Arto-irin: berrikuspenen arteko aldeak

Arto-irinaren jatorria [[Amerika|Ameriketako]] lurraldeen garai prehispanikoan dago, [[Arto|artoaarto]]a prozesatzeko garaturiko tekniken artean hain zuzen. Garai hartako [[Mesoamerika|Mesoamerikan]]n, [[Nixtamalizazioa]] deituriko prozesua garatu zen. Prozesu honen bitartez (artoa ur eta [[Kare|karearekinkare]]arekin egosita) Nixtamal deituriko produktua lortzen da, eta hau xehetzearen ondorioz lortzen dugu [[Irin|irinairin]]a. Prozesu hau [[Mexikokomexikoko altiplanoa|mexikoko altiplanoan]]n sortu izanaren ebidentzia ugari daude. Ikerketa antropologiko batzuen arabera, hasiera batean prozesu honetarako, hautsa erabiltzen zela uste da, [[Maien zibilizazioa|maiek]] molusku batzuen maskor xehetuak erabiltzen zituzten bitartean. Hautsak zein maskorrak izan ziren hasiera bateko karearen ordezko, gaur egun orduko bera den prozesu honetan. ​Gaur egungo [[Kolonbia|Kolonbiako]]ko cibcha etniako indigenek ere arto-irina erabiltzen zuten ogia egiteko, artaleak zuzenean xehetu, hosto batean bildu eta uretan egosita, bukatzeko, lorturiko masa erretzen zuten. [[Venezuela|Venezuelako]]ko indigenek plater tipikoak diren [[arepa]] eta opilak egiten zituzten, karearekin artoa zuritu ostean egosi eta harri edo [[Metate|metatezkometate]]zko morteroan txikituta.

* Aurre-egosi gabeko arto-irina: aurrekoaren antzekoa, baina kasu honetan artoa egosi gabe xehetzen da. [[Polenta]] italiarra erabiltzeko egokia dena, Venezuelan ''funche'' bezala deitua.

Euskal Herrian bereziki [[Talo|taloatalo]]a eta zerealaren izen berdinez ezagutzen den [[Arto ogi|Artoa]] (ogi mota) egiteko erabili ohi izan da gehienean.