Shetlandak edo Shetland uharteak[1] (ingelesez eta eskozieraz: Shetland Islands; antzinako eskandinavieraz: Ȝetland edo Hjaltland; Antzineko gaeleraz Innse C[h]ait eta gaur egungo Eskoziako gaeleraz: Sealtainn) Ipar Itsasoan daude kokatuta, Eskozia eta Norvegiaren artean. Administratiboki, eskualde eskoziarra da 1472ko otsailaren 20tik. Hjaltland izen zaharra zen.

Shetlandak
 Erresuma Batua
Administrazioa
Estatu burujabe Erresuma Batua
Herrialdea Eskozia
ISO 3166-2GB-ZET
HiriburuaLerwick
GobernuburuaShetland Islands Council (en) Itzuli
Geografia
Koordenatuak60°21′25″N 1°15′38″W / 60.35685°N 1.26068°W / 60.35685; -1.26068
Azalera[convert: invalid number] km²
Punturik altuenaRonas Hill (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria23.210 (2012)
220 (2018)
DentsitateaAdierazpen errorea: Ustekabeko < eragilea bizt/km²
Hizkuntza ofizialaingeles eta eskoziera
Ordu eremuaUTC±00:00
shetland.gov.uk

1466 km2-ko azalera dauka eta 2012ko erroldaren arabera 23.210 biztanle ditu. Uhartedi honek Lerwick du hiriburu eta burgu bakar.

Historia

aldatu

Shetlandak VIII. eta IX. mendeetan kolonizatu zituzten bikingoek. XIII. mendetik aurrera Shetlandekiko Eskoziako erregeen interesa piztu zen, XV. mendean Orkadetako Stewart familiak eskuratu zituen baina hauek kartzelatzean 1609an Eskoziako koroak bere gain hartu zituen uhartedi biak.

Hurrengo mendeetan merkataritza nabarmen bultzatu zen, itsasbideen pausaleku bihurtu baitzen ingeles, alemaniar eta eskandinaviarrentzat. XVIII. mendean Napoleondar Gerretan borrokatzeko Royal Navy itsas armada britainiarrak 3.000 shetlandar hartu zituen baina oso gutxi itzuli ziren. 1861 eta 1881 artean 8.000 pertsonak emigratu ere egin zuten eta XIX. mende bukaerarako uhartediaren %90a 32 pertsonen esku zegoen. 1880an arrantzaren industriak bultzada ekonomiko berria eman zien uharteei.

Lehen Mundu Gerran ere Shetlandek paper garrantzitsua jokatu zuten. Gurutzatuen 10. eskuadroiak bertan hartu zuen egoitza eta 1917an 4.500 itsasontzi atera ziren Lerwicketik konboien eskolta lanak egiteko. Bigarren Mundu Gerran ere antzeko lanak egin zituen, oraingoan Norvegiarren flota izan zen bertan.

XX. mendearen bukaeran petrolioa aurkitu zen bertako uretan, Europako erreserba handienetakoa gainera. Independentzia mugimendu txiki bat abiatu da honen harira.

      Datu klimatikoak (Lerwick, 82 m., 1981-2010, muturrekoak 1922-)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 11.7 11.7 13.3 16.1 20.7 23.3 23.4 21.5 19.4 17.2 13.9 12.2 23.4
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 5.9 5.5 6.4 8.1 10.4 12.4 14.3 14.5 12.8 10.2 7.8 6.3 9.6
Batez besteko tenperatura (ºC) 3.9 3.5 4.2 5.8 7.9 10.1 12.1 12.4 10.8 8.3 5.9 4.3 7.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 1.8 1.5 2.0 3.5 5.4 7.7 9.9 10.2 8.7 6.4 3.9 2.2 5.3
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) −8.9 −7.3 −8.3 −5.7 −2.8 -0.6 3.3 1.7 -0.6 -3.3 −5.7 −8.3 −8.9
Euria (mm) 142.6 120.8 124.6 70.4 53.4 58.2 66.8 83.7 106.3 141.5 146.0 142.6 1256.8
Euri egunak (≥ 1.0 mm) 21.6 18.5 19.9 14.1 10.8 11.0 12.1 12.9 16.7 20.8 21.4 21.8 201.6
Eguzki orduak 27.2 55.2 94.1 131.8 181.0 146.2 124.4 127.9 101.3 68.8 33.8 18.1 1109.8
Iturria (1): MetOffice,[2]
Iturria (2): Shetland Govt,[3]

Herri nagusiak

aldatu

Lerwick da herri bakarra, gainontzekoak herrixkak dira.

  1. Lerwick (hiriburua, 6.958 biztanle)
  2. Scalloway (1.159 biz)
  3. Symbister (797 biz)
  4. Brae (690 biz)

Uharteak

aldatu

Uharte nagusiak

aldatu
# Uhartea Eskoziako gaeleraz Azalera (ha) Populazioa (biz) Altuera (m) Herri nagusia
1 Mainland Mòr-thìr (Sealtainn) 96.879 18.765 450 Lerwick
2 Yell Yell 21.211 966 205 Mid Yell
3 Unst Unst 12.068 632 284 Baltasound
4 Fetlar Fetlar 4.078 61 158 Houbie

Uharte populatuak

aldatu

Shetlandeko lurraldea 100 uharte osatzen dute, horietatik 15 baino ez daude populaturik.

Ondasun nabarmenak

aldatu

Erreferentziak

aldatu
  1. 159. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-10-12).
  2. (Ingelesez) UKMO. Lerwick 1981–2010 averages. .
  3. (Ingelesez) shetland.gov.uk. Climatological Information for Lerwick, United Kingdom. .

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu