiak gizakiagizakiari kontinente guztietan eta [[klima]] anitzetan bizitzeko gaitasuna eman dio. Azkeneko hamarkadetan gizakiengizakiek [[Antartika]] esploratu dute, baita [[ozeano]]en hondoak eta [[espazio]]a ere, nahiz eta bertan bizirauteahalakoetan denbora luzez zailabizirautea egitenzaila den. 6.600 milioi biztanle baino gehiagorekin gizakiak dira [[ugaztun]]en artean talderik ugarienetarikoa. Gizakien gehiengoa % 61a [[Asia]]n bizi da; % 14 – Ameriketan, % 13a – [[Afrika]]n, eta % 12a – [[Europa]]n. Gainontzekoeta gainontzeko % 0,5a [[Ozeania]]n bizi da.
Gizakia [[ingurune ekologiko itxi]] batean bizitzeko gaitasuna badu ere, hau oso garestia da. AntartikaAntartikan eta espazioan bizitzea epe laburretan egin izan du eta gehienez jota lurretik kanpo 30 bat biztanle eduki ditu aldi berean. [[1969]]tik [[1972]]era biztanleria hori gehitu zen, batez ere [[Ilargia]]ren esplorazioan, 200 bat izatera heldu baitziren. [[2007]]an oraindik ez da beste planetarik bisitatu nahiz eta [[Nazioarteko Espazio Estazioa|Nazioarteko Estazio Espaziala]] [[2000]]ko [[urriaren 31]]n jaurti zenetik populazio egonkorra dagoen espazioan. Hainbat [[robot]] ere egin ditu beste planeta batzuk ikertzeko.
[[1800]]etik [[2000]]ra giza populazioa 6koiztuseikoiztu egin zen (1.000 milioitik 6.000 milioira). [[2004]]an populazioaren % 39,7a inguru (2.500 milioi) [[hiri]]etan bizi zirenzen eta espero da [[XXI. mendea]]n haugehiago igoko delaizatea. Gizakia hirietan biltzeak [[kutsadura|poluzio]] eta [[krime]] mota batzuk sortu ditu.,<ref>[http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/abstract/usrv98.htm Urban, Suburban, and Rural Victimization, 1993-98] U.S. Department of Justice, Bureau of Justice Statistics</ref> Batezbatez ere hirien zentruanerdigunean eta periferiako hainbatzenbait auzotan. Hala ere, [[kultura]] handiagoa eta gosetei erresitentzia handiagoa sortu du.
GizakienGizakiek bereingurunea inguruneanbiziki oso efektu dramatikoakaltetzen dute. Uste denez iraganean gizakien ehizagatik hainbat [[espezie]] galbidera eraman ziren eta horregatik gizakia [[superpredatzaile]] gisa ezagutu ohi da.<ref>''[[Scientific American]]'' (1998). [http://www.csulb.edu/~kmacd/346IQ.html Evolution and General Intelligence: Three hypotheses on the evolution of general intelligence].</ref> Gaur egun poluzioa dela eta [[klima aldaketa]]ri laguntza ematea posibleena litzateke.<ref>[http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/007.htm www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/007.htm]</ref>. Klima aldaketa hauek [[Holozenoko estintzio]]aren arrazoietako bat litzateke; horrela jarraituz gero hurrengo mendean espezieen erdia ere desagertu ahal da.<ref>[[American Association for the Advancement of Science]]. [http://atlas.aaas.org/index.php?sub=foreword Foreword]. ''AAAS Atlas of Population & Environment''.</ref><ref>[[Edward Osborne Wilson|Wilson, E.O.]] (2002). ''in The Future of Life''.</ref>
== Biologia ==
| 