Shetlandak: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor web edizioa
tNo edit summary
14. lerroa:
}}
 
'''Shetlandak''' edo '''Shetland uharteak'''<ref>{{Web erref|izenburua=159. araua|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0159.pdf|argitaletxea=Euskaltzaindia|sartze-data=2010-10-12}}</ref> ([[ingeles]]ez eta [[eskoziera]]z ''{{lang-sco|Shetland Islands''}}; antzinako [[norvegiera]]z ''{{lang-non|Ȝetland'' edo ''Hjaltland''}}; Antzineko gaeleraz ''Innse C[h]ait'' eta gaur egungo [[Eskoziako gaelera{{lang-gd|gaeleraz]] ''Sealtainn''}}) [[Ipar itsasoa|Ipar Itsasoan]] daude kokatuta, [[Eskozia]] eta [[Norvegia]]ren artean. Administratiboki, eskualde eskoziarra da [[1472]]ko [[otsailaren 20]]tik. ''Hjaltland'' izen zaharra zen.
 
1466 km2-ko azalera dauka eta 2012ko erroldaren arabera 23.210 biztanle ditu. Uhartedi honek [[Lerwick]] du hiriburu eta burgoburgu bakar.
 
== Historia ==
Shetlandak VIII. eta IX. mendeetan kolonizatu zituzten [[vikingobikingo]]ek. XIII. mendetik aurrera Shetlandekiko Eskoziako erregeen interesa piztu zen, XV. mendean [[Orkadak|Orkadetako]] Stewart familiak eskuratu zituen baina hauek gartzelaratzeankartzelatzean 1609an Eskoziako koroak bere gain hartu zituen uhartedi biak.
 
Hurrengo mendeetan merkataritza nabarmen bultzatu zen, itsasbideen pausaleku bihurtu baitzen ingeles, alemaniar eta eskandinaviarrentzat. XVIII. mendean [[Napoleondar Gerrak|Napoleondar Gerretan]] borrokatzeko [[Royal Navy]] itsas armada britainiarrak 3.000 shetlandar hartu zituen baina oso gutxi itzuli ziren. 1861 eta 1881 artean 8.000 pertsonak emigratu ere egin zuten eta XIX. mende bukaerarako uhartediaren %90a 32 pertsonen esku zegoen. 1880an arrantzaren industriak bultzada ekonomiko berria eman zien uharteei.
 
[[Lehen Mundu Gerra]]n ere Shetlandek aperpaper garrantzitsua jokatu zuten. Gurutzatuen 10. eskuadroiak bertan hartu zuen egoitza eta 1917an 4.500 itsasontzi atera ziren Lerwicketik konboien eskolta lanak egiteko. Bigarren Mundu Gerran ere antzeko lanak egin zituen, oraingoan Norvegiarren flota izan zen bertan.
 
XX. mendearen bukaeran petrolioa aurkitu zen bertako uretan, Europako erreserba handienetakoa gainera. Independentzia mugimendu txiki bat abiatu da honen harira.
 
== Klima ==
<div style="width:75%">
{{Klima
|location = Lerwick, 82m82 aslm., 1981-2010, extremesmuturrekoak 1922-
|metric first = yes
|single line = yes
139 ⟶ 138 lerroa:
|Dec sun = 18.1
|Year sun = 1109.9
|source 1 = MetOffice,<ref>{{cite weberreferentzia
|url= http://www.metoffice.gov.uk/climate/uk/averages/19812010/sites/lerwick.html|titleizenburua=Lerwick 1981–2010 averages|publisheregilea=UKMO|accessdatehizkuntza= 13 September 2012en}}</ref>
|source 2 = Shetland Govt,<ref>{{cite weberreferentzia
|url=http://www.shetland.gov.uk/council/documents/18170-Shet-in-Statistics.pdf |titleizenburua=Climatological Information for Lerwick, United Kingdom|publisheregilea=shetland.gov.uk|hizkuntza=en}}</ref>|date=November 2011}}
</div>
 
== Herri nagusiak ==
157 ⟶ 156 lerroa:
! # !! Uhartea !! ''Eskoziako gaeleraz'' !! Azalera ([[Hektarea|ha]])!! Populazioa (biz) !! Altuera (m) !! Herri nagusia
|-
| 1 || [[Mainland (Shetlandak)|Mainland]] || ''Mòr-thìr (Sealtainn)'' || align=center|96.879 || align=center|18.765 || align=center|450 || [[Lerwick]]
|-
| 2 || [[Yell (Shetlandak)|Yell]] || ''Yell'' || align=center|21.211 || align=center|966 || align=center|205 || [[Mid Yell]]
205 ⟶ 204 lerroa:
 
== Ikus, gainera ==
* [[Britainiar uharteak|Britainiar Uharteak]]
* [[Hego Shetlandak|Hego Shetland]]
 
== Kanpo loturak ==
215 ⟶ 214 lerroa:
{{Eskoziako konderri aurkibidea}}
 
[[Kategoria:Shetlandak| ]]