Wikipedia

Errepideko txirrindularitza: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
«erruta» ez da hiztegitan ageri
Wikipedia ez da erreferentziatzat aipatzekoa
1. lerroa:
[[Fitxategi:TourDeFrance 2005 07 09.jpg | eskuinera |300px| thumb | Frantziako Tourreko tropela 2005ean.]]
 
'''Errepideko txirrindularitza''' zolatutako bideetan bizikletaz egiten den [[Txirrindularitza (kirola)|kirol txirrindularitzako]] modalitatea da. Hainbat motatako lasterketak bereizten dira lurzoruaren, profilaren, luzeraren, arautegiaren zein lasterketa egituraketaren arabera. Horien artean, askotariko material eta estrategiak darabiltzaten lasterketak daude, hala nola [[Erlojupeko|erlojupekoak]], [[gravel]]a (legarrean) edota mendiko etapak. 1900. urtean [[UCI|UCI (Union Cycliste Internationale)]] sortu zen,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=History|hizkuntza=en|url=https://www.uci.org/inside-uci/about/history|aldizkaria=UCI|sartze-data=2020-03-27}}</ref> txirrindularitzako modalitate guztiak barne hartuta. Gaur egun, bizikletako modalitate horietara beste hainbat batu dira.
5. lerroa:
Errepideko txirrindularitza [[Olinpiar Jokoak|Olinpiar Joko]] modernoen parte izan da hasieratik, nahiz eta hainbat aldaketa izan dituen. Errepideko txirrindularitza bereziki [[Europa]] mendebaldean zabaldu zen hasieran ([[Belgika]], [[Espainia]], [[Frantzia]], [[Italia]], [[Herbehereak]]), baina 80ko hamarkada erdialdetik aurrera mundu osora zabaldu da.
 
== Historia ==
== Historia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=History|hizkuntza=en|url=https://www.uci.org/inside-uci/about/history|aldizkaria=UCI|sartze-data=2020-03-17}}</ref> ==
[[Fitxategi:1936_tour_de_france.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:1936_tour_de_france.jpg| thumb |392x392px| Txirrindulari bat, 1936. urteko Frantziako Tourrean]]
 
=== Sorrera ===
Gaur egun ezagutzen dugun errepideko txirrindularitza XIX. mendearen amaiera aldera hasi zen osatzen. 1868an hasi zen kirol antolaketa sortzen. Europa mendebaldean hasi zen indarra hartzen: Italian, Frantzian, Belgikan eta Espainian. Garai haietako lehen lasterketak dira, hain zuzen, gaur egungo egutegiko probarik garrantzitsuenak. Honako hauek daude haien artean: [[Lieja-Bastogne-Lieja|Liège-Bastogne-Liège]] (1892an), [[Paris-Roubaix|Paris–Roubaix]] (1896an), [[Milan-San Remo|Milan–San Remo]] eta [[Giro di Lombardia]] (1905an), [[Italiako Giroa]] (1909an), [[Kataluniako Volta|Volta a Catalunya]] (1911an), [[Flandriako Tourra]] (1913an).<ref>{{erreferentzia|izena=Jean-Francois|abizena=Mignot|urtea=2015|izenburua=The Economics of Professional Road Cycling|argitaletxea=Springer International Publishing|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=10.1007/978-3-319-22312-4_2|hizkuntza=ingelesa}}</ref>. HhorietazHorietaz gain, 1903an, ''L'Auto-Vélo'' egunkariak babestuta, [[Frantziako Tourra|Frantziako Tourraren]] lehen edizioa antolatu zen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tour de Francia 1903|hizkuntza=es|data=2020-03-04|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Tour_de_Francia_1903&oldid=124013993|sartze-data=2020-03-18|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>, gaur egun arte txirrindularitzako probarik esanguratsuena izan dena.
 
Txirrindularitza ezagunago egiten zen heinean, gero eta talde profesional gehiago agertzen hasi ziren, bizikleten egileek babestuta.
19. lerroa:
===== Krisia =====
XIX. mendearen erditik aurrera, [[Europa|Europako]] ekonomiak gora egin zuen eta hiriak urbanizatuz joan ziren. Jendea, bizikletak erosi ordez, motorrezko ibilgaluak erosten hasi zen, bizikleten fabrikazioa jaistera behartuz. Gertaera horrek zuzenean eragin zion txirrindularitzari, talde profesionalen diru sarrerak mugatuz. Hala ere, 1954tik aurrera, krisi egoerara egokitzeko, bibikleten industriarekin zerikusirik ez zeukaten babesleak bilatzen hasi ziren.
[[Fitxategi:Indurain_in_Yellow_Jersey.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Indurain_in_Yellow_Jersey.jpg| thumb | Miguel Indurain, txirrindulari nafarra, 5 Frantziako Tourren irabazlea.]]
Krisi hau gertatzeko beste arrazoi bat, txirrindularitza ezagutzera emateko zailtasuna zen. Beste "estadioetako" hainbat kirol ez bezala, txirrindularitzaren irudiak telebistan ematea ez zen batere erraza. Fenomeno honek [[Kriterium|kriteriumak]] hedarazi zituen, zeukaten ikusgarritasunagatik.
 
31. lerroa:
===== Gaur egungo txirindularitza =====
Gorakada hori ikusita, lasterketen antolatzaileak etapa laburrago eta korapilatsuagoak prestatzen hasi ziren itzuli handietarako, honela, ikusgarritasuna lortu zuten. 90eko hamarkadan, [[Greg LeMond]] eta [[Miguel Indurain]] bezalako txirrindulariak arrakasta izaten hasi ziren, gaztetatik bizikleta gainean ibiltzera espezializatuak. Ordura arte txirrindularitza profesionalean sartzea ez zen lan erraza, ikasketa edota beste lanbide batekin tartekatu behar baitzen kirol karrera. Orain, ordea, taldeek helburu zehatzak bilatzen dituzte txapelketen egutegian eta horretarako txirrindulari espezializatuak bilatzen dituzte, lasterketa zehatzetara egokitzen direnak.
[[Fitxategi:Orbearen_ziklokross_taldea.jpg|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Orbearen_ziklokross_taldea.jpg|thumb|244x244px|Orbearen ziklo-kros taldea]]▼
 
▲[[Fitxategi:Orbearen_ziklokross_taldea.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Orbearen_ziklokross_taldea.jpg| thumb |244x244px| Orbearen ziklo-kros taldea]]
==== Euskal Herrian<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Orbea|hizkuntza=eu|data=2019-11-28|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Orbea&oldid=7232561|sartze-data=2020-03-23|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Us - Orbea, yesterday and today|url=https://www.orbea.com/us-en/nosotros/1840-1929|aldizkaria=Orbea|sartze-data=2020-03-23}}</ref> ====
 
Euskal Herrian txirrindularitzak betidanik eduki du indarra. Txirrindularitzaren hasieratik egon dira euskal txirrindulariak presente lasterketa profesionaletan, baina batez ere bizikleten industria izan da Euskal txirrindularitzare indarra. 1840. urtean [[Eibar]]<nowiki/>ren sortutako arma lantegiak ([[Orbea]] Hermanos) 1930. urtean armen ekoizpena utziko zuen bizikleten fabrikazioari ekiteko, betiere bertako txirrindularien eskutik elkarlanean. Hala ere, urte luzez txirrindularitza profesionalarekin erlaziorik eduki gabe pasatu ostean, enpresa eibartarrak [[Mallabia|Mallabiara]] pasatu zuen egoitza nagusia.▼
==== Euskal Herrian ====
▲Euskal Herrian txirrindularitzak betidanik eduki du indarra. Txirrindularitzaren hasieratik egon dira euskal txirrindulariak presente lasterketa profesionaletan, baina batez ere bizikleten industria izan da Euskal txirrindularitzareHerriko txirrindularitzaren indarra. 1840. urtean [[Eibar]]<nowiki/>ren sortutako arma lantegiak ([[Orbea]] Hermanos) 1930. urtean armen ekoizpena utziko zuen bizikleten fabrikazioari ekiteko, betiere bertako txirrindularien eskutik elkarlanean. Hala ere, urte luzez txirrindularitza profesionalarekin erlaziorik eduki gabe pasatu ostean, enpresa eibartarrak [[Mallabia|MallabiaraMallabira]] pasatualdatu zuen egoitza nagusia.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Us - Orbea, yesterday and today|url=https://www.orbea.com/us-en/nosotros/1840-1929|aldizkaria=Orbea|sartze-data=2020-03-23}}</ref>
 
Hainbat izeni esker, 1970eko hamarkadan berriz ere pelotoi profesionalean hartu zuen lekua. [[Marino Lejarreta]] bezalako txirrindulariak pasatu ziren Orbearen babesetik, baina 1985. urtean izan zen benetako erakustaldia, [[Pedro Delgado]] txirrindulari madrildarrk Gin MG-Orbea eta Seat Orbea taldeetako maillotekin [[Espainiako Vuelta]] eta [[Frantziako Tourra]] irabazi zituenean. 90eko hamarkadara jotzen badugu, [[Euskaltel-Euskadi|Euskaltel Euskadi]] taldeaz hitz egin behar dugu, Euskal Herriak eduki duen maila goreneko txirrindularitza taldea. Talde hartatik izen handiko hainbat txirrindulari pasatu ziren, euskaldunak zein kanpotarrak. Haien artean ditugu [[Iban Mayo]], [[Samuel Sánchez]], [[Roberto Laiseka]], [[Egoi Martínez]] eta [[Haimar Zubeldia]].
40 ⟶ 41 lerroa:
== Lasterketak ==
 
=== Egun bateko lasterketa ===
=== Egun bateko lasterketa<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Klasikoak (txirrindularitza)|hizkuntza=eu|data=2019-12-14|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Klasikoak_(txirrindularitza)&oldid=7334389|sartze-data=2020-03-25|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> ===
Egun bateko lasterketak, egun berean hasi eta amaitzen diren lasterketak dira, sarritan [[Klasikoak (txirrindularitza)|klasikoak]] ere deituak. Lasterketa hauen distantzia, orokorrean, itzulietako etapena baino luzeagoa izaten da, 290km-ra arteko distantziekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Road bicycle racing|hizkuntza=en|data=2019-10-30|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Road_bicycle_racing&oldid=923762767|sartze-data=2020-03-25|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>. Lasterketa hauek normalean udaberri edota udazkenean izaten dira.
 
Udaberri aldera Belgika eta Herbeheretan antolatzen dira klasiko gehienak, ohitura handia baitago bertan. Edukitzen duten ezaugarri berezienetako bat harbide segmentuak izan ohi dira, lasterketaren izaera aldatuz. Horien artean honakoak aurkitu ditzakegu: [[Flandriako Tourra]], [[Paris-Roubaix]], [[E3 Harelbeke]], [[Gante-Wevelgem]], [[Omloop Het Nieuwsblad|Omloop Het Niewsblad]] eta [[Kuurne-Bruxelles-Kuurne.|Kuurne-Bruxelles-Kuurne]]. Hala ere udaberrian badira bestelakoak, Ardenetako klasikoak adibidez ([[Amstel Gold Race]], [[La Flèche Wallonne]] eta [[Lieja-Bastogne-Lieja]]) edota Italiakoak ([[Strade Bianche]], lurbidetan, eta [[Milan-San Remo]]).
48 ⟶ 49 lerroa:
 
Azken urteotan, ''[[Monumentu (txirrindularitza)|Monumetu]]'' izenpean, aipaturiko bost klasiko bildu dira, prestigio handieneko egun bateko lasterketak bilakatuz: [[Milan-San Remo]], [[Flandriako Tourra]], [[Paris-Roubaix]], [[Lieja-Bastogne-Lieja]] eta [[Lombardiako Giroa]]. Lasterketa hauek izen berezia hartu dute daukaten ibilbide historikoagatik.
[[Fitxategi:Tour_de_france_jerseys.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Tour_de_france_jerseys.jpg| thumb |240x240px| Frantziako Tourreko sailkapenen maillotak: berdea (erregulartasuna), horia (sailkapen nagusia), zuria (gazterik onena) eta polka dot (mendiko sailkapena)]]
Euskal Herrian ere badago profesionalen lehen mailako klasiko bat, bai emakume zein gizonezkoen kategoriak antolatzen dituena: [[Donostia Klasikoa]]. Urtero maila altueneko txirrindulariak Gipuzkoako hiriburuaren inguretara ekartzen ditu.
 
62 ⟶ 63 lerroa:
Emakumeen kategorian ''[[Emakumezkoen Frantziako Tourra|Grande Boucle Féminine Internationale]]'' (Emakumeen Frantziako Tourra bezala ezagutua) antolatu izan zen 2009. urtera arte. Azken urteotan berriz ere antolatzeko saiakerak egiten ari dira.
 
=== Kriteriuma ===
=== Kriteriuma<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Criterium|hizkuntza=en|data=2019-07-19|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Criterium&oldid=906946188|sartze-data=2020-03-27|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> ===
Zirkuitu labur bati (800m - 10km) bira kopuru bat ematean datzan lasterketa mota da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Critérium|hizkuntza=es|data=2019-08-21|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Crit%C3%A9rium&oldid=118401668|sartze-data=2020-04-09|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>. Normalean lasterketa hauen iraupena egun batekoena baino laburragoa izaten da (ordubete ingurukoa), intentsitate altuko esfortzu ugari elkartuz. Irabazlea, lehenengo amaitzen duena izango da, baina bira kentzen dioten txirrindulari oro (doblatua izan) deskalifikatua izango da. Bira kopurua lasterketa hasi aurretik zehaztuta egongo da.
 
Sarritan hainbat sailkapen mota erabiltzen dira, ikusgarritasuna handitzeko eta profil desberdineko txirrindulariek beren gaitasunak erakusteko. Horretarako, pistako txirrindularitzako [[puntuen lasterketa]]<nowiki/>ko egitura erabiltzen dute<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Points race|hizkuntza=en|data=2018-08-06|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Points_race&oldid=853710924|sartze-data=2020-03-27|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>: aurrez zehaztutako buelta zehatz batzuetan esprinta jokatzen da puntuak banatzeko. Amaieran puntu gehien batzen dituenak sari bat eskurtzeneskuratzen du. Beste lasterketa mota bat [[Eliminazio lasterketa|kanporatze lasterketa]] da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Elimination race|hizkuntza=en|data=2020-03-04|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Elimination_race&oldid=943840334|sartze-data=2020-03-27|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>, hainbat itzuliroitzulitako helmuga zeharkatzen duen azken txirrindularia kanporatuz, bakarra gelditu arte.
 
KriteriumekCriteriumek arrakasta izan dute daukaten ikusgarritasun eta antolatzeko erraztasunagatik. Herrialde askotan amateur mailako txirrindularitzan asko erabiltzen dute ([[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] edota [[Erresuma Batua|Erresuma Batuan]] esaterako), kategoria edo maila desberdinetako lasterketak antolatuz.
[[Fitxategi:Tom_Dumoulin_TT.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Tom_Dumoulin_TT.jpg| thumb |296x296px| [[Tom Dumoulin]], txirrindulariherbeheretar herbeherear etatxirrindularia, erlojupekoan espezialista]]
 
Azken urteotan arrakasta lortzen ari den beste modalitate batek ere kriteriumencriteriumen munduan bere txokoa bilatu du: [[piñoi finkoko txirrindularitza]]. Balaztarik gabeko eta garapen bakarreko bizikleta hauek tradizionalki hirian ibiltzeko erabili diren arren, kriteriumakcriteriumak antolatze hasi dira honelako bizikletekin: [https://www.rad-race.com/ Rad Race] eta [https://redhookcrit.com/ Red Hook] zirkuituak adibidez. Lasterketa horietan teknikak berebiziko garrantzia hartzen du, arriskuzko kirola bilakatuz. [[Fabian Cancellara]], palmares ikaragarriko txirrindulari ohia (txapeldun olinpikoa batik bat), piñoi finkoko lasterketetan dabil, profesional zenetik erretiratuta.
 
=== Erlojupekoa ===
79 ⟶ 81 lerroa:
 
==== Erlojupeko motak ====
[[Fitxategi:Mixed_TTT_relay_netherlands.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Mixed_TTT_relay_netherlands.jpg| thumb |275x275px|Herbeheretako Herbehereetako taldeko emakumeak 2019ko munduko txapelketako taldekako erlojupeko mistoa burutzen]]
Hasteko, erlojupekorik ohikoena [[bakarkako erlojupeko]]a da, non txirrindulariak bere kabuz ahal duen denbora gutxienean osatu behar duen ibilbidea. Munduko txapelketen eta Olinpiar Jokoen parte dira.
 
87 ⟶ 89 lerroa:
 
=== Ultramaratoia ===
Bizikletan ultradistantziaz hitz egiten dugunean, ''[[century ride]]'' deritzon distantzia, hau da, 100 milia (160km), baina luzeagoa den lasterketei buruz ari gara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ultra-distance cycling|hizkuntza=en|data=2019-12-03|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ultra-distance_cycling&oldid=929070307|sartze-data=2020-04-10|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>. Hala ere, egun bateko lasterketa profesional askok gainditzen dute distantzia muga hori, beraz ezingo genuke zehazki definitu. Dena den, ultramaratoi edo ultradistantziak denbora askoko probak izan ohi dira. Lasterketa horiek formatu desberdin askotakoak izan daitezke, etapaka, libreak, laguntzarekin edo gabe, lurzoru desberdin askotakoak... Organu bakar batek erregulatu gabekoak direnez, lasterketa bakoitzak bere arau eta bereizitasuna dauzka.
 
Ultradistantzia lasterketetan ezagunena [[Transcontinental Race]] (TCR) izalgo litzateke. Lasterketa horretan, txirrindulariek 4000km inguruko ibilbidea osatzen dute, Europa zeharkatuz. Parte-hartzaileka kontrolatzeko, GPS-a eraman behar dute txirrindulariek eta kontrol puntu batzuetatik pasatu behar dute kanporatuak ez izateko. Ibilbidea beraien aukera da. Lasterketa honen antolakuntzak ez du hornidurarik eskaintzen, hau da, lasterkari bakoitzak eraman behar du bere jatekoa eta arropa guztia gainean. Lasterkariek ezin diote elkarri lagundu eta arautegiaren arabera "mugimendu guztia gizakiak eragin behar du" (motorrakdebeku etadira eramotorrak horretakoeta aparailuakantzeko debekatuzaparatuak).<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rules|hizkuntza=en-US|url=https://reportage.transcontinental.cc/?page_id=126|sartze-data=2020-04-10}}</ref>.
 
[[Fitxategi:Dirty_Kanza.png|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Dirty_Kanza.png| thumb |325x325px| EF Education First tldeko txirrindulariak, Dirty Kanza gravel lasterketan]]
Beste hainbat lasterketa ere ezagunak dira: [[Race Across America]], [[Red Bull Trans-Siberian Extreme]], [[Race Across The Alps]] edo [[Dirty Kanza]] (Gravel formatoan) adibidez.
 
=== Gravel ===
[[Gravel]] modalitatea, euskaraz ''legar'' bezala itzuliko zena, zolatu gabeko bideak eta errepideak tartekatzen dituen txirrindularitza modalitatea da. Izenak dion bezala, legarra dagoen bideetan egiten da normalean. [[Ziklo-kros|Ziklo-krosseko]]eko modalitatetik datorkigu, ziklo-kroseko bizikletei moldaketak egin eta bizikleta espezializatua sortu zen: g''ravel bike'' delakoa. Hasiera batean bizikleta hauek ''bikepacking'' (abentura moduko ibilaldi luzeak) egiteko sortu ziren, bide desegokietan errepideko bizikleta baina hobeto moldatzen delako eta mendiko bizikleta baina azkarragoa delako. Gaur egun, ordea, lasterketa ugari sortu dira gravel modalitatean eta txirrindulari profesional asko ari dira lasterketa hauetan murgiltzen. Ultradistantziako lasterkari askok ere gravel bizikletak erabiltzen dituzte sarritan, errepide guztietara egokitu ahal izateko.
 
Lasterketa ezagunenak honakoak dira: [[Dirty Kanza]], [[Barry-Roubaix]], [[Dirty Reiver]], [[The Queens Stage Race]], [[The Silk Road Mountain Race]].
 
=== Munduko txapelketa ===
[[Fitxategi:Jersey_rainbow_chrono.svg.png|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Jersey_rainbow_chrono.svg.png| thumb |249x249px| Erlojupeko eta errepideko munduko txapeldunaren [[Ostadar mailotak|ostadar maillotak]]]]
Errepideko txirrindularitzako munduko txapelketak urtero ospatzen diren lasterketak dira. [[Union Cycliste Internationale|Union Cycliste Internationalek]] antolatzen ditu eta honako modalitateak ospatzen dira: [[Klasikoak (txirrindularitza)|egun bateko lasterketak]], [[Erlojupeko|bakarkako erlojupekoak]], [[taldekako erlojupekoak]] eta [[taldekako erlojupeko mistoak]].
 
118 ⟶ 121 lerroa:
UCI da errepideko txirrindularitzaren maila guztiak zehazten dituen erakundea, arau eta erregulazio guztiak sortuz eta betearaziz. Maila frofesionaletarako betekizunak, kirol garbia (doping-a) eta kalitate kontrolak dagozkio erakunde Suitzarrari.
 
==== Velon ====
==== Velon<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Velon|hizkuntza=fr|data=2017-10-25|url=https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Velon&oldid=141921625|sartze-data=2020-04-15|encyclopedia=Wikipédia}}</ref> ====
[[Veon|Veonek]] (errepideko) txirrindularitza profesionaleko sistema ekonomikoa aldatzea du helburu nagusia, non txirrindularitza taldeek lasterketen antolatzaileekin partekatzen dituzten lasterketatik ateratako irabaziak. Erakundea 2014ko azaroak 25ean sortu zen, garai hartako txirrindulari talde batzuen eskutik: Belkin, Garmin-Sharp (gaurko [[EF Education First Pro Cycling|EF Education First]]), Lampre-Merida (gurko [[UAE Team Emirates]]), Lotto-Belisol (gaurko [[Lotto–Soudal|Lotto-Soudal]]), Omega Pharma-Quick Step (gaurko [[Quick-Step Floors|Deceunick Quick-Step]]), Orica-GreenEDGE (gaurko [[Mitchelton–Scott|Michelton Scott]]), Giant-Shimano, [[Sky]] (gaurko [[Team Ineos|Ineos]]), [[Tinkoff-Saxo]] eta [[Trek Factory Racing]]. Gur egun beste hainbat talde batu dira erakundera eta indarra hartzen ari da [[Pro tour|WorldTourraren]] barruan. Hala ere hainbat talderen zuzendari ez daude ados bide horrekin edo oso urrun ikusten dute aukera hori.
 
Erakunde honek, [[Hammer Series|''Hammer Series'']] direlakoa antolatzen du, hiru lasterketaz osatutako taldekako txapelketa bat. [[Europe Tour|UCI Europe Tour]]-aren parte da, UCI-ren Europako liga kontinentala, beraz, maila honetako txirrindularitza taldeek har dezakete parte.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hammer Series|hizkuntza=en|data=2020-03-07|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hammer_Series&oldid=944356540|sartze-data=2020-04-15|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>
 
Azkenik, Velon-en ekintzetako bat lasterketetako informazioa bildu eta eskaintzea izan da, hainbat teknologia erabiliz. Honek arazoak ekarri ditu UCI-rekin, izan ere, Velonek UCI salatu du, Velonek eskuratutako datuak UCIk interes propiorako erabili izanaz. UCI-ko partaide ohi batek, hala ere, ASO-ri ([[Amaury Sport Organisation|Amaury Sport Organization]]) pasatzen dio karga hau, errudunak beraiek direla esanez.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Under the hammer: Velon vs the UCI|hizkuntza=en|url=https://www.cyclist.co.uk/go/7238|aldizkaria=Cyclist|sartze-data=2020-04-15}}</ref>
 
==== ASO<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A.S.O - Official website Amaury Sport Organisation|hizkuntza=en|url=https://www.aso.fr/en|aldizkaria=www.aso.fr|sartze-data=2020-04-16}}</ref> ====
[[Amaury Sport Organisation]] lasterketen antolatzailea da. Izatez, EPA ([[Éditions Philippe Amaury]]) komunikbide talde frantsesaren parte da. ASO hainbat lasterketa antolatzeaz arduratzen da, txirrindularitzan zein beste hainbat kiroletan: [[Automobilismo|automobilen lasterketak]] ([[Iraupen automobilismoa|endurance]], [[Rally|rallyak]]...), [[Golf|golfa]], [[Bela (kirola)|bela]] eta korrikako lasterketak. Hala ere, ezaguna da [[Frantziako Tourra|Frantziako Turra]], [[Espainiako Vuelta]], [[Paris-Roubaix]], [[Paris-Niza]], [[La Madrid Challenge]] (Emakumetan), [[Emakumeen Tour of Qatar]] eta beste hainbat maila goreneko lasterketa antolatzeagatik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Amaury Sport Organisation|hizkuntza=en|data=2020-02-04|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Amaury_Sport_Organisation&oldid=939088018|sartze-data=2020-04-16|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>.
 
=== Espainiako federazioa ===
Espainiako txirrindularitza federazioa (RFEC) Espainiako txirrindularitzako kirol modalitate guztien arduraduna da. Lasterketak erregulatu, txapelketak antolatu (lasterketa eta itzuliak antolatzeaz beste erakunde pribatu batzuk arduratzen dira) eta selekzioa osatzea dira erakundearen egiteko nagusiak. Txirrindlaritzaren promozioa (emakumeen txirrindularitzarena bereziki) eta formakuntza ere bere eginkizun nagusiak dira.
[[Fitxategi:Dklasikoa.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Dklasikoa.jpg| thumb |242x242px| [[Remco Evenepoel]], 2019ko [[Donostia Klasikoa]] irabazi zuenean.]]
 
=== Euskal Herriko federazioak ===
163 ⟶ 166 lerroa:
 
=== Txirrindulari motak (espeziaistak) ===
[[Fitxategi:Marco_Pantani,_1997.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Marco_Pantani,_1997.jpg| thumb |230x230px| [[Marco Pantani]], Alpe d'Huez mendatea igotzen, 1997an.]]
 
==== Eskalatzaileak ====
==== Eskalatzaileak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Climbing specialist|hizkuntza=en|data=2020-03-06|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Climbing_specialist&oldid=944262424|sartze-data=2020-04-17|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> ====
Eskalatzaile deitzen zaie igoeretan (mendateetan normalean) ondo moldatzen diren txirrindulariei. Normalean txirrindulari arinak izaten dira, pisua mugatzaile handia baita malda gora ibiltzean.
 
172 ⟶ 175 lerroa:
Sarritan, eskalatzaile trebeek itzulietako sailkapen nagusietan emaitza esanguratsuak lortzen dituzte, espezialista ez direnek denbora asko galtzen baitute. Hala ere, beste hainbat ezaugarri behar dira itzulien garaipena jokatzeko.
 
==== Erlojupeko espezialistak ====
==== Erlojupeko espezialistak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Time trialist|hizkuntza=en|data=2019-09-09|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Time_trialist&oldid=914785429|sartze-data=2020-04-17|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> ====
[[Fitxategi:Chloe_Dygert_(cropped).jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Chloe_Dygert_(cropped).jpg| thumb |215x215px| [[Chloe Dygert|Chloé Dygert]], munduko txapelduna bakarkako erlojupekoan.]]
 
Erlojupeko espezialistak bakarka ondo moldatzen diren txirrindulariak dira, normalean ibilbide lauetan. Horregatik, ''errodadore'' onak izan ohi dira. Hala ere, txirrindulari horien ezaugarri nagusiak aerodinamika eta potentzia egonkorra mantentzeko gaitasuna dira. Normalean txirrindulari handiak izaten dira erlojupekoan espezialistak, baina badaude salbuespenak ([[Remco Evenepoel]] edota [[Victor Campenaerts]] adibidez).
 
Erlojupekoan txirrindulari espezialista batzuk hauek izan dira: [[Tony Martin]], [[Rohan Dennis]], [[Chloé Dygert]], [[Lisa Brennauer]], [[Vasil Kiryienka]], [[Abraham Olano]] edota [[Haimar Zubeldia]].
 
==== Esprinterrak ====
==== Esprinterrak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sprinter (cycling)|hizkuntza=en|data=2020-02-18|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sprinter_(cycling)&oldid=941374888|sartze-data=2020-04-19|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> ====
Etapa lauetan irabazteko gaitasuna daukaten txirrindulariak dira. Pelotoia amaieraraino elkarrekin iristekotan helmuga zeharkatzen lehenak izan ohi dira, daukaten abiadura puntagatik. Txirrindulari handi eta indartsuak izan ohi dira, pisu handiagokoak. Pisuagatik, hain zuzen, mendateetan arazoak eduki ohi dituzte tropelean mantentzeko.
 
190 ⟶ 194 lerroa:
Historiako klasikomano batzuk hauek dira: [[Fabian Cancellara|Fabin Cancellara]], [[Tom Boonen]], [[Seán Kelly|Sean Kelly]], [[Roger De Vlaeminck]], [[Elisa Longo Borghini]] edo [[Gorka Izagirre]].
 
==== Gregarioak ====
==== Gregarioak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Domestique|hizkuntza=en|data=2019-10-12|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Domestique&oldid=920937931|sartze-data=2020-04-19|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> ====
Gregario (edo ''Domestique'') deritze taldekideen beharretarako dauden txirrindulariei. Izatez ez da espeialitate mota bat, taldean hartzen duten rol bat baizik. Era guzteitako lanak egin ohi dituzte beraien lider edo faboritoentzako: Autotik hornidura ekarri, haizetik babestu, arazo mekanikoak edukiz gero bizikleta utzi, eroriko posibleetatik babestu edota beste hainbat estrategia jokabide.
 
198 ⟶ 202 lerroa:
 
==== Itzulietako espezialistak ====
[[Fitxategi:20180925_UCI_Road_World_Championships_Innsbruck_Women_Elite_ITT_Annemiek_van_Vleuten_850_9507.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:20180925_UCI_Road_World_Championships_Innsbruck_Women_Elite_ITT_Annemiek_van_Vleuten_850_9507.jpg| thumb |321x321px| [[Annemiek Van Vleuten]], 2018ko munduko erlojupeko txapelketa irabazi ostean.]]
 
Txirrindulari batzuen gaitasuna egun bat bestearen atzetik errendimendu gorenean ibiltzea da, hau da, etapa desberdinetan beren gaitasuna mantentzea. Txirrindulari horiek, etapa garaipenak baino, sailkapen nagusia daukate helburu eta horretarako konstanteak izan behar dute egunero.
 
207 ⟶ 212 lerroa:
Euskal Herrian [[Ion Izagirre]], [[Pello Bilbao]] eta [[Mikel Landa]] aipatu ditzakegu gaur egungo itzuli espezialista gisa.
 
==== ''All rounder'' ====
==== ''All rounder''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rouleur|hizkuntza=en|data=2020-02-06|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Rouleur&oldid=939454035|sartze-data=2020-04-19|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> ====
[[Fitxategi:Eddy_Merckx_1966.jpg |link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Eddy_Merckx_1966.jpg| thumb |336x336px| [[Eddy Merckx]], 1966an]]
Ingelesez ''all rouder'' (edo ''rouleur'') gaitasun asko batzen dituztenen deitzen zaie. Txirrindularitzako edozein modalitatetara ondo egokitu diren txirrindulariak bilduko genituzke multzo honetan. Txirrindulari horien gaitasunen artean klasikoak, itzuliak, erlojupekoak zein mendiko etapak daude. Batzuetan esprintak ere.
 
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Errepideko_txirrindularitza"(e)tik eskuratuta