Stonewalleko istiluak: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
1. lerroa:
[[Fitxategi:Stonewall_Inn_1969.jpg|thumb|[[Stonewall Inn]], 1969an. Leihoko seinalean irakur daiteke: "Guk, homosexulok, gure jendeari eskatzen diogu, mesedez, laguntzeko kalean eta Vilagean jarrera baketsu eta isil bat izaten. —[[Mattachine Society|Mattachine]]."<ref name="Carter">{{Erreferentzia|izena=Carter, David,|abizena=1952-|izenburua=Stonewall : the riots that sparked the gay revolution|argitaletxea=St. Martin's Press|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/54079526|isbn=0312342691}}</ref>]]
'''Stonewalleko istiluak ''' (beste itzulpen batzuetan, '''Stonewalleko altxamendua''' edo '''Stonewall matxinada''') [[1969]]ko [[ekainaren 28]]an poliziak hainbat [[gayLGBT|gayren]]ren aurka<ref group="oh">Gertakarien garaian "gay" hitza erabiltzen zen LGBT komunitatea izendatzeko</ref> aurka egindako sarekaden aurrean emandako erantzun espontaneo eta bortitzari ematen zaion izena da. Sarekada [[New York]]eko [[Greenwich Village]]n zegoen [[Stonewall Inn]] tabernan izan ziren. [[Ameriketako Estatu Batuetako LGBT eskubideak|Ameriketako Estatu Batuetako LGBT eskubideen]] aldeko borroka modernoaren gertakari garrantzitsuenetzat hartzen da, [[gay askapen]]aren bidean emandako pauso garrantzitsua.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Office of Relevancy, Diversity and Inclusion (U.S. National Park Service)|hizkuntza=en|url=http://www.nps.gov/diversity/stonewall.htm|sartze-data=2017-06-27}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Tumulty|izena=Karen|izenburua=Obama invokes gay rights in inaugural address|url=https://www.washingtonpost.com/politics/obama-invokes-gay-rights-in-inaugural-address/2013/01/21/78bbc410-6409-11e2-b84d-21c7b65985ee_story.html|sartze-data=2017-06-27}}</ref>
 
AEBko gayek [[1950eko hamarkada|1950]] eta [[1960ko hamarkada]]tan gayen aurkako sistema legala zuten aurrez aurre.<ref group=oh>Illinoisek [[sodomia]] 1961an deskriminalizatu zuen, baina Stonewalleko istiluen garaian beste estatu guztiek homosexualen sexu-ekintzak kriminalizatzen zituzten, baita etxe edo eremu pribatuan zeuden eta baimena ematen zuten helduen artean ere. Sexu bereko bi helduen artean baimendutako sexu harremanak izateagatik euren etxeetako pribatutasunean, isun batetik bost, hamar edo hogei urterako gartzela zigorreraino jaso zezaketen, baita bizi osoko zigorra ere. 1971an hogei estatuk "sexu psikopatiaren" aurkako legeak zituzten homosexualak bakarrik homosexual izateagatik atxilotzeko aukera ematen ziena. [[Pennsylvania]] eta [[Kalifornia]]n sexu delito hau zela eta psikiatriko batera eraman zitzaketen bizitza osorako, eta zazpi estatutan [[zikiratze]]a aurreikusten zen. 1950 eta 1960ko hamarkadatan, zikiratzea, [[emetiko]]ak, [[hipnosi]]a, [[elektroshock terapia]] eta [[lobotomia]] erabitzen zituzten psikiatrek homosexualak "sendatu" ahal izateko.</ref><ref name="Carter" /> Lehenengo [[homofilia]]ren aldeko AEBko taldeek adierazi zuten gayak jendartean normaltasunez bizi zitezkeela, eta homosexual zein [[heterosexual]]entzat hezkuntza ez-konfrontazional berdina ematea proposatzen zuten. 1960ko hamarkadako azken urteetan, hala ere, mugimendu sozial handiak izan ziren AEBn, [[Eskubide Zibilen Mugimendua]], [[1960ko hamarkadako kontrakultura]] edo [[Vietnamgo Gerraren aurkako mugimendua]] kasu. Mugimendu hauek eta Greenwich Villagen zegoen inguru liberalak Stonewalleko istiluak katalizatzen lagundu zuten.