Perovskita (egitura): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa:
'''Perovskita egitura''' zenbait materialek duten egitura mota bat da, kaltzio titanio oxidoak ([[kaltzio|Ca]][[titanio|Ti]][[oxido|O]]<sub>3</sub>) duenaren parekoa dena. Bere formula orokorra <sup>XII</sup>A<sup>2+</sup><sup>VI</sup>B<sup>4+</sup>X<sup>2−</sup><sub>3</sub> da, [[oxigeno]]a aurpegien erdian izanik. Perovskiten izendapena izen bera duen [[perovskita|mineraletik]] dator. Mineral hori [[Ural|Ural mendietan]] aurkitu zuen lehen adiz [[Gustav Rose]] ikertzaileak, 1839an, eta [[Lev Perovski]] errusiar [[mineralogia|mineralogoaren]] ohorez eman zion izena.
 
== Ezaugarriak ==
Perovskitek, beren egiturarengatik ezohiko propietateak dituztenez, interes handiko [[Material|materialakmaterial]]ak dira. Gaur egungo garapen teknologikorako eta etorkizuneko eskaera sozialak asetzeko ikerkuntzan perovskitazko materialak interes eta aplikazio asko dituzte: [[Laser|laserretanlaser]]retan, elektrodo katalitikoetan, [[Eguzki plaka|eguzki zeluletan]] eta memoriazko gailuetan ([[Ordenagailu|ordenagailuetanordenagailu]]etan) erabiltzen hasi dira.<ref>F.Lindberg “Studies of Oxygen Deficient Complex Cobaltates with Perovskite Related Structures.” Doctoral thesis in Structural Chemistry, Stockholm (2006) Pág: 6.</ref>
[[Fitxategi:Katioien koordinazioa perovskiten.png|thumb|Perovskiten ABO3 estruktura ezkerrean A katioia gelaxkan zentratua eta eskubian B katioia gelaxkan zentratua.]]
 
Perovskitek ABO<sub>3</sub> egitura dute non A eta B [[Metal|metalakmetal]]ak diren eta O oxigenoa den. [[Oxigenoa]] duten perovskitak oso ohikoak izan arren [[Fluor|fluorrezkofluor]]rezko (KNiF<sub>3</sub>) eta metalezko perovskitak ere badaude. Normalean A [[Bolumen (espazioa)|bolumen ]] handiko [[katioi]] bat izaten da eta B tamaina txikiagoko katioia.<ref>E. Gutiérrez Ríos, “Química Inorgánica”, Reverté (2a ed. Rev.) (1988). Pág: 738.</ref> Kristaletan [[Polaritate magnetiko|polarizazio]] egonkor bat aurkitzen da, [[Dipolo magnetiko|dipoloak]] daude [[kristal]] barnean. Honek material [[ferroelektrikoa|ferroelektrikoak]]k (eremu elektriko baten menpe ioiak mugitzea, fenomeno itzulgarria eremu magnetikoa kentzean) eta [[piezoelektrikoa|piezoelektrikoak]]k (efektu bera eremu magnetiko baten menpe jarri ordez presiopean jarriz) izatea eragiten du. Ondorioz [[Energiaenergia mekaniko|energia mekanikoa]]a [[Energiaenergia elektriko|energia elektrikoan]]an bilakatzen dute eta alderantziz. Horregatik aplikazio asko dituzte: mikrofonoetan, itsaspeko [[Sonar|sonarretansonar]]retan, bibrazio sentsoreetan, [[Ultrasoinu|ultrasoinuenultrasoinu]]en transduktoreetan, bozgorailuetan, etab.
[[Fitxategi:Perovskita kubikoa eta tetragonala.png|thumb|KNiF<sub>3</sub> perovskita kubiko primitiboa eta KCuF<sub>3</sub> perovskita tetragonal primitiboa.]]