|
** [[Placentalia|Eutheria]] infraklasea
}}
'''Ugaztunak''' (''Mammalia'') [[animalia]] [[ornodun]]en klase bat dira. [[Amniota]] [[endotermiko]]z osatutako [[klado]] bat da,; [[narrasti]]engandik ([[hegazti]]ak barne) desberdintzen dira [[neokortex]]a, [[ile]]a, hiru [[hezurtxo]] [[belarri]]an eta [[ugatz]]ak dituztelako. [[Eme]] guztiek euren kumeak ugatzetatik darien [[esne]]arekin elikatzen dituzte, ugatz horietatik ekoitzia.
Ugaztuna da lurreko animaliarik handiena,handienaː [[balea urdin]]a. Ugaztun lurtar gehienak [[lau-hankako]]ak dira, baina batzuek adaptazioak garatu dituzte [[itsas ugaztun|itsasoan]], [[animalia hegalari|airean]], [[arborikola|zuhaitzetan]], [[fosorial|lur azpian]] edo [[bipedalismo|bi hanken]] gainean ibiltzeko. Ugaztunen arteko talderik handiena, [[Placentalia]], [[karena]]dun animaliez osatuta dago, euren [[umeki]]a [[haurdunaldi]]an zehar elikatzeko aukera ematen diena. Ugaztunik txikiena ''[[Craseonycteris thonglongyai]]'' da, 30-40 milimetrokoa, eta handiena balea urdina, 30 metrorekin. [[Arrautz]]ak erruten dituzten bost [[Monotremata]]k kenduta, beste ugaztun guztiek [[erditze]]n dute. Ugaztunen sei ordenarik handienak Placentalia taldekoak dira. Ugaztunen ordenarik handiena [[karraskari]]ena da, [[saguzar]] eta [[Soricomorpha]] ordenek jarraitua. Hurrengo hiru talderik handienak erabiltzen den sailkapenaren araberakoak dira: [[primate]]ak ([[tximino]]ak, [[lemur]]rak eta [[gizaki]]ak barne), [[Cetartiodactyla]] ([[zetazeo]]ak eta [[artiodaktilo]]ak) eta [[Carnivora]] ([[katu]]ak, [[txakur]]rak, [[foka]]k...).
[[Taxon|Taxoi]] [[monofiletiko]] bat da, hau da, taldean dauden guztiek arbaso komun bakarra dute. Arbaso hau [[Triasiko]]an bizi izan zen, orain dela 200 milioi urte. [[Synapsida|Sinapsidoen]] kladoaren barruan daude, desagertutako [[pelikosauro|pelikosaurio]] eta [[cynodontia|zinodontoekin]] batera. Gaur egungo [[Therapsida|terapsidoak]] [[Mesozoiko]]aren hasieran banatu ziren. Ordena gehienak [[Paleogeno]]an eta [[Neogeno]]ak sortu ziren, [[Kretazeo-Tertziarioko iraungipen masiboa]]ren ostean [[dinosauro]]ak desagertu zirenean, eta Lurreko animalia dominanteak izan dira azken 66 milioi urtetan zehar.
|
