Kantonalismo: berrikuspenen arteko aldeak

52 bytes removed ,  duela 5 urte
t
Robota: Aldaketa kosmetikoak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Luistxo (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa:
'''Kantonalismoa''' 19. eta 20. mende hasieran [[Espainia|Espainian]]n garatu zen korronte politiko bat izan zen, zeinaren helburua zen [[Estatu burujabe|estatuaren]] egitura behetik gora [[Federalismo|federalki]] osatzea, oso autonomia handiko '''kantoien''' bidez.
 
'''Kantonalismoa''' 19. eta 20. mende hasieran [[Espainia|Espainian]] garatu zen korronte politiko bat izan zen, zeinaren helburua zen [[Estatu burujabe|estatuaren]] egitura behetik gora [[Federalismo|federalki]] osatzea, oso autonomia handiko '''kantoien''' bidez.
 
== Ezaugarri politikoak ==
 
Politikoki, [[Federalismo|federalismoafederalismo]]a dago kantonalismoaren jatorrian, baina izaera erradikal ezkertiar nabarmen bat zuen: aberastasunaren banaketa, eta langile-klasearen bizibidearen hobetzea ziren bere zioetako bat. Espainiako 19. [[Langileen mugimendu|langile mugimendua]]<nowiki/>ren adierazpideetako bat izan zen kantonalismoa, eta Espainiako anarkismoaren aurrekari ere izan zen.
 
Helburu gisa ezarri nahi zen estatua izan behar zuen konfederazio bat, herri edo hiri unitate independentez osatua. Unitate horiek, kantoiak, nolabait, [[Antzinako Grezia|Antzinako Greziako]]ko [[polis]] haiek bezala izan behar ziren.
 
== Gertaera historikoak ==
[[Fitxategi:Cantonvalencia1873.png|eskuinera|thumb| Valentziako kantoiaren zigilua, 1873koa.]]Kantonalismoaren lehen une politiko garrantzitsua gertatu zen [[Espainiako Lehen Errepublika]] ezarri zenean, 1873. urtean. Irailaren 12an [[Cartagena]] hirian hasi zen Kantoien Matxinada, eta handik azkar hedatu zen [[Valentziako probintzia|Valentzia]] eta [[Andaluzia|Andaluziara]]ra (batez ere, [[Granada (Espainia)|Granada]]). Espainiako barnealdean ere ezarri ziren kantoiak [[Salamancako probintzia|Salamanca]] eta [[Ávilako probintzia|Ávila]]<nowiki/>n, eta saioak [[Extremadura]]<nowiki/>ko zenbait herritan: [[Coria]], [[Hervás]] eta [[Plasencia]]. [[Francesc Pi i Margall|Pi y Margall]] presidentea jarrera kantonalista eta federalistakoa zen neurri batean, baina prozesuaren kontra jarri zen, eta azken batean, bere kargu galera ere eragun zuen horrek. Bere ondorengo [[Nicolás Salmerón]]<nowiki/>ek errepresioaren bidez zapaldu zituen kantoiak, eta bereziki militarrak erabili zituen azken kantoia, [[Cartagena]], menderatzeko.
 
20. mendean, [[Espainiako Gerra Zibila]]<nowiki/>ren garaian, zenbait eskualdetan ekimen kantonalistak garatu ziren, entitate autonomo eta burujabeak ezartzeko, eta haien bidez berregiteko estatua. Esate baterako, 1937ko abuztuan, Asturias eta Leongo Kontseilu Burujabea osatzen saiatu ziren indar iraultzaileak.
<nowiki/>{{Argitu behar}}