Oñatiko ituna (Lehen Karlistaldia): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{wikitu}}{{batu|Bergarako besarkada}}
'''[http://olaitturri.blogspot.com/2019/01/onatiko-ituna-lehen-karlistadan.html Oñatiko ituna]'''k ezarri zuen.Euskal Herrian [[1833]]<nowiki/>tik [[1839]]<nowiki/>ra iraun zuen [[Lehen Karlistaldia]] gerraren amaiera. Alde baten [[Karlos Maria Isidro Borboikoa|Karlos Maria Isidro Borboikoaren]], "Karlos V.” erregegaiaren aldeko karlistak, eta bestean [[Maria Kristina Borboikoa]]<nowiki/>ren defendatzaileak ziren liberalak borrokatu ziren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Guerras Carlistas (1833-1876)|url=http://pares.mcu.es:80/ParesBusquedas20/catalogo/description/3116479|aldizkaria=PARES|sartze-data=2019-11-24}}</ref>. Espainiako historiografian Zazpi Urteko Gerra edo Lehen Gerra Zibila bezala ere ezagutzen zen.
8 ⟶ 7 lerroa:
Lehen urteetan, karlisten tropen garaipenak gehiago izan ziren <ref>{{Erreferentzia|izena=Alfonso|abizena=Bullón de Mendoza|izenburua=La Primera Guerra Carlista|argitaletxea=Universidad Complutense de Madrid, Servicio de Publicaciones|hizkuntza=es|abizena2=Bullón de Mendoza|izena2=Alfonso|data=2002|url=https://eprints.ucm.es/2323/|sartze-data=2019-11-24}}</ref>. Harik eta [[Bilbo]]<nowiki/>ko setioan jasotako zauriaren ondorioz, [[Tomas Zumalakarregi|Zumalakarregi]] jenerala [[1835]]<nowiki/>an hil arte<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Desperta Ferro: Historia moderna|hizkuntza=es|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/revista?codigo=21495|aldizkaria=Dialnet|sartze-data=2019-11-24}}</ref>. [[Rafael Maroto]] jeneralak ordezkatu zuen buruzagitzan, baina hurrengo urteko [[Lutxanako gudua|Lutxana]]<nowiki/>ko bataila garrantzitsua liberalak irabazi zutenean, joera guztiz aldatu zen.
▲Alde bietako hildakoak hirurogei milatik gora zirela kontuan hartuta, eta liberalen garaipena ziurtzat joz, Esparterok gerra amaitzea onetsi zuen. [[:en:Lord_John_Hay_(Royal_Navy_officer,_born_1793)|Lord John Hay]] eta [https://books.google.es/books?id=FTMKJ_UW5UMC&pg=PA143&lpg=PA143&dq=colonel+wilde+1839&source=bl&ots=CJmPGuhd2Q&sig=ACfU3U1tOFF2tD4cw4oGz6BVK3fwANXmQA&hl=es&sa=X&ved=2ahUKEwj42r2vrIHmAhWS2BQKHXPoA6wQ6AEwAXoECAkQAQ#v=onepage&q=colonel%20wilde%201839&f=false Wylde koronel] britainiarren bitartekaritza lanei esker, 1939ko abuztuaren hogeita seian jeneral biak [[Abadiño]]<nowiki/>n elkartu ziren, itunaren foruei buruzko mamian adostasunera ailegatu gabe. Esparteroren tropak aurrera jarraitu zuten, hurrengo egunean Oñati konkistatuz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Antonio Pirala|hizkuntza=es|data=2019-02-01|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonio_Pirala&oldid=113685461|sartze-data=2019-11-24|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>. Egoeraren larria ikusita, Marotok bere konfiantzazko bi jeneral bidali zituen negoziazioak amaitzera.
=== Itunaren sinbolismoa ===
19 ⟶ 17 lerroa:
<nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/>[[Fitxategi:Primera Guerra Carlista.svg|thumb|Bataila eremuen mapa]]Hala ere, karlisten [[batailoi]] gehienak, hogeita zazpi hain zuzen, ez zeuden ados gerra amaitzeko baldintzekin. Eta soldadu asko ez zegoen prest armak entregatzeko. Bestalde, Karlos erregegaia [[Frantzia]]<nowiki/>rako bidean zen jadanik<ref>{{Erreferentzia|izena=Alfonso Bullón de Mendoza Gómez de|abizena=Valugera|izenburua=La expedición real: auge y ocaso de don Carlos|data=1986|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=86560|isbn=978-84-86593-00-1|sartze-data=2019-11-24}}</ref>, armadako ofizial eta soldadu askorekin, eta beste batzuk [[Amerika|Ameriketa]]<nowiki/>rako eta [[Filipinak|Filipineta]]<nowiki/>rako bidea hartua zuten.▼
▲
Karlisten aldetik Urbiztondo jenerala arduratu zen batailoiak Bergarara bideratzen, eta abuztuaren hogeita hamaikan Espartero eta Maroto jeneralek "[[Bergarako besarkada]]"rekin<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bergarako besarkada - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/bergarako-besarkada/ar-6144/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2019-11-24}}</ref> agertu zuten Lehen Karlistaldiaren amaiera, batailoi karlisten eta liberalen aurrean ituna berriro sinatuz, eta besarkada batekin adostasuna antzeztuz. Baina agindutako batailoi karlista denak ailegatu ez zirenez, ondorengo egunetan beste hiru bider errepikatu zuten zeremonia bera. Guztira, hamasei batailoi karlista agertu ziren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Abrazo de Vergara y Convenio de Oñati|hizkuntza=es-ES|url=https://espanafascinante.com/leyenda-de-espana/leyendas-de-pais-vasco/abrazo-de-vergara-bergara-convenio-de-onati/|aldizkaria=España Fascinante|sartze-data=2019-11-24}}</ref>.
29. lerroa:
1. artikulua: Baldomero Espartero Kapitain Jeneralak gogotsu gomendatuko dio Gobernuari, Gorteei foruak ematea edo aldatzea formalki proposatzeko konpromisoa betetzeko.
2. artikulua: Rafael Maroto teniente-jeneralaren armadako jeneralen, buruzagien, ofizialen eta enparau gizonen lanak, graduak eta kondekorazioak onartuko dira; Marotok guztien zerrenda aurkeztuko du armen arabera eta askatasun osoa izango dute [[Espainiako 1812ko Konstituzioa|1837ko Konstituzioa]], [[Elisabet II.a Borboikoa (Espainia)|Isabel II]].aren tronua eta horren ama ohoragarriaren erregeordetza defendatzen jarraitzeko; armak utzi nahi dituztenak, ordea, etxera itzuliko dira.[[Fitxategi:Convenio de Vergara.jpg|thumb|Oñatiko itunaren testua]]3. artikulua: Gure zerbitzuan jarraitzeko erabakia hartzen dutenak Armadako taldeetan sartuko dira, bai osoko soldadu gisa bai supernumerario moduan, beren armari dagokion ikuskapen-eskalan duten ordenaren arabera.▼
▲2. artikulua: Rafael Maroto teniente-jeneralaren armadako jeneralen, buruzagien, ofizialen eta enparau gizonen lanak, graduak eta kondekorazioak onartuko dira; Marotok guztien zerrenda aurkeztuko du armen arabera eta askatasun osoa izango dute [[Espainiako 1812ko Konstituzioa|1837ko Konstituzioa]], [[Elisabet II.a Borboikoa (Espainia)|Isabel II]].aren tronua eta horren ama ohoragarriaren erregeordetza defendatzen jarraitzeko; armak utzi nahi dituztenak, ordea, etxera itzuliko dira
3. artikulua: Gure zerbitzuan jarraitzeko erabakia hartzen dutenak Armadako taldeetan sartuko dira, bai osoko soldadu gisa bai supernumerario moduan, beren armari dagokion ikuskapen-eskalan duten ordenaren arabera.
4. artikulua: Etxera itzultzea erabakitzen duten jeneral edo brigadierrek, kuartela eskuratuko dute eskatzen duten lekuan, arauz dagokien soldatarekin: buruzagi eta ofizialek lizentzia mugagabea edo erretirokoa eskuratuko dute arauz dagokien moduan. Inork aldi baterako lizentzia nahiko balu, dagokion armaren inspektorearen bidez eskatu beharko du eta onartua izango zaio, atzerritarren kasuan salbuespenik egin gabe; kasu horretan, Baldomero Espartero Kapitain Jeneralaren eskaria egin ostean, hark dagokion pasaportea emango die eta, aldi berean, eskariak abiaraziko ditu Maiestatearen onarpena gomendatuz.
| |||