Azido desoxirribonukleiko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
argipen orrietara zeramaten loturak zuzentzea |
zuzentzailea pasatzea |
||
21. lerroa:
Ikuspuntu kimikotik DNA [[nukleotido]]en polimero bat da, hau da, polinukleotido bat. Polimero bat elkarrekin lotutako unitate sinple askoz osatutako konposatua da, ''bagoi'' askoz osatutako ''tren'' bat bezalakoa. DNAn ''bagoi'' bakoitza nukleotido bat da, eta aldi berean nukleotido bakoitza [[azukre]] ([[desoxirribosa]]), base nitrogenatu ([[adenina]]→A, [[timina]]→T, [[zitosina]]→C edo [[guanina]]→G) eta [[fosfato]] talde batez osatuta dago, azken hau izanik ''bagoiak'' elkarren artean lotzen dituena. ''Bagoi'' edo nukleotido bat bestetik bereizten duena base nitrogenatua da, horregatik DNA sekuentzia base nitrogenatuak bakarrik aipatuz izendatzen da. Lau base hauek sekuentzian duten ordena informazio genetikoa kodifikatzen duena da, esaterako, ATCGATCG... Organismo bizietan DNA nukleotido kate bikoitz moduan agertzen da non bi kateak [[hidrogeno zubi]]en bidez lotuta agertzen diren.
Zelulak DNAk duen informazioa erabili ahal izateko, nukleotidoak RNA ([[azido erribonukleiko]]a) molekulak emanez kopiatzen dira. RNA molekulak DNAtik kopiatzen dira [[transkripzio (genetika)|transkripzio]] izeneko prozesu baten bidez. RNA molekula hauek nukleoan prozesatu ondoren, zitoplasmara irteten dira erabiliak izateko. RNAk duen informazioa
Herentziaz arduratzen diren eta DNAren sekuentzian ezinbestekoak diren unitateak [[gene]]ak dira. Gene bakoitzak RNAra transkribatuko den zati bat eta noiz eta non espresatuko den definitzeaz arduratuko den beste zati bat ditu. Geneetan dagoen informazioa zelularentzat ezinbestekoak diren RNA eta proteinak sintetizatzeko erabiltzen da.
30. lerroa:
[[Fitxategi:Friedrich Miescher.jpg|thumb|Friedrich Miescher, 1895ean hil zen mediku suitzarra.]]
DNA [[1869]]ko [[negu]]an isolatu zuen lehenengo aldiz [[Friedrich Miescher]]
[[1919]]an [[Phoebus Levene]]k nukleotidoak base, azukre eta fosfatoez osatuta zeudela argitu zuen. Levenek, DNAk solenoide (malguki) itxurako egitura eratzen zuela eta nukleotido unitateak fosfato taldeen bidez elkartuta zeudela proposatu zuen. [[1930]]ean Levene eta bere maisu [[Albrecht Kossel]]ek nukleina lau base nitrogenatu (zitosina (C), timina (T), adenina(A) eta guanina(G)), desoxirribosa azukre eta fosfato talde batez osatutako azido desoxirribonukleikoa zela eta bere oinarrizko egitura base eta fosfato bati lotutako azukrea zela frogatu zuten. Aitzitik, Levenek katea motza zela eta baseak ordena jakin bati jarraituz errepikatzen zirela uste zuen. [[1937]]an [[William Astbury]]k DNAk egitura erregularra zuela erakusten zuen X izpien lehen difrakzio patroia asmatu zuen.
37. lerroa:
DNAren funtzio biologikoa [[1928]]an hasi zen argitzen. [[Griffithen esperimentua|Frederick Griffith]] [[Streptococcus pneumoniae|Pneumococcus]] [[bakterio]]aren andui batzuekin lanean ari zela, genetika modernoaren esperimentu batzuk burutu zituenean. Neumokokoaren andui batzuk "leunak" (S) ziren eta beste batzuk "zimurrak" (R), horren arabera bakterioaren [[birulentzia]] aldakorra zen.
[[Arratoi]]ei S neumokoko biziak injektatuz, hauen heriotza gertatzen zen, baina R neumokoko biziak edo beroaren eraginez hildako S neumokokoekin ez zirela hiltzen ikusi zuen Griffithek. Hala ere, R neumokoko biziak eta S neumokoko hilak aldi berean injektatuz gero, arratoiak hil egiten ziren eta beren [[odol]]ean S neumokoko biziak isolatzen ziren. Hildako bakterioak arratoiaren barnean bikoiztea ezinezkoa denez, Griffithek "printzipio transformatzaile" deitu zuen
Hurrengo 15 urtean, bakterioaren andui desberdinen konbinaketak erabiliz, behin eta berriz errepikatu ziren esperimentu hauek, bai arratoietan (in vivo) eta bai [[saiodi]]etan (in vitro) ere. Hasiera batean [[Birulentzia|birulento]]ak ez diren anduiak birulento bihurtzeko gaitasuna zuen printzipio transformatzailearen bilaketak, [[1944]]ra arte jarraitu zuen. Urte horretan [[Oswald Avery]], [[Colin MacLeod]] eta [[Maclyn McCarty]]k gaur egun klasikoa den [[Avery, Mc Leod eta Mc Cartyren esperimentua|esperimentu bat]] eraman zuten aurrera. Ikertzaile hauek frakzio aktiboa (printzipio transformatzailea) erauztea lortu zuten eta analisi kimiko, entzimatiko eta serologikoei esker, ez zuela [[proteina]], [[lipido]] edo [[polisakarido]] aktiborik ikusi zuten. Azido desoxirribonukleikoaren forma likatsu eta oso polimerizatu batez osatuta zegoela ikusi zuten, hau da, DNA.
96. lerroa:
[[Biologia molekularraren dogma nagusi]]ak informazioak DNA → RNA → proteina norabidea jarraitzen duela dio. Aitzitik, gaur egun dogma hori zabaldu egin behar dela badakigu, beste informazio fluxu batzuk aurkitu direlako, hala nola [[RNA birus]]ak. Kasu honetan, informazioa RNAtik DNAra doa eta hau alderantzizko transkripzioa bezala ezagutzen da. Gainera, RNAra transkribatu eta proteinak eman gabe funtzionalak diren DNA sekuentziak ere badaude. Horiek RNA ez kodifikatzaileak dira.
* '''DNA ez kodifikatzailea'''. Organismo baten genomako DNA bi taldetan sailka daiteke: proteinak
DNA ez kodifikatzailea proteinak sintetizatzeko gai ez diren DNA sekuentziak dira. Orain gutxi arte, DNA ez kodifikatzaileak ez zuela erabilgarritasunik uste zen, baina azkenaldian egin diren ikerketek hori ez dela horrela erakutsi dute. Beste funtzioen artean geneen adierazpena erregulatzen dute. Sekuentzia hauek "sekuentzia erregulatzaile" gisa ezagutzen dira eta ikerlariek daudenetatik gutxi batzuk besterik ez direla identifikatu uste dute. Eukariotoen genoman hainbeste DNA ez kodifikatzaileren presentzia eta espezieen arteko genoma tamainaren aldaketa misterio bat izaten jarraitzen du.
| |||