Kolonialismo: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
15. lerroa:
Frantsesek Asiaren Hego-ekialdera eta Afrikaren Ipar eta Mendebaldera jo zuten; hau izan zen Europako potentzia handiek beraien artean banatu zuten azken kontinentea. [[Lehen Mundu Gerra]]ren aurreko hamarkadetan, [[Alemania]] ere saiatu zen Afrikako lurralde eta aberastasunak ustiatzen. [[Errusia]]k ere hartu zuen parte kolonizazioan eta ekialdera zabaldu zuen bere inperioa, [[Uralak|Uraletatik]] [[Ozeano Barea|Ozeano Bareraino]].
XV.mendearen hondarraz gero, aurkikuntza geografikoekin batera munduko mapa zabaldu egin zen. Ordudanik, europarrak beste kontinenteez interesatzen hasi ziren, lurralde birjinak eta aberastasun ezezagunak baitzituzten hauek. Lau [[mende iraun zuen kolonizazioaren hasiera izan zen eta ia mundu osoa Europaren mende jarri zuena.
Lurralde berrietako [[baliabide natural]]ak ustiatzea ([[kafe]]a, [[kakaoa, [[azukre]]a, [[kotoi]]a, meatzeak, etab.) nazio kolonizatzaileen leia espantsionista eta kontraerreformak bideratu zuen izpiritu misiolaria erabakigarriak izan ziren kolonizatze-prozesuan. Gerora, batez ere industrializazioaren garaian hasita, kolonietako [[lehengai]]en beharra izan zen nagusi. Nazio kolonizatzaile aitzindarien artean Espainia (Ertamerika eta Hegoamerika), Portugal ([[Brasil]]), Britainia Handian eta Frantzia (Iparramerika) nabarmentzen dira. Ameriketako koloniek askatasuna lortu zutenean, beste kontinente guztiak helburu komertzial eta politikoekin esploratu zituzten. Asia eta Afrika batez ere.
21. lerroa:
Espainiak eta Portugalek XV. eta XVI. mendeetan ekin zioten kolonizazioari hurrenez hurren. Denborarekin, Portugalen botere-eremua Brasildik India, [[Indonesia]]ko Espezieen irlak eta Asiako kostalderaino hedatu zen. Espainiar konkistatzaileek Amerikako oso lurralde zabalak okupatu zituzten, bide batez beren [[hizkuntza]], erlijioa eta kultura inposatuz.
XVII. mendean Herbehereak bota egin zituzten portugesak Indonesiatik. Frantses eta Ingelesek, elkarrekiko lehian, Iparramerikan eta Indian kokatu zituzten haien jabegoak. Lehia askoren ondoren, potentzia kolonial handiena izatera heldu zen Britania Handia XVIII. mendean, eta itsasoko nagusitasunarekin bere inperio koloniala kontinente guztietara hedatu zuen. Ameriketako Estatu Batuetan independentziaz gero, britaniarren indar koloniala gainbehera hazi zen eta poliki-poliki, lehenago britaniar koloniak izan eta gaur herrialde autonomo eta independenteak direnek Commonwealth elkartea sortu zuten.
Frantsesek Asiaren Hego-Ekialdera eta Afrikaren Iparraldera eta Mendebaldera jo zuten; hau izan zen Europako potentzia handiek beraien artean banatu zuten azken kontinentea. Lehenengoko mundu-gerraren aurreko hamarkadetan, Alemania ere saiatu zen Afrikako lurralde eta aberastasunak ustiatzen. [[Errusia]]k ere zuen parte kolonizazioan eta ekialdera zabaldu zuen bere [[inperio]]a, Uraletatik [[Ozeano Barea]]raino.
== NBE eta kolonialismoa ==
| |||